Morgunblaðið - 08.10.2021, Side 12

12 FRÉTTIR
Viðskipti | Atvinnulíf
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 8. OKTÓBER 2021
Ljósmyndir Rutar og Silju
Skipholti 31 • 105 Reykjavík • Sími 568 0150
Opið virka daga 10-17 • www.rut.is • Ljósmyndir Rutar og Silju
Einstök
minning
Barna- og
fjölskyldu-
myndatökur
ENGINN
ÐBÆTTUR SYKUR
ENGIN
ROTVARNAREFNI
85%
TÓMATPÚRRA
VI
8. október 2021
Gengi Kaup Sala Mið
Dollari 128.78
Sterlingspund 174.83
Kanadadalur 101.93
Dönsk króna 19.974
Norsk króna 14.972
Sænsk króna 14.62
Svissn. franki 138.63
Japanskt jen 1.1561
SDR 181.59
Evra 148.6
Meðalgengi/Viðskiptavog þröng 184.4401
« Arion banki
hefur fengið
heimild frá fjár-
málaeftirliti
Seðlabanka Ís-
lands til þess að
framkvæma end-
urkaup á eigin
bréfum á Íslandi
og í heimildar-
skírteinum út-
gefnum í Svíþjóð
fyrir allt að 10 milljarða króna eða
allt að tæplega 54,5 milljónir hluta í
bankanum.
Jafngildir það því að eigin hlutir
bankans verða allt að 10% af út-
gefnu hlutafé. Bankinn á í dag 111,5
milljónir bréfa og heimildarskírteini
sem eru 6,72% af útgefnum hlutum.
Samhliða þessari heimild hefur bank-
inn fengið heimild til þess að lækka
hlutafé um allt að 10% af útgefnum
hlutum til jöfnunar á eigin hlutum.
Í tilkynningu frá Arion banka kem-
ur fram að ákvörðun um framkvæmd
endurkaupaáætlunar verði tekin af
stjórn Arion banka á næstunni.
Hlutabréf í Arion banka hækkuðu
um tæp 3,7% í umfangsmiklum við-
skiptum í Kauphöll Íslands í gær.
Skiptu þar bréf fyrir tæpa 1,4 millj-
arða króna um hendur.
Bréf í bankanum hafa hækkað um
6,7% síðastliðna viku og frá áramót-
um hefur hlutabréfaverðið hækkað
um rúm 94%.
Fær heimild til að kaupa
fyrir 10 milljarða króna
Benedikt
Gíslason
STUTT
hófst á ný í apríl síðastliðnum og hafa
sérfræðingar Landsbankans túlkað
það sem svo, í nýlegri Hagsjá, „að
hækkanir íbúðaverðs séu mögulega
orðnar meiri en kaupendahópurinn
ræður við, og því ekki sjálfbærar til
lengri tíma“.
Í janúar voru um 68% nýrra íbúða-
lána hjá innlánsstofnunum, að frá-
dregnum uppgreiðslum, með breyti-
lega vexti. Hlutfallið náði hámarki í
febrúar og var þá 84%. Það hefur síðan
lækkað og var 29% í ágúst.
Samtímis hefur hlutfall íbúðalána
með fasta vexti hækkað úr 32% í jan-
úar í 71% í ágúst.
Spurður hvort viðbrögðin við þess-
um vaxtahækkunum séu hugsanlega
að miklu leyti komin fram, í ljósi þess
að eftirspurn eftir föstum vöxtum
íbúðalána hjá innlánsstofnunum hefur
aukist mikið í ár á kostnað breytilegra
vaxta, segir Ólafur erfitt að fullyrða
það. Það sé þó líklegt enda hafi Seðla-
bankinn verið skýr um að vextir
myndu hækka á ný, ef ekki tækist að
ná niður verðbólgu. Áhrifin muni birt-
ast í því að sókn í fasta vexti aukist lík-
lega áfram.
Fylgnin er ekki 100%
„Bankarnir hafa hækkað óverð-
tryggða breytilega vexti eftir að Seðla-
bankinn hóf vaxtahækkunarferli sitt
en fylgnin er ekki 100%. Líklegt er að
vextir á íbúðalánum muni hækka
meira í kjölfarið en það er einnig háð
verðbólguhorfum.“
Spurður hvaða áhrif tímalengd
verðtryggðra og óverðtryggðra íbúða-
lána muni hafa á eftirspurnina bendir
Ólafur Sindri á að bankarnir láni verð-
tryggt til mislangs tíma. Því geti
greiðslubyrði óverðtryggðra lána verið
álíka mikil og verðtryggðra lána, ef
þau fyrrnefndu eru til lengri tíma.
„Samkvæmt reiknivélum bankanna
býður Arion banki 40 ára verðtryggð
lán en hinir ekki, heldur einungis 30
ára verðtryggð lán. Hins vegar er
hægt að fá 40 ára óverðtryggð lán hjá
þeim öllum. Þetta gerir að verkum að
lítill munur er á greiðslubyrði á 40 ára
óverðtryggðu láni og 30 ára verð-
tryggðu, þ.e. hjá þeim bönkum sem
bjóða aðeins 30 ára verðtryggð lán,“
segir Ólafur Sindri. Telur hann ólíklegt
að raunverðið lækki á næstunni.
Raunverð mun ekki lækka
Magnús Árni Skúlason, hagfræð-
ingur hjá Reykjavík Economics, telur
skort á íbúðum munu halda uppi raun-
verði á höfuðborgarsvæðinu. Hlutfall
launa og íbúðaverðs bendi til bólu-
myndunar sem sé þó ekki jafn alvarleg
og í bankabólunni 2004-8.
