Morgunblaðið - 22.12.2021, Blaðsíða 15

15
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 22. DESEMBER 2021
Sprungið Umferðaröngþveiti skapaðist á hringtorgi við austurenda Bæjarháls nýverið þegar sprakk á öðru afturdekki strætisvagns. Ökumenn fóru hjáleið á meðan skipt var um dekk.
Árni Sæberg
Skuldahlutfall sveit-
arfélaga getur verið vill-
andi stærð um eiginlega
fjárhagsstöðu. Ástæðan
er sú að hlutfallið fangar
t.d. ekki skuldbindingar
vegna leigu- og
rekstrarsamninga.
Þetta á við um Seltjarn-
arnesbæ, þar sem leigu-
skuldbindingar ríkisins
og Reykjavíkurborgar
við bæinn nema meira
en helmingi af langtímaskuldum bæj-
arins, eða um 1.600 milljónum króna.
Skuldirnar eru til komnar vegna bygg-
ingar hjúkrunarheimilis og fimleika-
húss í eigu bæjarins sem eru svo leigð
ríki og borg. Í reglugerð um fjár-
hagsleg viðmið sveitarfélaga (502/
2012) er gert ráð fyrir að sveitarfélög
taki tillit til m.a. leiguskuldbindinga
ríkisins og reikni svokallað skulda-
viðmið – sem gefur rétt-
ari mynd en skuldahlut-
fallið. Hjá Seltjarnar-
nesbæ var skulda-
viðmiðið 65% í lok
síðasta árs og stefnir í
liðlega 80% í lok þessa
árs. Hérna er tekið tillit
til skuldbindingar rík-
isins gagnvart bænum
en þó ekki borgarinnar,
en þá væri skulda-
viðmiðið 68% en ekki
80%. Lögbundið hámark
er 150%. Til sam-
anburðar má nefna að
skuldaviðmið Reykjavíkurborgar
stefnir í að vera hærra en 150% á
næsta ári og ætti það að vera mikið
áhyggjuefni fyrir Reykvíkinga.
Langtímaskuldir
Seltjarnarnesbæjar
Um síðustu áramót námu lang-
tímaskuldir Seltjarnarnesbæjar um
2.800 milljónum. Að auki nemur lífeyr-
isskuldbinding um 1.600 milljónum
króna. Langtímaskuldirnar eru í gróf-
um dráttum vegna: 1) Bygging hjúkr-
unarheimilis kostaði 1.500 milljónir
sem ríkið borgar að langstærstum
hluta, 2) bygging íþróttahúss sem
Reykjavíkurborg greiðir að stærstum
hluta kostaði 700 milljónir og 3) nýlegt
uppgjör við lífeyrissjóðinn Brú vegna
SALEK-samkomulagsins er upp á 650
milljónir. Glöggir lesendur sjá að sam-
talan af þessu er 2.850 milljónir. Ný-
lega bættust við lán að upphæð 400
milljónir vegna framkvæmda ársins og
næsta árs, m.a. vegna undirbúnings
nýs leikskóla og íbúðakjarna fatlaðra.
Skuldasilfur Egils
Í umræðuþætti Ríkissjónvarpsins á
dögunum, Silfrinu, sá Þórdís Lóa Þór-
hallsdóttir formaður borgarráðs
ástæðu til að nota skuldahlutfall Sel-
tjarnarness, sem segir lítið um fjár-
hagsstöðu bæjarfélagsins, til að láta
borgina (reyndar bara A-hluta hennar)
koma betur út í einhverjum sam-
anburði við bæjarfélagið. Hvernig
stendur á því? Ég legg til að Þórdís
rifji upp skuldbindingu borgarinnar
við bæinn, sem er um fimmtungur af
langtímalánum bæjarins. Öll hljótum
við að fyrirgefa formanni borgarráðs
yfirsjónina – slíkt er umfang skulda og
skuldbindinga borgarinnar.
