Fréttablaðið - 14.06.2022, Blaðsíða 6

Samkvæmt nýrri rannsókn
eru endursýkingar lifrarbólgu
C fleiri en búist var við en
mikill árangur hefur náðst í
meðferð sjúkdómsins. Ungt
fólk í ótryggu húsnæði er í
hættu á endursýkingu.
kristinnhaukur@frettabladid.is
HEILBRIGÐISMÁL Ungt fólk sem
notar fíkniefni í æð og hefur ótrygga
búsetu er í mestri hættu á að endur-
sýkjast (sýkjast aftur eftir lækningu)
af hinum hættulega smitsjúkdómi
lifrarbólgu C. Gríðarlegur árangur
hefur náðst í baráttunni við sjúk-
dóminn hérlendis á undanförnum
árum en endursýkingar eru f leiri
en búist var við. Þetta kemur fram
í nýrri rannsókn sem birt var í
vísindaritinu Clinical Infectious
Diseases.
„Lifrarbólga C veitir ekki vernd-
andi ónæmi. Þú getur sýkst aftur og
aftur,“ segir Jón Magnús Jóhannes-
son, læknir og rannsakandi hjá TraP
Hep C-teymi Landspítalans. „Þeim
mun yngri sem þú ert, því líklegra
er að endursýking geti átt sér stað,
sem er líklegast af margþættum
ástæðum.“
Þá er mjög líklegt að óstöðug
búseta sé sjálfstæður áhættuþáttur
fyrir endursýkingu; það er að vera
heimilislaus eða búa í óstöðugum
húsakosti, til dæmis gistiskýli.
Árið 2016 hófst mikið átak í
baráttunni við lifrarbólgu C, sem
er alvarlegur tilkynningarskyldur
smitsjúkdómur vegna lifrarbólgu
C-veirunnar. Veiran dreifist fyrst
og fremst með óhreinum sprautu-
búnaði þegar einstaklingar nota
fíkniefni í æð. Veiran veldur vana-
lega langvinnum sýkingum sem
geta endað með lifrarkrabbameini,
skorpulifur og lifrarbilun. Aðdrag-
andi átaksins var nýleg tilkoma lyfja
sem lækna sjúkdóminn í allt að 95
prósentum tilfella en áskorunin var
að tryggja aðgengi allra að meðferð-
inni, þar með talið einstaklinga sem
eru í virkri notkun fíkniefna í æð.
„Ef fólk er nálgast af virðingu og
boðin meðferðin að kostnaðar-
lausu er þessu verkefni tekið mjög
vel. Þetta er hópur sem er líklegri
en aðrir að eigi í fjárhagsvanda og
margþættum öðrum félagslegum
erfiðleikum,“ segir Jón Magnús,
sem var áður sjálf boðaliði í Frú
Ragnheiði en hefur nú snúið sér
meira að rannsóknahliðinni. Með-
ferðin tekur nokkrar vikur, lyfið er
gefið munnlega og veiran mæld með
blóðprufum. Ekki var skylda að taka
þátt í rannsókninni samfara með-
ferð.
Alþjóðaheilbrigðismálastofn-
unin hefur sett sér það markmið
að útrýma lifrarbólgu C sem lýð-
heilsuvá á heimsvísu en Ísland er
eitt þeirra landa þar sem mikill
árangur hefur náðst – önnur lönd
þar eru til dæmis Egyptaland, Kan-
ada, Spánn og Ástralía. Jón Magnús
segir yfirsýn heilbrigðiskerfisins hér
yfir sjúkdóminn góða og meðferðar-
heldni sjúklingahópsins sömuleiðis.
Hér er lítið samfélag og miðlægt
heilbrigðiskerfi sem geri það að
raunsærra markmiði að meðhöndla
alla.
Nýgengi lifrarbólgu C hefur
minnkað mikið frá árinu 2016 og
þar á undan. Engu að síður sýnir
rannsóknin að endursýkingar eru
f leiri en búist var við. „Þetta sýnir
að við megum ekki halda að sigur-
inn sé unninn og slá slöku við. Við
þurfum að tryggja að fólk með lifr-
arbólgu C fái áfram greitt aðgengi
að allri nauðsynlegri heilbrigðis-
þjónustu og sérstakt eftirlit,“ segir
Jón Magnús. Um stórt lýðheilsumál
sé að ræða.
Aðspurður um hvort hægt sé að
útrýma lifrarbólgu C alfarið segir
Jón Magnús að það sé fræðilega
mögulegt. Lyfin séu það góð og sjúk-
dómurinn smitist ekki til dýra ann-
arra en manna. Hvort það er raun-
hæfur möguleiki á komandi árum
eða áratugum er annað mál, og
endursýkingarnar valda því að erfitt
er að takast á við sjúkdóminn. n
Lifrarbólga C veitir
ekki verndandi
ónæmi. Þú getur sýkst
aftur og aftur.
