Morgunblaðið - 08.09.2021, Blaðsíða 24

24 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 8. SEPTEMBER 2021
Við
Hækk
um
í gleð
inni
Bókmenntahátíð í Reykjavík hefst í
dag og stendur til laugardags. Sýn-
ingin Lesið og skrifað með Múmín-
álfunum verður opnuð í Norræna
húsinu í dag milli kl. 11 og 17. Sýn-
ingin býður upp á gagnvirka leið til
að kynnast stafrófinu um leið og far-
ið er í skoðunarferð um Múmíndal-
inn. Klukkan 16 verður sagan Ósýni-
lega barnið lesin á mörgum
tungumálum í tónleikasal Norræna
hússins. Meðal lesara er Eliza Reid
forsetafrú. Einnig taka þátt í upp-
lestrinum Gerður Kristný og Sophia
Jansson, bróðurdóttir Tove Jansson.
Hátíðin verður formlega sett í
Iðnó í dag kl. 19 þar sem bandaríski
rithöfundurinn og blaðamaðurinn
Barbara Demick flytur setningar-
ávarpið. Klukkan 19.30 hefst í Iðnó
umræða um merkingu listar í víðu
samhengi. Rætt verður við höfund-
ana Þórarin Eldjárn og Ninu Wähä.
Stjórnandi umræðu er Arnar Eggert
Thoroddsen. Klukkan 20.30 hefst
ljóðakvöld í Iðnó. Skáldin sem koma
fram eru Gerður Kristný, Margrét
Lóa, Bergþóra Snæbjörnsdóttir og
Ingólfur Eiríksson. Kynnir er Einar
Kári Jóhannsson. Klukkan 21.30
hefst í Iðnó pallborð þar sem fjallað
er um skrif um fáránleika og veru-
leika og allt þar á milli. Leitað verð-
ur svara við því hvort það eigi að
lesa eitthvað meira út úr slíkum
skrifum en öðrum. Höfundarnir sem
þátt taka eru Ingólfur Eiríksson,
Kristof Magnússon og María Elísa-
bet Bragadóttir. Umræðum stýrir
Sigþrúður Gunnarsdóttir. Einn við-
burður dagsins fer fram á 8. hæð
Radisson Blu Saga-hótels, en það er
Tunglkvöld N°XII sem hefst kl. 21.
Kynntar verða tvær nýjar Tungl-
bækur sem koma út í 69 eintökum
hvor. Þetta eru Pulsur náttúrunnar
eftir Pál Ivan frá Eiðum og Gluggar
– Draumskrá eftir Ástu Fanneyju
Sigurðardóttur.
Stafrófið í Múmíndal,
ljóð og hlutverk listar
- Bókmenntahátíð í Reykjavík hefst
Kær Múmínálfar Tove Jansson
verða í Norræna húsinu á næstunni.
Tilkynnt hefur
verið um hvaða
20 tónlistarmenn
undir 30 ára aldri
þykja hafa skar-
að fram úr í tón-
listargeiranum á
Norðurlöndunum
og eru Ægir
Sindri Bjarnason
og Bergþór Más-
son þeirra á með-
al. Hljóta þeir viðurkenningu ásamt
18 öðrum á By:Larm tónlistarhátíð-
inni í Ósló 30. september. Viður-
kenninguna hljóta þeir fyrir framlag
sitt til tónlistargeirans á Íslandi.
Verðlaunin eru úr smiðju NOMEX,
útflutningsmiðstöðvar norrænnar
tónlistar (e. Nordic Music Export)
sem er samstarfsverkefni ÚTÓN og
systurskrifstofu hennar á Norður-
löndunum, Export Music Sweden,
Music Export Denmark, Music Fin-
land og Music Norway, og var stofn-
að til þeirra til að auka sýnileika og
samvinnu innan norræna tónlistar-
iðnaðarins.
Ægir og Bergþór á
Topp 20 undir 30
Ægir Sindri
Bjarnason
Tenórsöngv-
arinn Kolbeinn
Jón Ketilsson
kemur fram á
hádegistón-
leikum kl. 12.15 í
sal Tónlistar-
skóla Garða-
bæjar í Kirkju-
lundi. Kolbeinn
er fyrstur söngv-
ara til að koma
fram í tónleikaröðinni Tónlistar-
næring og verða ókeypis tónleikar
mánaðarlega í boði menningar- og
safnanefndar Garðabæjar. Matt-
hildur Anna Gísladóttir leikur með
Kolbeini á píanó og á efnisskránni
verða íslensk og þýsk sönglög auk
tónlistar eftir ítölsk tónskáld.
Kolbeinn býr í Noregi en bjó
lengst af í Þýskalandi og hefur
sungið mörg veigamestu tenórhlut-
verk óperubókmenntanna, m.a.
Lohengrin í samnefndri óperu
Wagners, Florestan í Fidelio eftir
Beethoven og Don José í Carmen.
