Bibliotheca Arnamagnæana - 01.06.1996, Page 309
293
anaforisk funktion. Der refereres kun til størrelser, som er bekendte fra
den forudgående kontext, lexikaliseret som proprium (fx 1, 2, 3), pers.
pron. hann (fx 4), dem. pron. så (8), bekendthedsmorfemet -inn (fx 5,
6). Det kan illustreres med eks. 6: pron. Iiann kan substitueres med tid-
ligere nævnt proprium (Ari Ingimundarson), bekendthedsmorfemet -inn
i sveinninn har ligeledes sit substituendum i et proprium (Ketilbjøm
Gizurarson). Ingen pronominale størrelser i oversætningen fungerer så-
ledes determinativt med krav om yderligere semantisk udfyldning. Den
tilkoblede er-sætning står nærmest parentetisk. Forholdet mellem de to
syntagmer er da frit udskifteligt.
Sammenfattende kan vi om de to konstruktionstyper, obligatorisk og
valgfri, sige, at typen 0 + er realiseres:
1° når samtlige indholdsstørrelser, der indgår i oversætningen, er be-
kendte.
2° når der i oversætningen ikke indgår størrelser med potentiel de-
terminativ funktion, som kan give anledning til en uklar semantisk
korrespondance.
De to syntagmer 0 + er/på + er kan da fungere som substituenda for
hinanden. Valget af det ene syntagme frem for det andet bliver et
spørgsmål om stil og rytmisk frasering. Typen 0 + er kan derfor ikke
som hos B. Bjerre4 opfattes som en elliptisk form af syntagmet på + er,
men må beskrives som en aktuel kontextbetinget lexikalisering.
Omvendt vil normalt kun syntagmet på + er blive lexikaliseret, når
korrespondancen kan blive uklar derved, at der i oversætningen indgår
andre potentielle kandidater med mulig funktion af korrelat.
3. Diakroni
Vi har i det foregående set på nogle af de semantiske faktorer, der regu-
lerer valget af syntagmet på + er. Tilbage bliver imidlertid en stor grup-
pe af er-sætninger, hvor man kan vælge både-og. Jeg har ikke undersøgt
samtlige eksempler, men mener dog at kunne opstille et par hovedregler
4 B. Bjerre op. cit., s. 145.