Fréttabréf Siglfirðingafélagsins í Reykjavík og nágrenni - maj 2016, Qupperneq 20

20 Siglfirðingablaðið
Aðdragandi breytinga.
Á árunum og jafnvel
nokkrum áratugum eftir
að trúfrelsi var lögleitt á
Íslandi með stjórnarskrárbreytingum
1874, reyndu nokkrir nýir trúarhópar
að festa sig í sessi hérlendis þó með
litlum árangri væri. Hin íslenska
þjóðkirkja var ennþá föst í sessi
og rætur hennar lágu djúpt í hinu
íslenska bændasamfélagi. Þegar
leið að aldamótunum 1900 urðu þó
ýmsir samfélagslegir þættir til þess
að ofurvald prestastéttarinnar fór
ört minnkandi, en það hafði ekki
síður verið veraldlegt en andlegt.
Það hefur verið bent á að aukin
þéttbýlismyndun hafi þar vegið
þungt, en tómthúsfólkið á eyrinni
var ekki bundið sömu vistaböndum og
vinnufólk til sveita. Einnig urðu hinar
miklu framfarir í vísindum til þess að
breyta hugarfari og hugsunarhætti
fólks hérlendis sem erlendis, þær
leiddu til aukins trúarefa og ruddu
brautina fyrir gagnrýnni hugsun,
meira en áður hafði þekkst. Öll
upplýsing meðal hinna lægri stétta
fór líka hratt vaxandi með almennari
menntun en áður hafði þekkst, þó
oftar en ekki væri hún heldur fábrotin.
Þá má ekki gleyma stóraukinni blaða–
og tímaritaútgáfu.
Ýmsir trúarhópar knúðu dyra.
Mormónar reyndu trúboð hér–
lendis um miðja nítjándu öldina en
með litlum eða engum árangri. Ekki
er vitað til þess að þeir hafi lagt leið
sína til Siglufjarðar, enda ekki eftir
mörgum sálum að slægjast í þeirri
útnárabyggð á þeim tíma.
Um aldamótin 1900 voru þeir fáu
kaþólikkar sem í landinu voru aðeins
erlendir trúboðar. Þeir reistu skóla
og sjúkrahús, en einnig glæsilegustu
kirkju landsins sem þá hafði verið
byggð. Hún var kennd við Landakot
og vígð snemma árs 1929. Frá
Reykjavík lögðu þeir svo upp í útrás til
Stykkishólms, en rötuðu heldur ekki
í hinn ört vaxandi síldabæ í norðrinu.
Brautryðjendur Hvítasunnu–
hreyfingarinnar á Íslandi voru ung
hjón, Signe og Erik Aasbö, sem komu
til landsins frá Noregi hinn 31. júlí
1920 og hófu þá starf í Reykjavík.
Upphaf starfs hvítasunnumanna
hérlendis miðast þó við stofnun
Betelsafnaðarins í Vestmannaeyjum
árið 1921. Hinn 19. ágúst komu
þau til Siglufjarðar og dvöldu
þar í ellefu daga. Þau stóðu fyrir
fjölmörgum samkomum, sumum
í Sjómannaheimilinu, öðrum í
kirkjunni, en einnig nokkrum
útisamkomum. Eiginlegt starf hefst
þó ekki á Siglufirði fyrr en Sigurlaug
Björnsdóttir kaupir húseignina
að Grundargötu 7a árið 1946 og
nefnir húsið Zion. Þar stóð hún
fyrir samkomum bæði fyrir börn og
fullorðna til fjölmargra ára ásamt
samstarfsfólki sínu.
Fríkirkjan var stofnuð á Reyðarfirði
1884 og var þá byggð kirkja á Eskifirði,
í Reykjavík 1899 og í Hafnarfirði
1913. Ekki er mér kunnugt um að
sá söfnuður hafi haft uppi neinar
þreifingar í landnámi Þormóðs
ramma.
Herhúsið á Siglufirði var byggt árið
1914 og var mikið um samkomuhald
þar á síldarárunum. Í Siglfirðingi 9.
maí árið 1924 má sjá tvær smá–
auglýsingar sem gefa svolítið dæmi
um þá fjölbreyttu starfsemi sem þar
fór fram.
„Bazar verður haldinn til ágóða
fyrir starfsemi Hjálpræðishersins,
í samkomusal hans mánud. og
þriðjudagskv. kl. 8 l /2- Ýmiskonar
handavinna verður til sölu, ásamt
öðru, sem hefur verið gefið til
Bazarsins“.
Og...
„Hjálpræðisherinn. Hljómleikar
laugardk. kl. 8 /Flauta, fiðla, guitar
horn; inngangur 35 au. börn 20 au.
Sunnud. Barnasamk. kl. 6, alm. samk.
kl. 8 s.d.“
Um 1980 var orðin lítil starfsemi í
húsinu og um vorið 1999 komst það
í eigu Herhúsfélagsins sem stóð fyrir
endurbyggingu þess. Í Herhúsinu
er nú rekin gestavinnustofa fyrir
innlenda og erlenda myndlistarmenn.
Ári eftir að Herkastalinn var
byggður eða 1915, var Norska
sjómannaheimilið reist við Aðalgötu.
Ýmsir mætir Norðmenn lögðu þar
gott til, en sennilega hefur þó munað
einna mest um aðkomu Ole Tynes. Í
því húsi fór fram sjómannatrúboð,
en einnig var rekin þar veitinga–
og lesstofa. Þar var einnig fyrsta
sjúkrahúsið á Siglufirði.
Ýmsir fleiri söfnuðir hafa þó eflaust
kannað frjósemi jarðvegs trúarinnar
hjá hnípinni þjóð í vanda sem var þó
sem óðast að vakna til sjálfsvitundar,
en látum þetta nægja að sinni.
Aðventistar nema land.
Kirkja Sjöunda-dags aðventista
mun hafa verið stofnuð í Bandaríkjum
Norður Ameríku á því herrans ári
1863 og spratt upp úr hreyfingu
sem baptistinn Williams Millers
fór fyrir. Hann var höfuðsmaður í
her Bandaríkjanna og tók m.a. þátt
í seinna frelsisstríði þjóðar sinnar sem
stóð frá 1812 til 1815.
Það var svo árið 1876 sem
aðventhreyfingin barst til
Norðurlandanna með Dananum John
G. Matteson, en þann 9. nóvember
árið 1897 sigldi Svíinn David Östlund
frá Kaupmannahöfn til Íslands með
gufuskipinu Láru í þeim tilgangi að
boða aðventboðskapinn. Östlund
er sagður hafa búið yfir verulegum
sannfæringarkrafti og verið mikill
gáfumaður. Til marks um það hélt
Aðventistakirkjan á brekkunni
Leó R. Ólason