Morgunblaðið - 23.10.2021, Qupperneq 50

50 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 23. OKTÓBER 2021
Smiðjuvegur 68, Kópavogi | S. 587 1350 | bifreidaverkstaedi.is
Höfum sérhæft okkur í Toyota viðgerðum síðan 1995
Fljót, örugg og persónuleg þjónusta
Allar almennar bílaviðgerðir
þrjú frönsk horn og strengi, þannig
að hljómurinn er mjög áhugaverð-
ur,“ segir Gillam og tekur fram að
tónlistin sé undir sterkum áhrifum
frá Rómönsku Ameríku. „Í verkinu
þræðir tónskáldið sig í gegnum
margvísleg stef en virðist aldrei
finna skýra fótfestu, sem gerir það
að verkum að það er spennandi, en
jafnframt góð áskorun, að takast á
við tónlistina,“ segir Gillam og tekur
fram að það finnist skýrt að Villa-
Lobos þekkti blásturshjóðfærin vel
því hann var sjálfur klarinettuleik-
ari, en spilaði stundum á saxófóninn
í verkinu. „Það finnst að hann kann
að skrifa fyrir blásturshljóðfæri, því
hann hugar vel að fraseringum og
gerir ráð fyrir því að hljóðfæraleik-
arinn þurfi að anda,“ segir Gillam
kímin og tekur fram að stundum
þegar tónskáld séu strengjaleikarar
gleymi þeir hreinlega að blásturs-
hljóðfæraleikarar þurfi að anda.
Sökum þess hversu ungt hljóðfæri
saxófónninn er er hann ekki hluti af
hefðbundinni sinfóníuhljómsveit.
Flestir tengja hljóðheim saxófónsins
fremur við djass- og popptónlist.
Hvernig upplifir þú hljóðheim saxó-
fónsins?
„Þanþol saxófónsins er mikið og
hljóðheimur svo fjölskrúðugur að
hann passar við marga ólíka tónlist-
arstíla og hljóðfærasamsetningar.
Hljómurinn passar allt frá hörðu
rokki yfir í sinfóníska tónlist með
viðkomu í djassi. Fjölhæfni og dýna-
mík saxófónsins gerir að verkum að
hann getur jafnt fangað mýkt og
hljómfegurð klarinettsins eða óbós-
ins og styrk málmblásturshljóðfæra
á borð við trompetinn,“ segir Gillam
og tekur fram að fyrir vikið henti
saxófónninn vel fyrir sinfóníu-
hljómsveitir.
Tónlistin eflir sköpunargáfuna
Hvenær kynntist þú saxófóninum
fyrst og vissir að þetta væri rétta
hljóðfærið fyrir þig?
„Ég byrjaði að spila á saxófón
þegar ég var sjö ára,“ segir Gillam
en pabbi hennar var slagverkskenn-
ari í Barracudas Carnival Centre í
Barrow. „Ég var búin að prófa öll
hljóðfærin í samkomuhúsinu þegar
kom að saxófóninum, sem ég féll
strax fyrir vegna þess hvað hljóm-
urinn var einstakur og hljóðfærið
tjáningarríkt,“ segir Gillam og rifjar
upp að hún hafi fljótlega farið að
spila með hljómsveit í samkomuhús-
inu sem hafði brasilíska karnival-
tónlist á efnisskránni. „Ég hef alltaf
notið þess að spila með öðrum. Mátt-
ur tónlistarinnar felst í því að sam-
eina fólk hvort sem það eru vinir að
spila saman í hljómsveit eða áheyr-
andur á tónleikum að hlusta á hljóð-
færaleikara uppi á sviði. Með tónlist-
inni getum við án orða deilt
hugmyndum, reynslu, fegurð og
hugljómun,“ segir Gillam, sem legg-
ur mikla áherslu á að miðla af
reynslu sinni. „Ég reyni í tengslum
við alla tónleika sem ég held að gefa
mér tíma til að hitta ungt fólk á
staðnum og halda fyrirlestra og
vinnusmiðjur til að reyna að hafa
jákvæð áhrif á nærsamfélagið,“ seg-
ir Gillam, sem í tengslum við tón-
leika sína hérlendis mun hitta hóp af
ungum hljóðfæraleikurum. „Þetta er
hópur af hæfileikaríku ungu fólki,
sem ég mun hitta á tónleikadag. Ég
hlakka til að spila fyrir þau og þau
fyrir mig, auk þess sem okkur gefst
tækifæri til að spjalla um tónlistina,“
segir Gillam og leggur mikla áherslu
á gildi tónlistar í að efla ungt fólk,
hæfileika þess og sköpunargáfu.
