Morgunblaðið - 21.09.2021, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 21. SEPTEMBER 2021
Hólshraun 3 · 220Hafnarfjörður · Símar: 555-1810, 565-1810 · Netfang: veislulist@veislulist.is · www.veislulist.is
Skútan
Sjá verð og verðdæmi
á heimasíðu okkar
www.veislulist.is
Fagnaðir
Næst þegar þið þurfið pinnamat, smurt brauð eða tertur
fyrir útskriftina eða annan mannfagnað, hafðu þá
samband og fáðu tilboð í sal okkar og veitingarnar þínar.
PINNAMATUR
Veislur eru
okkar list!
Bjóðum uppá fjölda tegundapinnamats og tapasrétta
Pinna- og tapasréttir
eru afgreiddir á
einnota fötum,
klárt fyrir veisluborðið.
DAGMÁL
Karítas Ríkharðsdóttir
karitas@mbl.is
„Hver kynslóð mótar sér eitthvað
sem er óhugsandi. Það hefur verið
alveg óhugsandi fyrir okkur að
staðan væri þannig í stjórnmálum
að það væri möguleiki á því að
Sjálfstæðisflokkurinn fengi undir
tuttugu prósent í kosningum,“
segir Einar Karl Haraldsson, ráð-
gjafi, fyrrverandi ritstjóri, vara-
þingmaður og aðstoðarmaður ráð-
herra.
Einar Karl, Hannes Hólmsteinn
Gissurarson, prófessor í stjórn-
málafræði, og Karen Kjartans-
dóttir, ráðgjafi í almannatengslum
og fyrrverandi framkvæmdastjóri
og fjölmiðlakona, eru gestir Kar-
ítasar Ríkharðsdóttur í Dagmálum
þar sem staðan er tekin á stjórn-
málunum, nú aðeins nokkrum dög-
um fyrir alþingiskosningar.
Í þættinum er farið yfir póli-
tíska landslagið, rýnt í skoðana-
kannanir og fylgisbreytingar og
lagt mat á kosningabaráttur.
Klofningur skýri fylgistap
Hannes Hólmsteinn segir klofn-
ing innan Sjálfstæðisflokksins
skýra fylgistap hans og að fylgið
hafi leitað bæði til Miðflokksins,
til hægri, og til Viðreisnar, til
vinstri. Hann segir svipaða stöðu
uppi á meðal jafnaðarmannaflokka
annars staðar á Norðurlöndunum.
Einar segir stöðuna í könnunum
benda til spennandi kosninga-
nætur enda séu tveir flokkar sem
gætu dottið út af þingi, sem öllu
getur breytt þegar kemur að þing-
mannafjölda flokkanna og stjórn-
armyndunarmöguleikum.
Skítaveður hafi áhrif
„Vandinn er sá að það verður
skítaveður. Það spáir austanhvass-
viðri og það er spurning hvort það
verði hægt að spila úrslitaleikinn í
knattspyrnunni, en ég myndi
segja fólki að kjósa utan kjör-
fundar,“ segir Einar og vísar til
síðustu umferðarinnar í Íslands-
meistaramóti karla í knattspyrnu
sem fram fer um helgina.
Segja fjölbreytta sögu
Karen Kjartansdóttir, ráðgjafi
hjá Athygli, segir að líklega hafi
aldrei áður verið beðið með jafn-
mikilli eftirvæntingu eftir atkvæð-
um úr utankjörfundaratkvæða-
greiðslum.
„Þau geta sagt svo fjölbreytta
sögu því að fólk er farið að nýta
sér þetta meira en áður var þann-
ig að þetta mun ekki fylgja því
trendi sem er í gangi akkúrat
þennan dag.
Við vitum að íhaldssömustu at-
kvæðin, fólkið sem bara kýs og lít-
ur á það sem sína borgaralegu
skyldu, mætir á kjörstað. Ég
myndi hafa áhyggjur ef ég til-
heyrði flokki sem væri að byggja
upp nýtt fylgi,“ segir Karen og
bætir við að staðan gæti verið
áhyggjuefni fyrir Sósíalistaflokk-
inn.
Formkröfur til kosninga
Einar telur að vanda þurfi mjög
til verka við framkvæmd atkvæða-
greiðslu þeirra sem eru í sóttkví
og einangrun, svo að dómstólar
dæmi kosningarnar ekki ólögleg-
ar.
Til dæmis geti það reynst flókið
fyrir fólk sem ekki hefur aðgang
að bíl og býr í fjölbýlishúsi.
„Hæstiréttur hefur gert miklar
formkröfur til alþingiskosninga,
eins og sjálfsagt er, svo að ég held
að menn þurfi að passa sig mikið
þarna,“ segir Einar.
Hann segir að fjöldi flokka
skapi þá stöðu að stór mál falli á
milli skips og bryggju þegar kem-
ur að stjórnarmyndun og að ekki
verði hægt að semja um umfangs-
miklar kerfisbreytingar fyrr en
flokkar bjóði sig saman í samfloti,
með ámóta framtíðarsýn.
