Fréttablaðið - 16.02.2022, Blaðsíða 28

Fréttablaðið - 16.02.2022, Blaðsíða 28
Það er ekki hægt að tala um sögu Önnu Delvey án þess að tala um skömm. Rödd Önnu Delvey í sögunni er óáreiðanleg en samt látin stýra skipinu þegar hand- ritshöfunda skortir orð. NETFLIX Inventing Anna Framleiðandi: Shondaland Productions ninarichter@frettabladid.is Það er stundum óþarfi að spilla góðri sögu með sannleikanum. Það er samt áhugavert að sjá hvaða atriði eru sönn og login í þáttum sem byggja á sannleikanum. Shonda- land Productions, framleiðandi Grey’s Anatomy og Scandal, stendur að baki framleiðslunni sem gefur fyrirheit um sterkar kvenpersónur, áherslur á tísku og dramatík í bíl- förmum. Þessi atriði eru öll á sínum stað. Persónugalleríið er stórt og vel unnið. Anna Delvey leiðir þó ekki söguna, heldur er það blaða- konan Vivian Kent sem rannsakar málið og leitar að hinni sönnu Önnu Delvey. Vivian Kent byggir á Jessicu Pressler, sem er blaðamaður og einn höfunda þáttanna. Það er eitthvað svolítið skrýtið við að blaðamaður skrifi sjálfan sig inn í drama með þessum hætti, en það háir þó ekki þáttunum sem afþreyingarefni. Framvindan er nokkuð jöfn en það má spyrja hvort þættirnir hefðu notið sín betur í fimm þátta röð, í stað níu. Aðalpersónan, Vivian, er svolítið óþolandi í yfirborðs- legri framagirni sinni og ófaglegri þráhyggju gagnvart Önnu Delvey, samhliða hliðarsögu um barnsburð í klisjulegri framsetningu á móður- hlutverkinu gagnvart atvinnulífinu. Leitin að sálinni í glæpakvendinu, leit sem er kjarni þáttanna, skilar engu. Áhorfandinn er í lokin litlu nær um hvernig Anna Delvey varð til, í hvers konar umhverfi hug- myndir hennar um sjálfa sig og heiminn þróuðust. Rödd Önnu Delvey í sögunni er óáreiðanleg en samt látin stýra skipinu þegar hand- ritshöfunda skortir orð. ■ NIÐURSTAÐA: Meðalgóðir þættir um eitt áhugaverðasta bandaríska hvítflibbaglæpamál síðustu ára. Persónusköpunin er fantagóð og þó að þessi bandaríska saga af upplognum auði hefði mátt kryfja sitt eigið samfélag aðeins betur, stendur eftir fínasta afþreying. Áhugaverð en árangurslaus leit Þessi saga er dagsönn, fyrir utan þá hluta hennar sem eru algjör tilbúningur. Þessi fyrir- vari fylgir hverjum einasta þætti af nýjum leiknum sjónvarpsþáttum um svika- hrappinn Önnu Delvey, sem frumsýndir voru á Netflix í síðustu viku. ninarichter@frettabladid.is Anna Delvey, aðalpersóna leiknu Netflix-heimildarþáttanna Invent- ing Anna, er miklu meira en svika- hrappur. Hún er athafnakona, Instagram-stjarna, áhrifavaldur í tískuheiminum og einhvers konar Hrói höttur, ekki fátæka fólksins heldur fábrotna og venjulega fólks- ins, á stafrænni öld. Undirrituð hefur fylgt Önnu Delvey síðan fyrstu fréttir bárust af glæpum hennar árið 2018. Það er auðvelt að fá sögu hennar á heil- ann. Lífshlaup hennar hljómar jú, merkilegt nokk, eins og handrit að hörkuspennandi sjónvarpsþætti. Réttarhöld í máli hennar 2019 voru eins og leikrit með merkilega hátt skemmtanagildi og fataskápurinn hennar í réttarhöldunum átti sína eigin Instagram-síðu. Anna Delvey er draumur blaðamannsins. Persónan Anna Delvey er að vissu leyti tilbúningur, en saga hennar á skjánum sem utan hans veltir upp spurningum um hvort við séum ekki öll gangandi um í tilbúnu sjálfi. Við lútum jú öll einhvers konar innri ritstjórn sem ef list í sam- skiptum við annað fólk og í tjáningu á stafrænum miðlum. Anna Sorokin er dóttir rússneskra innflytjenda sem fluttu til Þýska- lands eftir fall Sovétríkjanna. Hún hætti námi eftir stuttan feril í Cent- ral Saint Martins-listaháskólanum í London og flutti til New York. Fljót- lega fór að bera á Önnu í skemmt- analífi borgarinnar. Hún var innan skamms komin inn fyrir raðir rík- asta og frægasta fólks heims. Anna Delvey, eins og hún kallaði sig, sagð- ist vera erfingi um 60 milljóna evra og stefndi hátt í Stóra eplinu. Á stuttum tíma hafði Anna Delvey 200 milljónir Bandaríkja- dala út úr bönkum, lúxushótelum