Morgunblaðið - 30.08.2021, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 30. ÁGÚST 2021
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Brennheitir
áhugamenn
um stjórn-
mál hafa beðið
óþreyjufullir í allt
sumar eftir að
kosningabarátta
hefjist vegna þingkosninganna
sem fara fram eftir tæpan mán-
uð. Aðrir landsmenn, sem ef-
laust eru töluvert fleiri, hafa
notið sumarsins og saknað í
engu pólitísks argaþrass. En
nú má ætla að komið sé að því,
enda óhjákvæmilegt hvort sem
fólki líkar betur eða verr að
flokkar kynni stefnu sína og að
hún fái nauðsynlegar umræður.
Eftir því sem flokkum fjölgar
vandast valið að vissu leyti, þó
að eflaust skýrist það fyrir
sumum, og umræðan verður
snúnari og síður markviss. Nú
er útlit fyrir, samkvæmt þeim
könnunum sem MMR hefur
gert í samstarfi við Morgun-
blaðið og mbl.is, að flokkar á
þingi geti orðið níu. Þingstyrk-
urinn gæti legið á bilinu 3 þing-
menn og upp í 17 þingmenn, en
flestir flokkar mælast þó með
innan við helming þingstyrks
stærsta flokksins. Það stefnir
sem sagt í að á þingi geti orðið
einn flokkur með 17 þingmenn
og átta flokkar með 3 til 8 þing-
menn.
Nú eru vitaskuld litlar líkur
á að niðurstaðan verði ná-
kvæmlega þessi, en eitthvað í
þessa áttina er líklegt. Fari svo
verður þetta brotakenndasta
samsetning þingsins frá upp-
hafi og eftir því má ætla að
samkomulag um meirihluta-
stjórn verði örðugt og hætt við
stjórnarkreppu og óstöðug-
leika. Það er nokkuð sem þjóðin
má ekki við. Stöðugleiki kann
að vera óspennandi orð í kosn-
ingabaráttu, en fyrir almenn-
ing og atvinnulíf er hann afar
eftirsóknarverður á milli kosn-
inga.
Tveir stjórnarflokkanna,
Sjálfstæðisflokkur og Vinstri-
hreyfingin - grænt framboð,
héldu fundi og kynntu áherslur
sínar um helgina. Þriðji stjórn-
arflokkurinn, Framsóknar-
flokkur, gerði hið sama fyrir fá-
einum dögum. Athygli vekur að
Vinstri grænir leggja mikla
áherslu á að flokkurinn leiði
næstu ríkisstjórn. Það segir
berum orðum í fyrstu setningu
stjórnmálaályktunar flokksins
sem samþykkt var á laugardag
og hið sama kom fram í ræðu
formannsins. Skiljanlegt er að
VG vilji leiða ríkisstjórn, en
flokkurinn verður í því sam-
bandi að horfa til niðurstöðu
kosninganna, því að það er jú
ætlunin að kjósendur hafi mest
um það að segja hvernig rík-
isstjórn verður sett saman eftir
kosningar, eftir því sem unnt
er. Það getur að minnsta kosti
ekki verið æskilegt að kjós-
endur upplifi það ítrekað eftir
kosningar að ríkisstjórnar-
myndun taki lítið
mið af kosning-
unum.
VG fékk að leiða
þá ríkisstjórn sem
nú situr þrátt fyrir
að hafa aðeins lagt
til 9 þingmenn, en tveir þing-
menn flokksins neituðu frá
upphafi að styðja ríkisstjórnina
og hafa síðan horfið annað. Í
þeim kosningum fékk Sjálf-
stæðisflokkurinn 16 þingmenn
og Framsóknarflokkurinn 8,
nærri jafn marga og VG lagði
til ríkisstjórnarsamstarfsins.
Nú hefur staðan þróast
þannig, ef marka má kannanir,
að hlutfallslegur styrkur Sjálf-
stæðisflokksins er enn meiri og
mældist hann með 17 þingmenn
í síðustu könnun. Framsókn-
arflokkurinn mældist með 8
eins og í síðustu kosningum, en
VG mældist með 7 þingmenn,
sama fjölda og Píratar. Aðrir
mældust með minna.