Næring í Tónlistar-
skóla Garðabæjar
Kolbeinn Jón
Ketilsson
Helgi Snær Sigurðsson
helgisnaer@mbl.is
Almennar sýningar hefjast í Bíó
Paradís á morgun, fimmtudag, á
heimildarmyndinni Korter yfir sjö
eftir Einar Þór
Gunnlaugsson
sem skrifaði
handrit mynd-
arinnar með
sagnfræðingnum
Sigurði Péturs-
syni og leikstýrði.
Myndin lýsir
borgarlífinu í
Reykjavík á
sjötta áratugnum
og þá sérstaklega á árinu 1955 og
m.a. með upptökum sem hafa ekki
sést síðan þær voru gerðar það ár.
Hart tekist á
Í myndinni segir af verkfallinu
mikla vorið 1955 í Reykjavík sem var
eitt það harðvítugasta í sögu lands-
ins. „Verkalýðsfélögin lögðu áherslu
á félagsleg réttindi en pólitískir
straumar réðust oft af kalda stríð-
inu. Reykjavík var sett í herkví,
hafnir lokaðar og vegatálmar settir
upp við alla vegi til borgarinnar. Oft
var hart tekist á, bæði á götum úti og
í fjölmiðlum og varð borgin mjólkur-
laus, kaffilaus og bensínlaus í nærri
sex vikur,“ segir í tilkynningu og að
verkfallsverðir hafi tekið olíuskip í
gíslingu til að stöðva dælingu í
Keflavík, á Faxaflóa og í Hvalfirði.
Voru líkkistur m.a. notaðar undir
smygl á vörum til borgarinnar sem
voru daglegt brauð en mörg heimili
voru nánast matarlaus áður en yfir
lauk og samningar náðust.
Í myndinni er einnig rakinn að-
dragandi verkfallsins sem hafði víð-
tæk áhrif á íslenskt samfélag, greint
frá upprisu verkalýðs og vaxandi og
litríku menningar- og mannlífi borg-
arinnar sem einkenndist af innflutn-
ingi á áður óséðum munaði en einnig
af braggahverfum og mikilli fátækt,
eins og því er lýst í tilkynningu, og
segir þar enn fremur að aldrei hafi
borgin búið við slíkt umsáturs-
ástand.
Korteri bætt við
Einar segir í samtali við blaða-
mann að titill myndarinnar sé feng-
inn af því að samið var um að vinnu-
tími yrði ekki lengur en til sjö á
kvöldin í stað átta og varð niður-
staðan sú að korteri var bætt við.
Einar segir að mörgum hafi þótt
þetta spaugilegt, að korter gerði
gæfumuninn og þá m.a. verkalýðs-
leiðtoganum Guðmundi J. Guð-
mundssyni, Gvendi jaka.
Einar segir að pólitískt séð hafi
þetta verkfall og verkfallið 1952 virst
harðari og stærri en önnur þar sem
þetta voru verkföll fjöldahreyfinga
og kalda stríðið auk þess í hámæli.
„Sitt lítið af hverju leggur til verk-
fallsins og gerir það stórt og nokkuð
harðvítugt og þegar við byrjuðum að
gera myndina rákumst við á myndir
af átökum, pústrum,“ segir Einar en
til átaka kom milli verkfallsvarða og
þeirra sem þeir töldu verkfalls-
brjóta. Einar nefnir að komið hafi til
átaka einnig við vegatálma, þegar
utanbæjarmenn sem voru ekki í
stéttarfélögum Reykjavíkur voru
mættir til að vinna í borginni í verk-
fallinu. „Það var í kringum smygl
líka og þá sérstaklega á bensíni,“
bætir Einar við um átökin.
Verkalýðsfélögin voru tólf sem
fóru í verkfall og nefnir Einar að
nánast allir iðnaðarmenn hafi verið í
verkfalli en stærsti hópurinn hafi
trúlega verið verkamenn við höfnina.
Einar er spurður að því hvernig
frásögnin sé í myndinni og segir
hann hana hefðbundna og línulega.
Byrjað sé á aðdraganda verkfallsins
og sagt frá menningarlífi og lífs-
kjörum í Reykjavík. „Það var líf og
fjör í bænum og mikið í boði og mér
fannst mjög áhugavert að segja frá
því líka,“ nefnir Einar. Reykjavík
hafi verið líflegur bær og stéttamun-
ar farið að gæta og m.a. sést af því að
mörg þúsund manns bjuggu í brögg-
um. „Það urðu gríðarlega miklar
breytingar á tíu til fimmtán árum og
ég reyni að ná utan um það,“ segir
Einar um þennan merka tíma í
Íslandssögunni.
Sýningartíma má finna á vefslóð-
inni bioparadis.is.
Vegatálmi Myndefni frá árinu 1955, einn þeirra vegatálma sem komið var upp í verkfallinu.
Heimilin nánast matarlaus
- Heimildarmynd Einars Þórs Gunnlaugssonar, Korter yfir sjö, segir af einu
harðvítugasta verkfalli í sögu Íslands sem hófst í mars 1955 og stóð yfir í sex vikur
Einar Þór
Gunnlaugsson