Morgunblaðið - 25.08.2021, Blaðsíða 6

6 MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 25. ÁGÚST 2021FRÉTTASKÝRING
Fjöldi starfsmanna og stöðugilda á Landspítala 2010 til 2020
Hlutfall starfsmanna í hluta- og fullu starfi 2010 til 2020
Landspítalinn í tölum
7.000
6.000
5.000
4.000
3.000
2.000
1.000
0
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
Fjöldi stöðugilda Fjöldi starfsmanna
3.526 3.566 3.679
3.906
4.190
4.378
4.761
4.903
5.217
5.631
6.144
6.390
2010 2015 2020
Í fullu starfi 47%
Í hlutastarfi 53%
Í fullu starfi 42%
Í hlutastarfi 58%
Í fullu starfi 43%
Í hlutastarfi 57%
638
Fjöldi rúma í rekstri
á Landspítalanum
Þar af eru
253
rúm við Hringbraut
210
Fjöldi legurýma
sem verða í nýjum
Landspítala við
Hringbraut
23
Fjöldi gjörgæslurýma
í nýjum spítala
árinu 2010 hefur hlutfall þeirra starfsmanna spít-
alans sem eru í 100% starfshlutfalli farið lækkandi.
Allan þann tíma hefur það reyndar verið vel undir
50% og stóð í litlum 43,2% í árslok 2020. Það þýðir
að 56,8% starfsmanna spítalans voru í starfshlut-
falli sem rokkaði einhvers staðar á bilinu 10-99%.
Álagið mikið og þess vegna lægra hlutfall
Viðmælendur ViðskiptaMoggans segja margar
skýringar fyrir þessu. M.a. megi rekja þetta til
þess að hjúkrunarfræðingar treysti sér varla til
þess að sinna 100% starfi við spítalann vegna álags.
Hins vegar er vitað að talsverður hluti þess starfs-
fólks sem ekki er í fullu starfi á spítalanum, fyllir
upp í 100% vinnuskyldu með yfirvinnu og er það
spítalanum afar kostnaðarsamt. 73,1% af út-
gjöldum hans fara í laun og launatengd gjöld. Eru
vonir bundnar við að með styttingu vinnuvikunnar
verði hægt að vinda ofan af þessari stöðu, enda
óhagstætt fyrir mannaflsfreka stofnun á borð við
Landspítalann að hafa ekki góða stjórn á því í
hvaða starfshlutfalli stór hluti starfsmanna er á
hverjum tíma.
Á sama tíma er ljóst að nokkur hluti starfsfólks
er í annarri launaðri vinnu utan sjúkrahússins. Á
það m.a. við um lækna sem reka eigin stofur sam-
hliða störfum fyrir spítalann. Þar er ekki aðeins
um að ræða hópinn sem er í hlutastarfi á spít-
alanum. Í fyrrnefndri fyrirspurn kemur t.d. fram
að 23,5% þeirra starfsmanna sem sinna 100%
stöðugildi við spítalann þiggi einnig laun utan hans.
Það er þó óverulegur hluti tekna þeirra eða að
jafnaði tæp 5% og hefur það hlutfall farið lækkandi
frá árinu 2010 þegar það var 8,1%.
Langvarandi undirfjármögnun
Talsverð umræða hefur skapast um rekstur
spítalans að undanförnu og hafa stjórnendur hans
m.a. gefið misvísandi skilaboð um hvað valdi því að
harkalegar sóttvarnaaðgerðir taki helst mið af því
að stofnunin verði ekki kafsigld með innlögnum
nokkurra tuga sjúklinga á hverjum tíma. Raunar
hefur forstjóri spítalans, Páll Matthíasson, sagt að
vandinn tengist ekki faraldrinum enda hefur fjár-
veitingarvaldið beint auknu fjármagni til hans
vegna þess ástands sérstaklega. Það var m.a. gert
með aukafjárveitingu upp á 6.326 milljónir árið
2020.
Hitt er ljóst að margir starfsmenn spítalans,
sem ViðskiptaMogginn hefur rætt við, horfa mjög
Á Landspítalanum eru 638 sjúkrarúm þar sem
fólki er hjúkrað vegna fjölbreytilegs heilsubrests
og slysa. Um leið er spítalinn háskólastofnun þar
sem fjölbreytt og þróttmikið vísindastarf fer fram.
Þessi umsvif kalla á gríðarlegan mannafla og um
þessar mundir eru stöðugildin við hann um 4.400
talsins. Hefur þeim fjölgað um 24% á áratug og
flest bendir til þess, ekki síst vegna öldrunar þjóð-
arinnar, aukinna fólksflutninga til landsins og vís-
indaþekkingar sem gerir samfélaginu kleift að
heyja baráttu við flóknari og erfiðari sjúkdóma en
áður, að umsvif spítalans muni vaxa á komandi ár-
um.
