Bibliotheca Arnamagnæana - 01.06.1991, Page 159
Tvo vestfirsk orftasofn
Me6 inngangi og athugasemdum
eftir Veturlida 6skarsson
1 Orftasofnin tvo sem prentu6 eru hér a6 neftan eru frå Vestfjorftum,
anna6 skrifaft af manni sem har bjo um tima å siftustu old, en hitt er ffå
lokum 18. aldar og er a6 stofni uppskrift å orftalista heimamanns.
Menn hafa longum lagt å minnift e6a skrifaft hjå sér or6 og orftalag
sem hykir sérkennilegt. Ekki sist å haft vi6 um vestfirskan talsmåta; til
hess er jafnvel enn teki6 hversu einkennilegt mål sé talaS har vestra, ho
a6 i rauninni sé nu fått eftir vestfirskra séreinkenna. I orftasofnunum
sem hér verfta birt er ekki allt af sjaldgæfara taginu, en engu a8 siftur eru
hau athyglisverft og eiga haft skilift aft komast å prent: annars vegar
tengja hau orft og orftasambond vift åkveftinn landshluta og bæta hvi
eilitift vift hekkingu manna å mållyskum å Islandi fyrr å timum; hins
vegar eru hau dæmi um hvaft hotti sérstakt vift målfar Vestfirftinga å
heim tima sem sofnin voru skråft.1 Reyndar må æda aft skrifarar eftir-
farandi orftasafna haft haft nokkuft takmarkafta hekkingu å oftrum
landshlutum en Suftur- og Vesturlandi, og har sem hekking manna
å islenskum mållyskum fram å hessa old var har aft auki fremur
brotakennd, hå er liklegt aft sumt haft sem i hessum orftalistum er haft
ekki verift eingongu bundift vift Vestfirfti.2
1 I J>vi sambandi er einnig fr66legt a6 sjå, a& nokku8 af pvi sem J>essi or8asofh telja til
vestfirskra séreinkenna er nu ^lfiekkt og mælt mål, en skyringamar sem or6asofnin nota
eru hins vegar fallnar i gleymsku e8a nota&ar jofnum hondum vi8 hitt. Nokkur dæmi
um fietta eru (me6 samræmdri stafsemingu): bokka = h'tilflaska, b6t = sjéarbugt, rista torf
= skera torf, skdn (å mjélk) = borkur, vék = veik (fit. af vikja), laki = tål (ur eldra safninu);
brjostbirta = hyrgun ebahressing, fyrir handan - hinum megin, galvaskur = flumosa, égd
vid = eg meina, lurkur = raftasprek (ur yngra safninu).
2 Sveinn Yngvi Egilsson hefur t.d. bent mér å a& J6nas Hallgrimsson noti or5a-
sambandid ‘burt af einhverju’, sem dæmi er um i eldri or8alistanum hér a8 neSan. 1 bréfi
til Konråés Gislasonar 1839 segir Jonas svo: »Vi8 ... hoffeum sé8 eitthva8 burt af Jjeim
grænlenska ...« (Ritverk Jénasar Hallgrlmssonar, II. bindi, ritstj. Haukur Hannesson,
Påll Valsson og Sveinn Yngvi Egilsson, Reykjavfk 1989, bis. 20), og å har vi5 Isrek sem