Morgunblaðið - Sunnudagur - 15.08.2021, Síða 20

SLÓVENÍA Verk arkitektsins
Joze Plecnik í Ljubljana, höf-
uðborg Slóveníu, voru sett á
heimsminjaskrá. Í rökstuðningi
segir að verk hans frá árunum
milli fyrri og síðari heimsstyrj-
aldar beri vitni borgarskipulagi
með áherslu á fólk sem breytti
ásýnd og karakter borgarinnar
eftir að austurrísk-ungverska
stórveldið leystist upp. Við það
breyttist Ljubljana úr sveitaborg
í táknræna höfuðborg Slóvena.
Framlag Plecniks fólst í þeirri
djúpu mennsku, sem einkenndi
sýn hans og byggðist a arkitek-
tónísku samtali við eldri hluta
borgarinnar um leið og hann
þjónaði nútímaþörfum samfélags
tuttugustu aldarinnar sem þá var
í mótun, eins og það er orðað.
Á myndunum má sjá kirkju heil-
ags Mikjáls og lestrarsalinn í
Þjóðar- og háskólabókasafninu í
Ljubljana.
FRAKKLAND Borgin Nice var sett á skrána yfir heimsminjar undir yfirskrift-
inni „vetrardvalarstaður á Rívíerunni“. Á myndinni sést göngustígurinn meðfram
ströndinni, Promenade des Anglais, sem er eitt af kennileitum borgarinnar.
Nice stendur við Miðjarðarhafið, skammt frá Ítalíu. Vegna milds lofstlags varð
Nice, sem stendur við hafið og er við rætur Alpanna, upplagður vetrardval-
arstaður ferðalanga. Um miðja átjándu öld fór borgin að laða til sín aristókrata
og yfirstéttarfolk, einkum frá Bretlandi, og höfðu gestirnir þar vetrarsetu, segir í
rökstuðningi UNESCO. Árið 1832 gerðu yfirvöld í Nice, sem þá tilheyrði kon-
ungdæminu Savoy, Piemonte og Sardiníu, borgarskipulag, sem miðaði að því að
laða að útlendinga. Skömmu síðar var gerður tveggja metra breiður stígur, Cam-
in dei Inglesi, meðfram sjávarsíðunni sem síðar var stækkaður í núverandi mynd
og var nefndur Promenade des Anglais eftir að borgin komst undir yfirráð
Frakka 1860. Á næstu hundrað árum fjölgaði þeim, sem höfðu vetrarsetu frá
öðrum löndum og voru Rússar sérstaklega áberandi. Það varð til þess að borgin
stækkaði og þróaðist þannig að nú er hún annálaður vetrardvalarstaður með
heimsborgaralegu yfirbragði.
PERÚ Í Casmadal í Perú eru mannvirki í mörkinni sem nefn-
ast Chankillo og voru notuð ásamt náttúrulegum kennileit-
um til að telja daga ársins út frá sólinni. Sólskoðunarstöðin er
frá forsögulegum tímum í Suður-Ameríku eða á milli 250 til
200 fyrir okkar tímatal. Hún er nú komin á heimsminjaskrá
UNESCO. Stöðin stendur á hæð. Kjarninn er umkringdur
þremur veggjum og kallaður víggirta hofið. Á myndunum sést
Chankillo úr lofti og 13 turnar, sem liggja á brún hæðarinnar.
Í miðstöðinni er aðstaða til athafna og er talið að hún hafi
verið helguð sólartilbeiðslu. Sérstakir skoðunarstaðir eru
sitt hvorum megin við turnana, sem liggja frá norðri til suð-
urs. Segir á heimasíðu UNESCO að þeir þyki bera vitni mik-
illi hugvitsemi um hvernig megi fygljast með gangi sólar við
sólarlag og -upprás allan ársins hring. Þanng hefði verið hægt
að dagsetja jafndægur og sumar- og vetrarsólstöður svo ekki
skeikaði nema einum til tveimur dögum.
20 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 15.8. 2021
HEIMSMINJASKRÁ