Listirnar lífæð margra
Finnst þér fólk almennt kunna
betur að meta tónlist og aðrar listir
eftir að heimsfaraldurinn skall á?
„Já og nei. Listirnar voru lífæð
margra í faraldrinum, sem flúðu á
vit lista sér til skemmtunar, hugg-
unar og innblásturs. Meðan ekki var
hægt að sækja listviðburði í raun-
heimum urðu margir sér meðvitaðri
um gildi lista. Því miður virðast
stjórnvöld ekki ætla að setja listir í
forgang að faraldri loknum heldur
einblína á vísindin. Þau virðast ekki
átta sig á því að samfélagið og vís-
indin munu ekki þrífast án sköpunar
og hluttekningar, sem eru grunn-
þættirnir í allri tónlistar- og list-
kennslu.“
Hvaða áhrif hefur heimsfarald-
urinn haft á þig og þín störf?
„Ferillinn minn var rétt að taka á
flug og fjölmargir tónleikar bókaðir
þegar öllu var skyndilega skellt í lás.
Mér fannst auðvitað miður að geta
ekki spilað fyrir áhorfendur, en á
sama tíma veitti faraldurinn mér
kærkomið svigrúm og tíma til að
íhuga vandlega hver tilgangurinn
með starfi mínu er, “ segir Gillam og
tekur fram að hún hafi haft nóg fyrir
stafni í kófinu þar sem hún spilaði á
rafrænum tónleikum og tók upp og
gaf út metsöluplötuna Time. „Þema
plötunnar snerist um upplifun okkar
af tímanum og hvernig tónlistin get-
ur snúið upp á tímaskynjun okkar,“
segir Gillam, sem einnig stóð fyrir
rafrænum tónleikum undir merkjum
Virtual Scratch Orchestra í fyrra. Í
verkefninu tóku þátt um 2.000
manns á aldrinum tveggja til 94 ára
frá 30 löndum sem deildu upptökum
með hljóðfæraleik sínum sem klippt-
ar voru saman í eina heild. „Þegar
kófið brast á og öllu var lokað hér í
Bretlandi fann ég skýrt fyrir því
hversu miklu máli það skiptir að fá
að vera hluti af stærri tónlistarheild
og deila tónlistarhugmyndum með
öðrum. Auðvitað kemur tæknin aldr-
ei í stað þess að hittast í raun-
heimum, en mér fannst ég verða að
bregðast við ástandinu með ein-
hverjum hætti og leggja mitt af
mörkum til að gefa fólki færi á að
taka þátt í samsköpun,“ segir Gillam,
sem er aftur komin á flug og ferðast
milli landa.
Hvernig leggjast ferðalögin í þig?
„Mér finnst alltaf jafn spennandi
að koma til nýs lands og kynnast
nýrri menningu. Það eina sem mér
finnst leiðinlegt við ferðalögin er að
þurfa að pakka,“ segir Gillam.
Spurð hvernig henni gangi að sam-
þætta störf sín sem einleikari annars
vegar og þáttastjórnandi hins vegar
segir Gillam það takast ótrúlega vel
þótt hún hafi eiginlega aðeins of mik-
ið að gera. „Bæði störfin eiga það
sameiginlegt að mér gefst tækifæri
til að segja sögur og miðla gleðinni af
tónlist með öðrum, hvort sem ég geri
það með orðum eða tónum,“ segir
Gillam og tekur fram að tónlistin geti
samtímis veitt innblástur og verið
skjól í hröðum heimi.