Þetta kann allt að breytast
og þarf ekki annað en horfa til
Þýskalands, lands sem hingað
til hefur verið ímynd pólitísks
stöðugleika, til að sjá að gæfan
getur verið fallvölt, þó að við
eigum að vísu eftir að sjá talið
upp úr kössum þar eins og hér.
En getur þó ekki verið að það
sé langt gengið hjá VG, sem
mælist minnkandi og aðeins
meðalstór flokkur í því smá-
flokkakraðaki sem nú er á ferð-
inni, að gera sérstaka kröfu um
að leiða áfram ríkisstjórn?
Það var vel í lagt eftir síð-
ustu kosningar að færa flokkn-
um embætti forsætisráðherra
og ýmislegt annað umfram
þingstyrk. Þetta kann þó að
hafa verið óhjákvæmilegt enda
pólitísk staða stundum snúin og
hún var það vissulega fyrir
fjórum árum. Það felur þó ekki
í sér að flokkur með um tíunda
hluta kjósenda að baki eigi end-
urtekið kröfu um að leiða ríkis-
stjórn. Miðað við kannanir eru
nú tveir flokkar sem eiga til
þess ríkari kröfu og hefur þó
hvorugur þeirra lagt áherslu á
að leiða næstu ríkisstjórn, eins
og VG orðar það, þó að þeir séu
án efa reiðubúnir til þess. Hið
sama á vafalítið við um fleiri þó
að þeir hafi síður orð á því.
Flokkar hljóta að vera reiðu-
búnir að axla þá ábyrgð að
kosningum loknum að setjast í
ríkisstjórn og þeir sem fá góða
niðurstöðu geta í ljósi þess lýst
vilja sínum til að leiða ríkis-
stjórn og ættu að öðru jöfnu að
vera til þess augljós kostur með
hliðsjón af vilja almennings. En
flokkar, einkum flokkar sem
ekki njóta verulegs stuðnings
og virðast jafnvel njóta minnk-
andi fylgis, geta tæplega gert
um það kröfu fyrir kosningar
að leiða næstu stjórn. Slík
framganga gæti verið túlkuð
sem drambsemi, sem hefur
ekki verið talin ávísun á árang-
ur í stjórnmálum.
Kosningabaráttan
er að hefjast og
þá er ýmsu og
misjöfnu spilað út}
Kosningar og kröfugerð
M
iðflokkurinn kynnti í liðinni
viku í 10 liðum nýja nálgun í
íslensku stjórnmálum. Eitt af
því sem var kynnt eru ný lög
um eignarréttarstefnu í hús-
næðismálum þar sem fólki gefst m.a. kostur á
að ráðstafa 3,5% af 15,5% lífeyrisiðgjaldi sínu í
sjóð til fasteignakaupa. Greiðslur í sjóðinn má
veðsetja til jafns við lengd fasteignalána. Þann-
ig geta kaupendur fasteigna reitt fram eig-
infjárframlag fyrr og þar með aukið möguleika
sína til að eignast fasteign.
Þeir sem eiga fasteign geta nýtt 3,5% lífeyr-
isiðgjaldsins til lækkunar núverandi fast-
eignaláns. Þessi leið bætist við þá nýtingu á við-
bótarlífeyrissparnaði sem þegar er möguleg.
Til viðbótar við þessa aðgerð er í stefnu Mið-
flokksins afnám stimpilgjalda, aukið lóðafram-
boð, almenn hlutdeildarlán og fleiri liðir sem
allir spila saman til að gefa fleirum tækifæri á að eignast
eigið húsnæði.
Fyrir skemmstu, þegar lágmarksiðgjald hækkaði úr
12% í 15,5%, kom eftirfarandi fram í umsögn frá Almenna
lífeyrissjóðnum: „Ekkert hefur komið fram um þörfina
fyrir einstaklinga að lögfesta þessa hækkun. Með útreikn-
ingum má sýna fram á að í mörgum tilvikum getur fyrir-
huguð hækkun iðgjalda leitt til þess að eftirlaun í framtíð-
inni verði rífleg“.
