Morgunblaðið - 22.09.2021, Side 24

24 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 22. SEPTEMBER 2021
Ljósmyndir Rutar og Silju
Skipholti 31 • 105 Reykjavík • Sími 568 0150
Opið virka daga 10-17 • www.rut.is • Ljósmyndir Rutar og Silju
Einstök
minning
Barna- og
fjölskyldu-
myndatökur
Silja Björk Huldudóttir
silja@mbl.is
„Það er gaman að sjá þetta loksins verða að
veruleika,“ segir Bjarni Jónsson leikskáld um
stuttverk sitt Út að borða með Ester í leik-
stjórn Grétu Kristínar Ómarsdóttur sem
frumsýnt er í Leikhús-
kjallaranum í hádeginu í
dag. Í kynningu segir að
verkið fjalli um Hauk og
Ester, sem hafa verið bú-
sett á Kanarí en eru nú
strand á Íslandi. Þau fara
saman út að borða í
hádeginu, sem reynist
snúið þar sem Ester er
orðin vegan. Með hlutverk
Hauks og Esterar fara
Sigurður Sigurjónsson og Guðrún S. Gísla-
dóttir. Leikmynd og búninga hannar Eva
Signý Berger.
Fagnar nýjum farvegi
Út að borða með Ester er fyrsta sýningin af
fjórum í vetur undir merkjum hádegisleikhúss
Þjóðleikhússins. Hádegisleikhúsið átti að
hefja göngu sína haustið 2020, en var frestað
út af Covid. Fyrr það sama ár auglýsti Þjóð-
leikhúsið eftir handritum og hugmyndum að
styttri verkum fyrir hádegisleikhús og bárust
alls 254 verk eftir 194 höfunda. Verkin verða
sýnd í Leikhúskjallaranum í hádeginu á virk-
um dögum og í framhaldinu tekin upp og sýnd
í Sunnudagsleikhúsi RÚV.
„Ég hef aðeins einu sinni áður tekið þátt í
leikritasamkeppni og ákvað þá að gera það
aldrei aftur,“ segir Bjarni kíminn og tekur
fram að aldrei skyldi maður segja aldrei. Rifj-
ar hann upp að umrædd leikritasamkeppni
hafi verið fyrir um þrjátíu árum og hans verk
valið til uppsetningar, en svo aldrei ratað á
svið.
„Þá ákvað ég að gera þetta aldrei aftur. En
svo var ég milli verkefna vorið 2020 út af
Covid og fannst spennandi að skrifa stuttverk
þannig að ég lét slag standa. Það gefast svo fá
tækifæri til að sýna stuttverk að ég gat ekki
látið þetta framhjá mér fara,“ segir Bjarni og
tekur fram að ekkert skáld langi til að skrifa
fyrir skúffuna. „Það fylgir því óskapleg ófull-
nægja að sjá á eftir leiktexta ofan í skúffuna.
Maður leggur því ekki í að skrifa stuttverk ef
það er enginn farvegur til uppsetningar,“ segir
Bjarni og fagnar af þeim sökum hádegisleik-
húsi Þjóðleikhússins.
Stuttverkið spennandi áskorun
„Það er svo gefandi og gaman fyrir höfunda
að fá tækifæri til að takast á við ólík form og
vinna styttri verk í bland við lengri. Stutt-
verkaformið gerir aðrar kröfur til manns sem
höfundar, sem er spennandi,“ segir Bjarni og
tekur fram að það felist ákveðin áskorun í því
að fanga athygli áhorfenda í styttri verkum.
„Takmarkaður tímaramminn kallar á það að
það sé eitthvað í verkinu sem sogi áhorfendur
til sín. Í framhaldinu býðst þeim að liggja á
gægjum í um hálftíma og að verki loknu fá
þeir ekki að vita meira um hagi persóna, en
geta þá haldið áfram að velta verkinu fyrir
sér,“ segir Bjarni og bendir á að í Út að borða
með Ester séu persónurnar ómeðvitað að
veita áhorfendum sífellt nýjar upplýsingar
sem breyti fyrra sjónarhorni áhorfenda á
þeim.
„Ég trúi því að þegar áhorfendur mæta í
leikhúsið séu þeir sjálfir með svo mikinn far-
angur að maður megi ekki vera að segja þeim
of mikið. Frekar að gefa þeim tækifæri til að
fara í leik með sitt eigið farteski út frá því sem
þeir sjá og heyra á sviðinu. Ég vona að áhorf-
endur hafi fengið að vita heilmikið um Ester
og Hauk, en geti líka velt vöngum eftir á,“ seg-
ir Bjarni og bendir á að okkur sé eðlislægt að
hafa áhuga á öðru fólki og aðstæðum þess.
„Við erum sífellt að bera aðstæður annarra og
reynslu saman við okkar eigið líf.“
Róa ekki í sömu átt
Spurður hvernig hann myndi lýsa persónum
verksins og aðstæðum þeirra segir Bjarni erf-
itt að svara þeirri spurningu án þess að gefa of
mikið upp. „Ég get þó sagt að persónur verks-
ins eru komnar yfir sextugt og staddar á þeim
stað í lífi sínu að þær eru að reyna að brjótast
út úr einhverjum viðjum. Þau eru bæði að
reyna að gera eitthvað nýtt komin á sjötugs-
aldurinn. Þau eru bæði mörkuð af fortíð sinni
og áföllum sem kalla á ákveðnar breytingar,
en þau eru hins vegar ekki samstiga. Það má
segja að þau rói ekki alveg í sömu áttina.“
Ekki er hægt að sleppa Bjarna án þess að
forvitnast um hvort hann sé búinn að fylgjast
mikið með æfingum, en því svarar hann neit-
andi. „Ég hef lítið getað fylgst með æfingum
þar sem ég er alltaf með annan fótinn í Nor-
egi,“ segir Bjarni sem var staddur erlendis
þegar samtalið átti sér stað. „Ég hef því aðeins
getað fylgst með úr fjarlægð,“ segir Bjarni,
sem vonast til þess að sjá sýninguna næst þeg-
ar leiðin liggur til Íslands.