og samstarfsfólki. Hún stefndi að stofnun listaklúbbsins Anna Del- vey Foundation á Manhattan og var langt komin með að tryggja sér 25 milljóna dala fjármögnun, og í þróunarteymi verkefnisins voru virtustu arkitektar, matreiðslu- meistarar og fasteignabraskarar Bandaríkjanna. Anna Delvey vissi hvernig hún átti að tala og klæða sig, vissi hvert hún átti að mæta og með hverjum. Hún gaf þjórfé í hundrað dala seðlum og það þótti fráleitt að efast um að hún ætti peninga. Anna Delvey átti þó aldrei krónu með gati. Það er ekki hægt að tala um sögu Önnu Delvey án þess að tala um skömm. Skömm var tilfinningin sem bankastarfsmenn fundu fyrir þegar þeir komust að því að þeir höfðu verið blekktir. Skömm olli því að tilkynningar um misferli bárust seint og illa. Skömm hótelstarfs- manna, skömm athafnafólks og skömm innan skemmtanabrans- ans. Og skömm var líka tilfinningin sem Anna Delvey virtist ófær um að finna. „Mér þykir ekki fyrir þessu,“ hefur blaðamaður The New York Times eftir Önnu í fangelsinu á Rikers Isl- and daginn eftir að hún hlaut fjög- urra til tólf ára langan fangelsisdóm. Fórnarlömb hennar fengu pening- ana sína til baka og flest þeirra vissu ekki aura sinna tal. Sagan sjálf hefur getið af sér bækur og blaðagreinar og núna sjónvarpsþáttaröð. Margir hafa grætt á Önnu Delvey. Hún er ýmist hetja eða skúrkur í augum fólks og það er áhugavert að kynna sér glæpaferil hennar sem veltir upp spurningum um ímynd, áhrif og hagkerfi sem gengur fyrir ósýnilegu fjármagni og pening- um sem aldrei sjást með berum augum. ■ Gellan sem gabbaði elítuna Hin raunveru- lega Anna Delvey á tísku- sýningu í New York árið 2014. MYND/GETTY Mál Önnu Del- vey kom óþægi- lega við marga valdamikla aðila sem höfðu látið gabbast. MYND/NETFLIX Leikkonan Julia Garner er gríðarlega sannfærandi í hlutverki Önnu Delvey og gerir áberandi hreim einstaklega góð skil. MYND/NETFLIX svavamarin@frettabladid.is Berglind Svein- björnsdóttir lektor við HR og forstöðumaður MSc náms í hag- nýtri atferlis- greiningu Covid-faraldur- inn hefur óhjá- kvæmilega haft áhrif á hegðun og atferli fólks. Enda hafa félagslegar aðstæður verið fordæmalausar síðustu tvö ár og sjálfsagðar og eðlilegar athafnir eins og að heilsast og kveðjast með handabandi eða faðmlagi hafa ekki aðeins þótt óviðeigandi heldur beinlínis hættulegar. „Við erum mjög vön að breyta hegðun eftir reglum alls staðar í samfélaginu, sérstaklega þegar það er eru skýrar afleiðingar líkt og með kórónaveirunni,“ segir Berglind Sveinbjörnsdóttir, atferlisfræðingur við Háskólann í Reykjavík. „Við sem einstaklingar erum almennt frekar flink að laga hegðun okkar að breyttum reglum og held ég að þetta verði ekki breyting til frambúðar eftir að reglum er breytt,“ segir Berg- lind sem hefur trú á að fjöldinn eigi afturkvæmt í sama félagslega farið. „Um leið og amma og afi gefa barnabörnunum leyfi fyrir því að knúsa á ný erum við mjög fljót að fara til baka í fyrra hegðunar- mynstur. Þótt við eigum almennt auðvelt með að aðlaga hegðun að reglum þá erum við mjög ólík og það gæti verið erfiðara fyrir suma að fara til baka,“ segir Berglind og bendir á að í einhverjum tilfellum sakni fólk fyrri hegðunar ekki neitt sérstaklega. „Að auki getur verið erfitt fyrir suma að lesa í aðstæður og meta hvort þau eigi að heilsa, faðma eða brosa,“ segir Berglind og bætir við að flóknari samfélags- reglur gildi til dæmis hjá þeim sem eldri eru. Jafnvel á vinnu- stöðum. Berglind segist aðspurð vonast til þess að hið aukna hreinlæti Covid-tímans fái að halda sér. „Ég vona að börnin á leikskólum haldi áfram að þrífa hendur um leið og þau koma inn.“ Þá segir hún tæknina einnig með ýmsu móti hafa opnað á nýja möguleika og haft áhrif á breytta samfélags- hegðun. ■ Knúsið ekki úr sögunni ■ Sérfræðingurinn 24 Lífið 16. febrúar 2022 MIÐVIKUDAGURFRÉTTABLAÐIÐLÍFIÐ FRÉTTABLAÐIÐ 16. febrúar 2022 MIÐVIKUDAGUR

x

Fréttablaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.