Uppbyggingin nálgast nú 80 milljarða
Vegna þessarar stöðu, en einnig vegna uppsafn-
aðrar þarfar, róa nú iðnaðar- og verkamenn, verk-
fræðingar og arkitektar að því öllum árum að
koma upp nýjum Landspítala við Hringbraut. Sú
framkvæmd mun m.a. tryggja rannsóknarstarfi
spítalans öruggt húsnæði undir einu þaki og þar
verða 210 legurými auk 23 gjörgæslurýma. Kostn-
aðurinn við verkefnið er nú áætlaður 79 milljarðar
króna þótt flestir geri ráð fyrir að hann muni
aukast enn frekar á komandi misserum eftir því
sem verkefninu vindur fram. Fjármögnun þess
verkefnis er óviðkomandi rekstri sjálfs Landspít-
alans sem eðli máls samkvæmt hefur vaxið að um-
fangi síðustu ár. Á föstu verðlagi hafa framlög rík-
isins til stofnunarinnar vaxið úr 59,7 milljörðum
króna árið 2010 í 75,5 milljarða árið 2020. Með því
hefur framlagið haldist óbreytt, sé miðað við heild-
arútgjöld ríkisins, farið úr 8% fyrir áratug í 9% nú.
Sömu sögu er að segja um framlögin, séu þau bor-
in saman við heildarútgjöld ríkisins til heilbrigðis-
mála. Hefur það hlutfall rokkað á milli 29-32% yfir
tímabilið og stendur nú í 30%.
Skrifstofan vaxið gríðarlega
Samkvæmt svari sem Svandís Svavarsdóttir
heilbrigðisráðherra veitti Óla Birni Kárasyni al-
þingismanni á 151. löggjafarþingi, 2020-2021 kem-
ur fram að vöxtur í umsvifum spítalans hafi verið
með mismunandi móti, allt eftir því hvaða hluti
starfseminnar hefur átt í hlut. Sérstaka athygli
hlýtur að vekja að skrifstofa spítalans hefur vaxið
um 115% í stöðugildum yfir sama tímabil og stöðu-
gildum á spítalanum hefur aðeins fjölgað um 24%.
Var kostnaður við skrifstofuna tæpar 4.200 millj-
ónir á síðastliðnu ári. Þá vekur einnig athygli að frá
til þess hvernig mjög hefur fjölgað í hópi þeirra
starfsmanna á síðustu árum, sem ekki koma með
beinum hætti að umönnun sjúklinga. Telja viðmæl-
endurnir, sem ekki vilja koma fram undir nafni, að
sú þróun komi í raun niður á starfsemi spítalans og
afköstum.
Í árslok í fyrra var gefin út skýrsla sem unnin
var af ráðgjafarfyrirtækinu McKinsey og þar var
bent á að síðasta hálfa áratuginn hefðu afköst á
spítalanum farið minnkandi, ekki síst þegar kom
að framlagi lækna til spítalans. Forstjóri hans hef-
ur þó bent á að það megi fyrst og fremst rekja til
„tímamóta“ kjarasamninga sem ætlað var að
draga úr gríðarlegu álagi á starfsmenn spítalans. Í
alþingiskosningum sem fram undan eru í komandi
mánuði er líklegt að fjármögnun Landspítalans
verði í brennidepli. Þar þurfa töluleg gögn og stað-
reyndir að liggja fyrir. Hér að ofan má finna slíkt
efni sem gerir fólki betur kleift að leggja mat á
stöðuna.
Mikilvægt
líffæri í
þjóðarlík-
amanum
Stefán E. Stefánsson
ses@mbl.is
Landspítalinn er af flestum talinn ein af burðarstoðum íslenskrar velferð-
arþjónustu. Langstærsta heilbrigðisstofnunin og enginn vinnustaður býr
að viðlíka mannauði. Þar starfa nú um 6.400 starfsmenn í 4.400 stöðugild-
um. Í skugga kórónuveirunnar er rekstur spítalans nú í deiglu. Hafa þau
sjónarmið heyrst að í núverandi ástandi sé ekki tími til að rýna í fjármál
stofnunarinnar. Í ljósi þess að hún tekur til sín nærri tíunda hluta alls þess
fjármagns sem ríkissjóður aflar á hverjum tíma er ósennilegt að orðið verði
við slíkum kröfum.
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Nýr Landspítali rís nú upp úr jörðinni. Þar verða þó aðeins 210 legurými en í dag eru 638 legurými á
Landspítalanum. Því er ljóst að nýbyggingar munu aðeins leysa eldri byggingar að hluta til af hólmi.