Fleiri einsleitir flokkar
Karen bendir á að þrátt fyrir að
fjöldi flokka sé meiri nú en
nokkru sinni fyrr og möguleiki á
að níu flokkar nái inn á þing séu
þeir einsleitari en áður.
„Það er miklu minni munur á
því sem þeir eru að boða. Mark-
miðið virðist vera það sama þó að
það sé mismunandi aðferðafræði.
Við höfum séð auglýsingar sem
eru nánast alveg eins frá Sam-
fylkingu og Sjálfstæðisflokknum,
og þegar maður tekur þessi kosn-
ingapróf sér maður þetta mjög
skýrt; maður getur verið jafn
sammála einhverjum fjórum
flokkum í einu. Sjaldan höfum við
verið jafnmikið að kjósa fólk fyrst
og fremst,“ segir Karen Kjartans-
dóttir.
Karen bendir á að þrátt fyrir að
Sjálfstæðisflokkurinn mælist lágt
sé Miðflokkurinn að gera það líka,
svo að fylgið er ekki augljóslega
að leita þangað.
Hins vegar fékk Miðflokkurinn
betri kosningu síðast en mælingar
bentu til. „Ég velti því fyrir mér
hvort þetta sé fylgi sem gefur sig
ekki upp,“ segir Karen.
Framsókn í sókn
Hún segir Framsókn hafa náð
til fólksins sem ekki endilega
brennur fyrir pólitík með slagorð-
inu sínu sem frægt er orðið: „Er
ekki bara best að kjósa Fram-
sókn!“
„Það er ekkert hægt að panta
sér framtíðina í kjörklefunum,“
segir Hannes og útskýrir að fólk
sé tilbúið í ýmis loforð um aukin
útgjöl í almannaþjónustu og
aukna skattheimtu þeirra ríku
þegar afleiðingar þess liggi ekki
fyrir.
„Það er hægt að kjósa yfir sig
fátækt og það er hægt að kjósa
yfir sig vondar ríkisstjórnir en
það er ekki hægt að kjósa yfir sig
auðlegð, annars væri búið að gera
það fyrir löngu.“
Hannes og Karen eru sammála
um að of fáir ræði um aukna verð-
mætasköpun fyrir kosningarnar.
Spennandi kosninganótt fram undan
- Fylgi Sjálfstæðisflokksins ekki augljóslega að fara annað - Telja veðrið munu spila inn í kosn-
ingaþátttöku - Flókið að framkvæma atkvæðagreiðslur í sóttkví og einangrun - Mikil einsleitni
Morgunblaðið/Ásdís
Dagmál Hannes Hólmsteinn, Einar Karl og Karen fara yfir stöðuna þegar aðeins nokkrir dagar eru í kosningar.
Fyrir komandi kjörtímabil telja 79%
kjósenda að heilbrigðismálin séu
mikilvægasti málaflokkurinn og um-
hverfismálin koma þar næst, með
42% svörun. Þetta er meðal niður-
staðna þjóðmálakönnunar Félags-
vísindastofnunar, sem fram fór dag-
ana 2. til 17. september og Rúnar
Vilhjálmsson, prófessor í fé-
lagsfræði, vann úr. 1.282 þátttakend-
ur svöruðu, 18 ára og eldri.
Svarendur í könnuninni voru
beðnir að merkja við allt að þrjá
málaflokka sem þeir töldu mikilvæg-
asta. Nokkrir málaflokkar fengu
svipaða niðurstöðu, allt frá skatta-
málum til skuldamála heimilanna.
Áberandi minnst áhersla er á
byggðamál, Evrópumál og málefni
landbúnaðar, sem 6,4% svarenda
töldu mikilvægast.
Sambærileg könnun Félagsvís-
indastofnunar frá 2013 sýnir mikla
breytingu á hug kjósenda. Heil-
brigðis- og umhverfismál eru þeim
hugleiknari nú en mun færri nefna
málaflokka eins og atvinnumálin og
skuldir heimilanna.
Hvaðamálaflokka telur þúmikilvægasta*
Samanburður á svörum fyrir alþingiskosningarnar 2013 og 2021
2013 2021 Breyting
Heilbrigðismál 54,8% 79,1% +24,3%
Umhverfismál 8,6% 42,4% +33,8%
Skattamál 25,8% 24,2% -1,6%
Atvinnumál 42,6% 22,4% -20,2%
Stjórnarskrármál 15,8% 20,3% +4,5%
Samgöngumál 7,8% 19,8% +12%
Sjávarútvegsmál 10,8% 18,2% +7,4%
Menntamál 13,7% 17,0% +3,3%
Skuldamál heimilanna 65,6% 16,6% -49%
Byggðamál 6,8% 9,3% +2,5%
Evrópumál 19,5% 8,5% -11%
*Gefinn var kostur á að
merkja við allt að 3 málaflokka
H
ei
m
ild
:
F
él
ag
sv
ís
-
in
d
as
to
fn
u
n
Heilbrigðismálin
talin mikilvægust
- Umhverfismálin þar skammt á eftir
2021 ALÞINGISKOSNINGAR