Fréttablaðið - 05.03.2022, Qupperneq 16

Gengið er
út frá því
þó ekki sé
vitað með
vissu að
einhvers
konar
kjarna-
vopna-
töskur séu
einnig í
höndum
varnar-
málaráð-
herra og
yfirmanns
herráðs
Rússa.
Pútín er æðsti
yfirmaður
rússneska
hersins og tekur
ákvörðun um
það hvort beita
eigi kjarnavopn-
um eins og sjá
má á skýringar-
myndinni um
stjórnskipulag
við beitingu
kjarnavopna.
FRÉTTABLAÐIÐ/
GETTY
Í þeirri umræðu sem hafist
hefur um hugsanleg átök
með kjarnavopnum vegna
Úkraínumálsins er áhugavert
að skoða stjórnskipulag Rússa
í kringum beitingu slíkra
vopna.
Tsjeget (e. Cheget) kjarnavopna­
skjalataskan og fjarskiptakerfið í
tengslum við hana var þróað í stjórn­
artíð Júríjs Andropovs fyrrverandi
Sovétleiðtoga snemma á níunda ára­
tugnum, en kjarnavopnataskan var
tekin í notkun þegar Míkhaíl Gor­
batsjov tók við embætti aðalritara
miðstjórnar kommúnistaf lokks
Sovétríkjanna 1985. Kjarnavopna­
taskan alræmda ber nafnið Tsjeget
eftir fjalli í Rússlandi. Hún er afhent
með viðhöfn við valdaskipti í Rúss­
landi, eins og til dæmis þegar Pútín
tók aftur við forsetaembættinu af
Dmitríj Medvedev.
Háþróað fjarskiptakerfi sem kall­
að er Kazbek styður samskipti milli
háttsettra embættismanna ef þeir
þurfa að taka ákvörðun um að nota
kjarnorkuvopn. Kazbek­fjarskipta­
kerfið nær til allra æðstu stjórna
ríkisins og stofnana þess sem eiga
þátt í stjórn og eftirliti kjarnorku­
hers Rússa.
Forseti Rússlands er æðsti yfir­
maður rússneska hersins og hann er
alltaf með töskuna innan seilingar.
Oft hafa birst myndir af því þegar
aðstoðarmenn Pútíns halda á Tsje­
get á fundaferðum og við opinberar
athafnir. Gengið er út frá því þó
ekki sé vitað með vissu að einhvers
konar kjarnavopnatöskur séu einn­
ig í höndum varnarmálaráðherra og
yfirmanns herráðs Rússa. Hershöfð­
ingi tekur á móti merkinu og kemur
kjarnorkuárásinni af stað með því
að senda út sérstakan lykilkóða. ■
Forseti Rúss-
lands er æðsti
yfirmaður rúss-
neska hersins
og hann er alltaf
með Tsjeget
kjarnavopna-
töskuna innan
seilingar.
Heimildir: Reuters Myndir: Getty, Facebook © GRAPHIC NEWS
Stjórnkeðjan hjá Rússum ef þeir beita kjarnavopnum
Kjarnavopnastefna Rússa felur í sér ƒórar sviðsmyndir sem gætu réttlætt
beitingu kjarnavopna, þar á meðal ef við ofureŠi er að
etja með hefðbundnum vopnum.
RS-24 Yars eld augasprengja
Vladímír Pútín
Rússlandsforseti
Tsjeget skjalataskan geymir ekki
hnappinn til að skjóta kjarna-
vopnum en er notuð til að senda
y
rstjórn hersins fyrirmæli um það.
Lykilorð
eru send forráða-
mönnum einstakra
vopna sem beita
þeim.
Varaleið: Svonefnt
,,Perimeter“-ker“ gerir
y“rstjórn hersins klei”
að skjóta langdrægum
eldŠaugum.
Heimild forseta
Rússlandsforseti
ákvarðar beitingu
kjarnavopna.
Samskipti
Skjalataskan Tsjeget,
er ávallt í seilingarƒar-
lægð frá forsetanum
svo hann geti tengt sig
við y“rstjórn hersins.
Beiting Y
rstjórn
hersins ræður y“r
lykilorðum og getur
skotið kjarnaoddum
á tvo vegu.
Ef kjarnavopnum eða
öðrum gereyðingarvopnum
yrði beitt gegn Rússum eða
bandamönnum þeirra.
Hvernig Rússar gætu rétt-
lætt beitingu kjarnavopna
Ef merki sæjust um að
langdrægum eldŠaugum
hefði verið skotið á lo” gegn
Rússum eða bandamönnum
þeirra.