Það er því eðlilegt að við fáum að ráðstafa þessum
sparnaði svo hann nýtist okkur sem best. Við greiðum í líf-
eyrissjóð sem ávaxtar fjármunina en við förum jafnvel í
sama lífeyrissjóð til að taka sömu fjármuni að láni til að
eignast þak yfir höfuðið. Er ekki eitthvað bogið við þetta?
Tillaga Miðflokksins snýst um að þú getir veðsett þín
eigin iðgjöld til að lækka útborgunina og auka
möguleika á fasteignakaupum. Gefum okkur
dæmi um par sem er að fara að kaupa íbúð.
Þau eru með samtals 800 þús. krónur í laun á
mánuði. Parið nýtir 3,5% af mótframlagi frá
vinnuveitanda sem útborgun í íbúðina. Gefum
okkur að parið taki 25 ára blandað lán og þá
nýtist þessi leið sem ca 3 milljónir upp í út-
borgun fasteignarinnar.
Þetta hefur ekki áhrif á ráðstöfunartekjur
fólks þar sem greiðslan kemur frá skyldu-
bundnu lífeyrisiðgjaldi sem ella færi í til-
greinda séreign eða til réttindaávinnslu í sam-
eign. Með þessari aðferð, sem er að sjálfsögðu
valkvæð, jöfnum við tækifæri allra til eigna-
myndunar. Það að geta keypt sér fasteign á
ekki að vera bara fyrir þá sem geta fengið að-
stoð með útborgun.
Það er ekki ríkið sem er að gefa eða úthluta
þessum peningum. Þetta eru peningar sem við söfnum
sjálf en fáum loks rétt til að ráðstafa. Rétt sem getur skipt
máli og gert eignamyndun í eigin húsnæði mögulega.
Það er sanngjarnt að við fáum að ráðstafa hluta af líf-
eyrissjóðsiðgjöldum þegar þau eru orðin jafn há og raun
ber vitni. Við erum öll saman í þessu samfélagi og með að-
gerð eins og þeirri sem ég hef rakið hér að ofan jöfnum við
tækifæri fólks til að eignast eigið húsnæði sem og að losna
af leigumarkaði. Til þess að við getum tekið stór framfara-
skref sem þetta, óska ég eftir stuðningi ykkar með því að
merkja X við Miðflokkinn á kjördag. Við gerum það sem
við segjumst ætla að gera.
Pistill
Léttari fasteignakaup
Höfundur skipar 2. sætið á lista Miðflokksins í Kraganum
www.facebook.com/nannaxm
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
BAKSVIÐ
Urður Egilsdóttir
urdur@mbl.is
F
yrir þremur mánuðum fól
Joe Biden Bandaríkja-
forseti leyniþjónustofn-
unum landsins að rann-
saka uppruna kórónuveirunnar. Við
gerð skýrslunnar voru rannsökuð
gögn frá rannsóknarstofunni í Wuh-
an-borg í Kína, þar sem veiran skaut
fyrst upp kolli í desember árið 2019.
Fyrir tæplega viku afhenti Avril
Haines, yfirmaður bandarísku leyni-
þjónustustofnananna, Biden skýrsl-
una. Samkvæmt henni er útilokað að
veiran hafi verið búin til sem sýkla-
vopn og ólíklegt að kínverskir emb-
ættismenn hafi vitað um veiruna áður
en hún fór að berast á milli manna.
Skýrslan gefur þó ekki skýr svör
um það hvort veiran lak óvart af
rannsóknarstofu eða barst náttúru-
lega úr dýrum yfir í menn. Uppruni
veirunnar er því enn óljós.
Stofnanirnar sem koma að gerð
skýrslunnar eru ekki nefndar á nafn
en fjórar þeirra telja að veiran hafi
borist náttúrulega yfir í menn úr dýr-
um. Ein stofnun telur þetta ólíklega
skýringu og þrjár stofnanir komust
ekki að niðurstöðu. Þá taldi ein leyni-
þjónustustofnun að fyrsta Covid-19-
smitið hafi verið vegna leka á rann-
sóknarstofunni í Wuhan sem hefur
rannsakað kórónuveirur í leður-
blökum í meira en áratug.