Víða Viðreisnarvilla
Flokksbróðir Þórdísar í Viðreisn,
Karl Pétur Jónsson bæjarfulltrúi,
heldur því fram að skuldir Seltjarn-
arnesbæjar megi skýra með langvar-
andi tapi af daglegum rekstri. Þetta
staðhæfði hann í frétt Fréttablaðsins
17. desember – án þess að blaðamaður
gæfi stjórnendum bæjarins færi á and-
svari. Fullyrðingin er röng eins og sjá
má að framan en ég má þó til með að
árétta líka að hækkun lífeyr-
iskuldbindinga er ekki daglegur rekst-
ur. Á síðastliðnum fimm árum hafa líf-
eyrisskuldbindingar hækkað um 750
milljónir króna. Með sérstakri gjald-
færslu vegna SALEK-samkomulags-
ins til Brúar lífeyrissjóðs er samtalan
raunar 930 milljónir. Þetta skýrir að
mestu þann bókhaldslega hallarekstur
af bæjarsjóði Seltjarnarness sem
minnihlutinn þar réttlætir með skatta-
hækkunum ásamt reyndar téðum lau-
mufarþega – sem seint verður fyr-
irgefið. Aðalatriðið er að fjárhagsstaða
bæjarins er býsna sterk og framtíðin
er björt á Seltjarnarnesi. Og skattar
munu lækka aftur.
Eftir Magnús Örn
Guðmundsson » Öll hljótum við að
fyrirgefa formanni
borgarráðs yfirsjónina –
slíkt er umfang skulda
og skuldbindinga borg-
arinnar.
Magnús Örn
Guðmundsson
Höfundur er formaður bæjarráðs
Seltjarnarness.
Skuldavitleysa
Þegar ég varð
óvænt fyrsti borg-
arfulltrúinn utan tví-
veldis R- og D-lista ár-
ið 2002 fékk ég sæti
sem áheyrnarfulltrúi
F-listans í borgar- og
skipulagsráði. Þar með
komst ég í einstaka
stöðu til að vinna gegn
niðurrifshugmyndum
R-listans sáluga á
menningarminjum og gömlum hús-
um. Hæst ber þar baráttu mína
gegn niðurrifi Austurbæjarbíós árið
2003 og baráttuna gegn niðurrifi
meirihluta gamalla húsa við Lauga-
veg árin 2005 til 2008. Í nýlegri og
vandaðri bók um Laugaveginn eftir
Önnu Dröfn Ágústsdóttur og Guðna
Valberg er nær algerlega litið fram
hjá þessari áralöngu baráttu en öðr-
um aðilum og hruninu að mestu
þakkað að ekki fór verr á Lauga-
veginum. Það að ekki var búið að
rífa mörg gömlu húsanna við
Laugaveg, sem voru 25 talsins, má
að mestu þakka skeleggri baráttu
minni fyrir hrun, því að annars
hefðu mörg hús þegar verið rifin og
tómir húsgrunnar staðið eftir þegar
efnahagslægðin skall á
í október 2008. Hver
sá sem kynnir sér
fundargerðir borg-
arstjórnar árin 2005-
2006 og stefnuskrá F-
lista, Frjálslyndra og
óháðra, fyrir borg-
arstjórnarkosning-
arnar vorið 2006 þarf
ekki að velkjast í vafa
um þetta. Ég hóf þeg-
ar í ársbyrjun 2004
baráttu gegn niðurrifs-
áformunum, þó að
fulltrúar R-listans hafi vænt mig
um annað, þegar ég hóf tillöguflutn-
ing minn gegn þessum glórulausu
áformum. Ég kynnti mér ítarlega
byggingarsögu gömlu húsanna, eins
og kom fram í greinargerðum með
þeim tillögum sem ég flutti gegn
niðurrifinu árið 2005
Tillaga mín í borgarstjórn 1.
mars 2005.
„Borgarstjórn Reykjavíkur sam-
þykkir að koma á fót nýjum starfs-
hópi til að endurskoða deiliskipulag
við Laugaveg. Markmið endurskoð-
unarinnar verði að draga úr þeim
víðtæku heimildum til niðurrifs
gamalla húsa við Laugaveg, sem nú
eru áformaðar.“ Fulltrúar R-listans
vísuðu tillögu minni til skipulags-
ráðs og svæfðu þannig framgang
hennar.
Tillaga mín í borgarstjórn 17. maí
2005.