Ef árás á lykilbækistöð
ógnaði getu kjarnavopnaher-
aŠans til gagnárásar.
Ef árás með hefðbundnum
vopnum ógnaði tilveru ríkisins.
Heimildir: Reuters Myndir: Getty, Facebook © GRAPHIC NEWS
Stjórnkeðjan hjá Rússum ef þeir beita kjarnavopnum
Kjarnavopnastefna Rússa felur í sér ƒórar sviðsmyndir sem gætu réttlætt
beitingu kjarnavopna, þa á meðal ef við ofureŠi er að
etja með hefðbundnum vopnum.
RS-24 Yars eld augasprengja
Vladímír Pútín
Rússlandsforseti
Tsjeget skjalataskan geymir ekki
hnappinn til að jóta kjarna-
vopnum en er notuð til að senda
y
rstjórn hersi s fyrirmæli um þ ð.
Lykilorð
eru send forráða-
mönnum einstakra
vop a sem beita
þeim.
Varaleið: Svonefnt
,,Perimeter“-ker“ gerir
y“rstjórn hersins kle ”
að sk ta langdrægum
eldŠaugum.
Heimild forseta
Rússlandsforseti
ákvarðar beitingu
kjarnavopna.
Samskipti
kjalataskan Tsjeget,
er áv llt í seilingarƒar-
lægð frá forsetanum
svo hann geti e gt sig
við y“rstjórn h rsin .
Beiting Y
rstjórn
h rsi s ræður y“r
lykilorðum og getur
skotið kjarnaoddum
á tvo vegu.
Ef kjarnavopnum eða
öðrum gereyði garvopnum
yrði beitt g gn Rússum eða
bandamönnum þeirra.
Hvernig Rússar gætu rétt-
lætt beitingu kjarnavopna
Ef merki sæjust um að
langdrægum eldŠa gum
hefði verið skotið á lo” gegn
Rússum e a bandamönnum
þeirra.
Ef árás á lykilbækistöð
ógnaði getu kjarnavopnaher-
aŠans til gagnárásar.
Ef árás með hefðbundnum
vopnum ógnaði tilveru ríkisins.
16 Fréttir 5. mars 2022 LAUGARDAGURFRÉTTABLAÐIÐFRÉTTASKÝRING FRÉTTABLAÐIÐ 5. mars 2022 LAUGARDAGUR
Kjarnavopnataskan
Tsjeget er alltaf nálæg
elinhirst@frettabladid.is
„Það er stríðsglæpur að ráðast á
kjarnorkuver,“ að sögn talsmanns
sendiráðs Bandaríkjanna í Úkraínu í
gær, nokkrum klukkustundum eftir
að rússneskar hersveitir náðu yfir­
ráðum yfir Zaporizhzhia, stærsta
kjarnorkuveri Evrópu í suðurhluta
Úkraínu.
Eldur braust út í æfingahúsnæði
við hliðina á kjarnorkuverinu eftir
árásir rússneskra hermanna, sam­
kvæmt úkraínskum yfirvöldum.
Hægt gekk að slökkva eldinn
og einhverjar tilkynningar hafa
borist um að rússneskir hermenn
hafi komið í veg fyrir að slökkvilið
gæti komist að eldinum. Eftir fjóra
tíma tókst að slökkva eldinn, eða
um klukkan sex í gærmorgun að
staðartíma.
Selenskíj, forseti Úkraínu, kall­
aði atvikið kjarnorkuhryðjuverk af
hálfu Rússa. Ekkert annað land hafi
nokkurn tímann kastað sprengjum
við kjarnorkuver. Hann segir Rússa
vilja endurtaka það sem gerðist í
Tsjernobíjl nema að þetta yrði marg­
falt stærra.
Alþjóðakjarnorkuráðið fylgist
náið með stöðunni við Zaporizhz­
hia­kjarnorkuverinu en ekki hefur
mælst hækkuð geislavirkni á svæð­
inu. Slökkt hefur verið á kjarnaofn­
um með öruggum hætti. Bandaríkin
gáfu frá sér yfirlýsingu í dag um að
„árás Pútíns á stærstu kjarnorkuver
Evrópu“ væri stríðsglæpur.
Rússar halda því fram að úkra­
ínskir „skemmdarverkamenn“ hafi
kveikt eld í kjarnorkuverinu, en
Úkraína og Bandaríkin segja að það
hafi orðið fyrir skotárás hersveita
Pútíns. ■
Árás á kjarnorkuver er stríðsglæpur segja Bandaríkjamenn
Zaporizhzhia er stærsta kjarnorkuver Evrópu. FRÉTTABLAÐIÐ/EPA
Elín
Hirst
elinhirst
@frettabladid.is