Meiri innstæða sé fyrir háu raun-
verði nú en umrædd þensluár, bæði út
frá kaupmætti launa og vöxtum.
Seðlabankinn hafi beitt þjóðhags-
varúðartækjum í þrígang til að
stemma stigu við þessum hækkunum
og svo í fjórða sinn með vaxtahækkun.
„Meðan framboð er minna en eftir-
spurn getur Seðlabankinn haft lítil
áhrif á verðið,“ segir Magnús Árni.
Staðan sé ekki óvænt enda hafi verið
fyrirsjáanlegt að margir fyrstu kaup-
endur myndu koma á markaðinn
undanfarin misseri.
Vaxtalækkanir og aðrar aðgerðir til
stuðnings fasteignakaupum, þar með
talið hlutdeildarlán, hafi stækkað
kaupendahópinn. Þrátt fyrir ítrekaðar
viðvaranir um skort á íbúðum hafi of
lítið verið byggt. Þá hafi aðflutningur
erlendra ríkisborgara aukið eftirspurn
sem og fjárfesting í íbúðum til að
verjast verðbólgu.
„Einhverjir fyrstu kaupendur gætu
freistast til að fresta kaupum þar til
framboð íbúða verður skaplegra.
Vaxtahækkanir ásamt hækkun launa
valda því að byggingarkostnaður
eykst. Það gæti dregið úr hvata verk-
taka til að byggja,“ segir Magnús.
Spá áfram háu raunverði
- Yfirhagfræðingur HMS telur hærri vexti munu minnka spurn eftir íbúðum
- Hagfræðingur segir vaxtahækkanir bíta minna en ella vegna lítils framboðs
Vísitala íbúðaverðs á höfuðborgarsvæðinu
Breyting á vegnu meðaltali fermetraverðs
700
600
500
400
300
200
100
'02 '03 '04 '05 '06 '07 '08 '09 '10 '11 '12 '13 '14 '15 '16 '17 '18 '19 '20 '21
Heimild: Hagstofan, Seðlabankinn
Vísitala íbúðaverðs (jan. 1994=100)
Nafnverð Raunverð
770,0
257,7
155,0
118,5
Ágúst 2021
BAKSVIÐ
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Ólafur Sindri Helgason, yfirhagfræð-
ingur Húsnæðis- og mannvirkja-
stofnunar, telur vaxtahækkun Seðla-
bankans í fyrradag munu slá enn
frekar á eftirspurn eftir íbúðum.
„Við erum þegar byrjuð að sjá sam-
drátt á fasteignamarkaði síðan í sum-
ar, þ.e. í veltu og fjölda kaupsamninga.
Það er vegna samspils margra þátta.
Þar kemur til hátt verð, hækkun vaxta,
lækkun á hámarksveðhlutfalli og lítið
framboð. Áhrif af reglum um hámarks-
greiðslubyrði eiga eftir að koma fram í
tölunum. Útlánatölur fyrir júlí og
ágúst, sem eru nýjustu tölurnar, sýna
sókn í fasta óverðtryggða vexti en það
er engin sérstök aukning í verðtryggð-
um vöxtum enn sem komið er. Það get-
ur verið vegna þess að verðbólga hefur
ekki hjaðnað og verðbólguvæntingar
aukist,“ segir Ólafur Sindri.
Seðlabankinn hefur nú í þremur lot-
um hækkað stýrivexti um 0,25 pró-
sentur, alls um 0,75 prósentur, frá maí.
Þeir eru nú 1,5 prósent og enn sögu-
lega lágir á Íslandi.
Hefur aldrei verið jafn hátt
Á grafinu hér til hliðar má sjá hvern-
ig raunverð íbúða á höfuðborgar-
svæðinu hefur hækkað, í kjölfar vaxta-
lækkana Seðlabankans, en stýrivextir
voru 4,5% í maí 2019 og lækkuðu í
0,75% í kjölfar kórónuveiru-
faraldursins. Hefur raunverð íbúða
aldrei verið jafn hátt. Fyrra metið var
sett í október 2007 (217,5 stig). Það var
svo slegið í maí 2017 (219,6 stig) og er
nú 257,7 stig, hærra en nokkru sinni
síðan þessar mælingar hófust.
Umframeftirspurn eftir íbúðum,
þegar ferðaútrásin stóð sem hæst, átti
þátt í að raunverðið hækkaði umfram
kaupmátt launa árið 2017. Sú þróun
« Í septembermánuði tóku 15.223 far-
þegar sér far með lággjaldaflugfélaginu
Play. Sætanýting var 52,1% að sögn
fyrirtækisins en var 46% í ágústmán-
uði. Er það sagt endurspegla aðlögun
félagsins á framboði í flugáætlun í sept-
ember og aukna eftirspurn. Aukinn
ferðavilji sé í kortunum, ekki síst vegna
færri kórónuveirusmita innanlands og
tilslakana á sóttvarnareglum. Bendir
bókanastaða félagsins í október til þess
að þessi þróun haldi áfram inn á haust-
ið og horfurnar fyrir komandi mánuði
sagðar góðar. Í október er gert ráð fyrir
að sætanýtingin verði betri en í sept-
embermánuði en það fæli í sér bætta
nýtingu fjórða mánuðinn í röð. Nýverið
tilkynnti Play að það hygðist hefja flug
til Amsterdam frá og með 3. desember
næstkomandi.
Sætanýting Play rúmlega 50% í septembermánuði