„Borgarstjórn Reykjavíkur sam-
þykkir að ekki verði heimilað að rífa
19. aldar hús á Laugavegi milli
Skólavörðustígs og Smiðjustígs.
Heimildir til niðurrifs húsanna nr.
4, 5, 6 og 11 við Laugaveg verði því
dregnar til baka.“ Fultrúar R-
listans vísuðu þessari tillögu einnig
til skipulagsráðs og svæfðu þannig
málið.
Tillaga mín í borgarstjórn 7. júní
2005.
„Borgarstjórn Reykjavíkur sam-
þykkir að ekki verði heimilað nið-
urrif 19. aldar húsa við Laugaveg á
milli Smiðjustígs og Vatnsstígs.
Heimildir til niðurrifs húsanna nr.
12b, 19, 21, 23 og 27 verði því
dregnar til baka. Jafnframt verði
fallið frá niðurrifsheimildum
húsanna nr. 20 frá 1902 og nr. 29
(Brynju) frá 1906.“ Enn og aftur
svæfði R-listinn tillögu mína með
því að vísa henni til skipulagsráðs.
Tillaga mín í borgarstjórn 21.
júní 2005.
„Borgarstjórn Reykjavíkur sam-
þykkir að ekki verði heimilað nið-
urrif 19. aldar húsa við Laugaveg á
milli Vatnsstígs og Frakkastígs.
Heimildir til niðurrifs húsanna nr.
35, 36a, 41 og 45 verði því dregnar
til baka. Jafnframt verði fallið frá
niðurrifsheimildum húsanna nr. 33
frá 1902, nr. 33b frá 1916, nr. 33a
frá 1911, nr. 38 frá 1905 og nr. 38b
frá 1903.“ Eins og fyrri daginn vís-
uðu fulltrúar R-listans tillögunni til
skipulagsráðs.
Tillaga mín í borgarstjórn 21.
mars 2006.
„Borgarstjórn Reykjavíkur sam-
þykkir að Reykjavíkurborg beiti sér
fyrir því að 19. aldar götumynd
húsaraðarinnar Laugavegar 2-6
verði varðveitt. Í því skyni kaupi
Reykjavíkurborg húseignirnar
Laugaveg 4-6 til að forða megi þeim
húsum frá niðurrifi og að þau verði
endurreist í sem upprunalegastri
mynd.“ Fulltrúar R-listans vísuðu
tillögunni til borgarráðs í þetta sinn
en ekki skipulagsráðs, enda orðnir
hræddir við verndunartillögur mín-
ar og F-listans, sem gerði verndun
gömlu húsanna við Laugaveg að
kosningamáli vorið 2006.
Kaupin á Laugavegi 4-6 voru rök-
rétt afleiðing baráttu minnar.
Fáir hafa fordæmt kaup meiri-
hluta F- og D-lista á lóðinni Lauga-
vegi 4-6 og Skólavörðustíg 1a í árs-
byrjun 2008 harðar en núverandi
borgarstjóri, Dagur B. Eggertsson,
en hann var formaður skipulagsráðs
árin 2004-2006 og harðasti tals-
maður hárrar og umfangsmikillar
hótelbyggingar á rústum gömlu
húsanna við Laugaveg 4-6. Með
baráttu minni gegn áformum hans
og R-listans sáluga um niðurrif 25
gamalla húsa við Laugaveg frá
árinu 2005 tel ég mig hafa komið
gömlu húsunum í skjól þar til hrun-
ið skall á og nýbyggingarofstækinu
linnti. Eitt mitt síðasta verk sem
borgarstjóri sumarið 2008 var að
standa í vegi fyrir áformum um
risastóran Listaháskóla á horni
Frakkastígs og Laugavegar, sem
hefði náð niður fyrir Hverfisgötu og
rutt gömlum húsum við Laugaveg
úr vegi.
Eftir Ólaf F.
Magnússon » Það að ekki var búið
að rífa mörg gömlu
húsanna við Laugaveg,
sem voru 25 talsins,
má að mestu þakka
skeleggri baráttu
minni fyrir hrun.
Ólafur F. Magnússon
Höfundur er læknir og
fv. borgarstjóri.
Björgun gömlu húsanna
við Laugaveg á árunum 2005-2008