Hádegi Sigurður Sigurjónsson og Guðrún S. Gísladóttir í hlutverkunum sem Haukur og Ester.
Gaman að fást við nýtt form
- Út að borða með Ester eftir Bjarna Jónsson fyrsta frumsýning hádegisleikhúss Þjóðleikhússins
- Höfundurinn ætlaði aldrei aftur að taka þátt í leikritasamkeppni en gat ekki sleppt tækifærinu
Bjarni Jónsson
skilnað en heilt yfir þótti mér þessar
útlistanir eiginlega vera of nákvæm-
ar og of mikið einblínt á skilnaðinn.
Það er eflaust mismunandi í lífi
hvers einstaklings fyrir sig en mér
fannst ekki trúverðugt hve ofboðs-
lega mikið aðalpersónan hugsaði um
skilnað foreldra sinna.
Skilnaður í augum barnsins
Veruleiki Steinunnar er nefnilega
meira spennandi en það. Á sama
tíma og Steinunn þarf að takast á við
það að fjölskyldu hennar verði brátt
kollvarpað er hún á fullu við að upp-
götva bæði lífið og sjálfa sig. Sjálfri
þótti mér miður að fá ekki að
skyggnast meira inn í þennan
prívatheim Steinunnar, sem foreldr-
A
ð eilífu ég lofa er einlæg
frásögn af Steinunni,
ungri stúlku sem neyðist
til að taka þátt í tímamót-
um í lífi foreldra sína, hinum marg-
umtalaða skilnaði. Bókin er upplýs-
andi rit sem miðar að því að hjálpa
börnum að átta sig á öllu því sem
fylgir þessu
flókna fyrirbæri.
Sigríði Dögg
Arnardóttur, eða
Siggu Dögg, höf-
undi bókarinnar,
tekst vel að gera
lesandanum
grein fyrir öllum
þeim fjölbreyttu
tilfinningum sem
geta komið upp við þessar aðstæður
sem geta verið bæði framandi og
ógnvekjandi.
Í bókinni er sagt frá ýmsu sem
börn í sporum Steinunnar ættu að
geta tengt við. Jafnvel þykir mér lík-
legt að fullorðin skilnaðarbörn kom-
ist aðeins við við lesturinn, ég gerði
það í það minnsta. Bókin útlistar
nokkuð nákvæmlega margt af því
sem getur komið upp á í lífi barna
þegar foreldrar þeirra eru í þann
mund að fara hvort í sína áttina. Til-
gangurinn er eflaust að reyna að
svara einhverjum spurningum um
arnir áttu ekki með henni. Með því
hefði mögulega verið hægt að
byggja upp meiri spennu og eftir-
væntingu en raunin varð.
Að eilífu ég lofa er auðlesin bók
prýdd skemmtilegum og fjölbreytt-
um persónum. Siggu Dögg tekst
einkar vel upp með að kortleggja
þetta undarlega fyrirbæri, skilnað,
og sýna lesandanum það út frá aug-
um barnsins. Bókin getur eflaust
gagnast ýmsum hópum barna, ekki
einungis skilnaðarbörnum. Skiln-
aður er svo útbreitt fyrirbrigði í
íslensku samfélagi að það gæti
hjálpað mörgum ungmennum að
skyggnast betur inn í þann veru-
leika, til þess að skilja bæði sinn
heim og annarra betur.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Upplýsandi Bók Siggu Daggar er upplýsandi rit sem miðar að því að hjálpa
börnum að átta sig á öllu því sem fylgir hinu flókna fyrirbæri skilnaði.
Að skilja skilnað
Skáldsaga
Að eilífu ég lofa
bbbnn
Eftir Siggu Dögg.
Kúrbítur slf. 2020. Kilja, 142 bls.
RAGNHILDUR
ÞRASTARDÓTTIR
BÆKUR
Íslandsdeild IBBY veitti á sunnu-
daginn var sínar árlegu viðurkenn-
ingar fyrir framlög til barnamenn-
ingar, Vorvinda. Að þessu sinni
voru Vorvindahafarnir fjórir.
Arndís Þórarinsdóttir rithöfundur
hlaut viðurkenningu fyrir að hafa
sl. áratug sannað sig sem einn
okkar fremsti barnabókahöfundur
og hefur einnig skipað stóran sess á
sviði barnabókmennta með lestrar-
hvatningu ýmiss konar og er öflug
talskona barnabókmennta í
umræðunni á Íslandi, eins og segir í
tilkynningu. Áslaug Jónsdóttir,
mynd- og rithöfundur, hlaut Vor-
vinda fyrir framlag sitt til bók-
mennta fyrir yngstu kynslóðina og
þá sérstaklega fyrir myndversið
Sjáðu! Kristín
Ragna Gunnars-
dóttir, mynd- og
rithöfundur,
hlaut viðurkenn-
ingu fyrir að
miðla goðsögum
til barna í gegn-
um bækur sínar
og myndlýsingar
sem og með
töfrandi og fræðandi barnasýn-
ingum. Nemendur og foreldrar í
Fossvogsskóla hljóta loks Vorvinda
fyrir bókaklúbb og tímaritsútgáfu
en þriðja veturinn í röð eru nem-
endur í 7. bekk með bókaklúbb og
gefa út tímarit með bókaumsögnum
sínum.
Fjórar Vorvinda-viðurkenningar veittar
Áslaug Jónsdóttir