Leyna upplýsingum
Yfirvöld í Kína hafa reynst treg
til alþjóðlegs samstarfs og eftir að Bi-
den fékk skýrsluna í hendur gagn-
rýndi hann kínversk stjórnvöld fyrir
að halda eftir mikilvægum upplýs-
ingum. „Mikilvægar upplýsingar um
uppruna heimsfaraldursins eru til í
Alþýðulýðveldinu Kína. Yfirvöld í
Kína hafa unnið að því að koma í veg
fyrir að alþjóðlegir rannsakendur fái
aðgang að þessum upplýsingum,“
sagði Biden í yfirlýsingu eftir að hann
fékk skýrsluna í hendur en hún er
ekki aðgengileg almenningi, einungis
útdráttur úr henni. „Heimurinn á
skilið svör og ég mun ekki hvílast þar
til við fáum þau,“ sagði Biden.
Utanríkisráðherra Kína telur
skýrsluna vera í andstöðu við eiginleg
vísindi. Yfirvöld þar í landi vilja
meina að veiran hafi orðið til í Fort
Detrick sem er herstöð í Bandaríkj-
unum.
Tækifærið að glatast
Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin
(WHO) sendi rannsóknarteymi til
Wuhan í byrjun þessa árs. Sam-
kvæmt rannsókn þeirra barst veiran
að öllum líkindum í mann úr dýri sem
selt var á matarmarkaði í Wuhan.
Ýmsir vísindamenn hafa hins vegar
hafnað þessari niðurstöðu. Um miðj-
an ágúst steig fram dr. Peter Emb-
arek sem leiddi teymi WHO og sagði
að rannsakendur hópsins hafi neyðst
til þess að komast að þeirri niður-
stöðu að leki frá rannsóknarstofu
væri „ákaflega ólíklegur“ í skýrslu
sinni til þess að forðast ágreining við
kínversk stjórnvöld. Embarek telur
það líklegt að starfsmaður rannsókn-
arstofunnar hafi borið veiruna með
sér, til manna, úr starfi sínu. WHO
kallaði eftir ítarlegri rannsókn í síð-
asta mánuði, en Kína neitaði að verða
við því. Í síðustu viku varaði stofn-
unin síðan við því að fljótlega yrði
það líffræðilega ómögulegt að afla
gagna um uppruna veirunnar.
„Tækifærið til að fá svar við þess-
ari mikilvægu spurningu er að
renna okkur úr greipum,“ er haft eft-
ir WHO og kallar stofnunin eftir því
að ríkisstjórnir víðs vegar um
heim flýti rannsóknum á upp-
runa veirunnar.
Áfram deilt um upp-
runa kórónuveirunnar
Í samtali við mbl.is í maí, þeg-
ar að Biden fyrirskipaði rann-
sókn leyniþjónustustofn-
ananna, sagði Þórólfur
Guðnason sóttvarnalæknir það
ekki skipta höfuðmáli hvernig
veiran varð til. Sagði hann að
frekar ætti að leggja áherslu á
að takast á við faraldurinn.
„Ég held að menn geti velt
vöngum endalaust yfir því
hvernig þetta kom upp, hvern-
ig veiran varð upprunalega til.
Það er auðvitað áhugavert út
af fyrir sig en mér finnst það
ekki vera aðalmálið núna,
nú erum við bara að
eiga við þessa veiru.
Ef það var svo að
hún varð til á rann-
sóknarstofu þarf
auðvitað að gæta
þess í framtíðinni að
búa ekki til svona
veirur sem geta
sloppið út.“
Skiptir ekki
höfuðmáli
ÁHERSLA Á AÐGERÐIR
Þórólfur Guðnason
AFP
Uppruni óviss Ein helsta kenningin er að kórónuveiran hafi borist úr dýri
sem var selt á matarmarkaði í Wuhan-borg í Kína og þaðan yfir í menn.
Nanna Mar-
grét Gunn-
laugsdóttir