Áttu einhver góð ráð til handa
ungu tónlistarfólki?
„Já, hlustið á eins mikið af tónlist
og þið getið til að komast að því hvað
ykkur líkar og hvað ekki. Það er
hægt að tjá sig með tónlist á svo
margvíslegan og spennandi hátt.
Mestu máli skiptir samt að vera
ávallt forvitin,“ segir Jess Gillam að
lokum.
Ljósmynd/Robin Clewley
Forvitin „Mestu máli skiptir samt að vera ávallt forvitin,“ segir breski saxófónleikarinn Jess Gillam sem kemur fram í Eldborg Hörpu á fimmtudag.
„Miðla gleðinni af tónlist“
- Breski saxófónleikarinn Jess Gillam kemur fram með Sinfóníuhljómsveit Íslands á fimmtudag
- Samfélagið mun ekki þrífast án sköpunar og hluttekningar sem eru grunnþættir í allri listkennslu
VIÐTAL
Silja Björk Huldudóttir
silja@mbl.is
„Þetta verður fyrsta heimsókn mín
til Íslands og ég hlakka mikið til,
enda hefur landið lengi heillað mig,“
segir breski saxófónleikarinn Jess
Gillam sem kemur fram með Sinfón-
íuhljómsveit Íslands á fimmtudag
kl. 19.30 undir stjórn Ryans Banc-
rofts.
Gillam, sem er aðeins 23 ára, hef-
ur vakið mikla athygli fyrir einstaka
tónlistarhæfileika sína og útgeislun
á sviði. Hún sló í gegn þegar hún
kom fram á Last Night of the Proms
árið 2018. Á síðustu mánuðum hefur
hún komið fram með London Moz-
art Players og NDR Radiophil-
harmonie, farið í tónleikaferð með
European Union Youth Orchestra í
Austurríki og Þýskalandi, leikið með
Nordwestdeutsche Philharmonie í
Herford og í Royal Concertgebouw í
Amsterdam á lokatónleikum sumar-
tónleikaraðar Concertgebouw.
Gillam er fyrsti saxófónleikarinn
sem kemst á samning hjá úgáfunni
Decca Classics sem gefið hefur út
tvo diska með henni, Rise og Time,
sem báðir rötuðu á metsölulista í
Bretlandi.Hún stýrir eigin sjón-
varps- og útvarpsþætti, en hún varð
yngsti kynnir hjá BBC Radio 3 þar
sem hún stýrir verðlaunaþættinum
This Classical Life. Hún hefur hlotið
Classic BRIT Award og árið 2019
kom hún fram á BAFTA-verðlauna-
afhendingunni sem milljónir sáu.
Þanþol saxófónsins mikið
Á tónleikunum á fimmtudag leik-
ur Gillam einleik í fantasíu fyrir
saxófón og hljómsveit eftir Heitor
Villa-Lobos og saxófónkonsert eftir
Alexander Glazúnov.
Hvers vegna urðu þessi tvö verk
fyrir valinu á tónleikunum?
„Konsert Glazúnovs er einn af
hornsteinum klassísku tónbók-
menntanna fyrir saxófóninn, sem
telja ekki mörg verk, sem helgast af
því hversu ungt hljóðfærið er,“ segir
Gillam, en belgíski hljóðfærasmið-
urinn Adolphe Sax fann upp saxó-
fóninn og fékk skráð einkaleyfi fyrir
hann 1846. „Konsert Glazúnovs er
rómantískt verk sneisafullt af
löngum fallegum melódíum á sama
tíma og verkið einkennist af miklum
gáska og gleði, ekki síst í fúgunni og
samspili einleikarans við hljómsveit-
ina,“ segir Gillam og víkur því næst
að verki Villa-Lobos.
„Fantasían eftir Villa-Lobos er
skrýtið og blúsað verk en á sama
tíma einstaklega hrífandi. Hann
skrifar það fyrir sópransaxófón,