Jón Magnús
Jóhannesson,
læknir og rann-
sakandi
Ungt fólk í mestri hættu á
endursýkingu lifrarbólgu C
Hjá Frú Ragnheiði fær fólk sem notar fíkniefni í æð heilbrigðisþjónustu. FRÉTTABLAÐIÐ/EYÞÓR
birnadrofn@frettabladid.is
COVID-19 Farþegar þurfa ekki leng-
ur að sýna neikvætt Covid-19 próf
eða staðfestingu á fyrri sýkingu
þegar ferðast er til Bandaríkjanna.
Breytingarnar tóku gildi 12. júní
síðastliðinn.
Engar sóttvarnareglur eru í gildi
vegna Covid-19 á landamærum
Íslands, óháð bólusetningarstöðu
ferðamanna. Misjafnt er þó hvaða
reglur gilda á landamærum annarra
landa og eru ferðamenn hvattir til
að kynna sér þær áður en lagt er af
stað í ferðalag. n
Bandaríkin opnari fyrir ferðamönnum
Fólk sem
ferðast til
Bandaríkjanna
þarf ekki lengur
að sýna nei-
kvætt Covid-19
próf.
FRÉTTABLAÐIÐ/
GETTY
Bæjarstjórn Akraness hefur samþykkt lýsingu
vegna fyrirhugaðs deiliskipulags fyrir lóðina
Garðabraut 1, mgr. 40 gr. skipulagslaga nr.
123/2010.
Fyrirhugað er niðurrif núverandi byggingar
og byggingu fjölbýlishúss í stað hennar.
Hægt er að nálgast lýsinguna á heimasíðu
Akraneskaupstaðar www.akranes.is og í
þjónustuveri kaupstaðarins að Dalbraut 4.
Ábendingar varðandi tillögugerðina eiga að
vera skriflegar og berast fyrir 1. júlí nk. í
þjónustuver Akraneskaupstaðar Dalbraut 4
eða á netfangið skipulag@akranes.is
Akranes.is
Sviðsstjóri skipulags og umhverfissviðs
kristinnhaukur@frettabladid.is
VESTURLAND Hreppsnefnd Skorra-
dalshrepps staðfesti á laugardag
stöðvun slóðarlagningar í hlíðum
fjallsins Dragafells. Einnig var stað-
fest stöðvun á gróðursetningu trjá-
plantna vestan Dragár þar sem búið
var að plægja fyrir gróðursetningu.
Fréttablaðið greindi frá því í
síðustu viku að lögregla hefði verið
kölluð til vegna málsins og yfirheyrt
bæði skógarvörð og verktaka. En
það var eftir að skipulagsfulltrúi
sveitarfélagsins, kallaði lögregluna
til eftir ábendingar um slóðarlagn-
inguna. Skógræktin segir fram-
kvæmdina alvanalega.
Stöðvunin er gerð á þeim grund-
velli að ekki liggi framkvæmdaleyfi
fyrir framkvæmdinni. Samkvæmt
hreppsnefndinni hefur slóðarlagn-
ingin áhrif á umhverfið, breytir
ásýnd þess og er ekki í samræmi við
aðalskipulag. Hið plægða land sé á
skilgreindu hverfisverndarsvæði.
Ottó Björgvin Óskarsson, lög-
fræðingur hjá Skipulagsstofnun,
segir að samkvæmt skipulagslögum
skuli af la framkvæmdaleyfis hjá
sveitarstjórnum vegna allra meiri-
háttar framkvæmda sem hafa áhrif
á umhverfið og breyta ásýnd þess,.
Svo sem breytingar lands með
jarðvegi eða efnistöku og ann-
arra framkvæmda sem falla undir
lög um mat á umhverfisáhrifum.
Slóðargerð sem slík sé þó ekki sér-
staklega tilgreind í lögum.
Einnig að það sé í höndum leyfis-
veitandans sjálfs að meta hvort
framkvæmd sé leyfisskyld falli hún
ekki undir lög um mat á umhverf-
isáhrifum.
Vafamálum sé hægt að skjóta til
úrskurðarnefndar um umhverfis-
og auðlindamál.
Ottó segir skipulagsfulltrúa geta
stöðvað framkvæmdir og krafist
þess að jarðrask sé afmáð. „Sinni
framkvæmdaaðili ekki þeirri kröfu
er heimilt að framkvæma slíkar
aðgerðir á hans kostnað,“ segir
Ottó.n
Hreppsnefnd staðfestir stöðvun Skógræktar
Lögregla var kölluð til vegna framkvæmdarinnar. MYND/AÐSEND
6 Fréttir 14. júní 2022 ÞRIÐJUDAGURFRÉTTABLAÐIÐ