Fréttablaðið - 14.06.2022, Blaðsíða 26

Margrét H. Blöndal sýnir verk
á sýningunni Liðamót /Ode
to join í Listasafni Íslands.
Margrét á langan feril að baki
og hefur sýnt víða, bæði hér á
landi og erlendis.
„Ég er að sýna teikningar sem eru
gerðar með litadufti og olíu og
þrívíð verk sem ég vann beint inn
í salinn. Mig langaði til að teikn-
ingarnar og þrívíðu verkin hefðu
jafnt vægi og yrðu um leið órjúfan-
legur hluti salarins,“ segir Margrét.
„Síðastliðið sumar fékk ég boð um
að sýna hér og verkin eru unnin á
því tímabili. Ég vildi hleypa ljósinu
inn þannig að ég lét taka í burtu
strúktúr sem byrgði fyrir glugga
sýningarsalarins auk þess sem ég
hreinsaði salinn til að skynja betur
rýmið og umgjörð þess. Til að draga
úr samhverfu salarins og til að hafa
áhrif á hvernig hreyfingin á sér stað
inni í honum setti ég tvo veggi. Ég er
í eðli mínu myndhöggvari og högg-
myndir verður að skoða frá öllum
sjónarhornum og þessi sýning
ýtir undir hreyfingu áhorfandans
þar sem birtingarmyndir og sam-
setning verkanna breytist við hvert
skref.“
Þörf til að tilheyra
Spurð um titil sýningarinnar, Liða-
mót, segir hún: „Það má segja að ég
viði að mér efni og kóreógrafera
verkin svo inn í rýmið sem ýmist
er tvívíður f lötur (pappír) eða
sýningarsalurinn sjálfur. Á þessari
sýningu, sem heitir Liðamót/Ode to
join, er vísað til marglaga hreyfinga
– annars vegar þeirra sem líða um
á innri eða ytri sviðum tilverunnar
– og hins vegar þess hreyfiaf ls er
myndast þegar ólíkum einingum
lýstur saman. Við höfum öll þörf
til að tilheyra einhverju og verkin á
sýningunni breyta um lið eftir því
hvaðan er horft á þau.”
Sjónræn tónföll
Í list sinni er Margrét greinilega
knúin áfram af ákafri þörf til að
skapa. Um það segir hún: „Ætli þetta
sé ekki þörf til að búa til stillur úr
allri óreiðunni í kringum okkur. Að
grípa eitthvað af blæbrigðunum og
gera þau sýnileg – einhvers konar
sjónræn tónföll – og búa til kyrra-
lífsmynd þar sem ríkir jafnvægi þótt
því verði auðveldlega raskað.
Ég nálgast pappírinn eins og
hljóðfæraleikari þar sem ásláttur
pensilsins stjórnar því sem dregið
er upp. Stundum er hann stríður,
stundum rétt snertir hann yfir-
borðið, stundum taktfastur. Þrívíðu
verkin verða hins vegar til í rýminu í
uppsetningarferlinu sjálfu sem við-
bragð við því og teikningunum sem
veljast inn. Það kom mér ánægjulega
á óvart hvernig sum verkin pöruðu
sig saman og skipuðu lið sem ég
hefði aldrei getað séð fyrir en það
er einmitt í þessu óvænta sem töfr-
arnir verða til.
Verkin eru tilvistarlegs eðlis og
hafa lífið að viðfangsefni. Hreyfing
er mér hugleikin vegna þess að við
erum bara hér í örskamma stund og
stöðnun jafngildir endalokum.“
Síðasti sýningardagur er 2. októ-
ber. n
Töfrar verða til í því óvænta
Ég nálgast pappírinn eins og hljóðfæraleikari, segir Margrét. FRÉTTABLAÐIÐ/SIGTRYGGUR ARI
Við höfum
öll þörf til
að tilheyra
einhverju
og verkin á
sýningunni
breyta um
lið eftir því
hvaðan er
horft á þau.
TÓNLIST
Guðspjall Maríu eftir
Huga Guðmundsson
Flytjendur voru Sinfóníettan
í Osló, Schola cantorum, Berit
Norbakken og Kåre Nordstoga.
Stjórnandi: Hörður Áskelsson
Hallgrímskirkja
sunnudagur 5. júní
Jónas Sen
Eins og kunnugt er samanstendur
Nýja testamentið meðal annars
af fjórum guðspjöllum, en f leiri
eru til. Mörg þeirra voru upp-
götvuð árið 1945 í Nag Hammadi
í Egyptalandi. Guðspjall Maríu,
sem er meginuppistaðan í texta
samnefnds verks eftir Huga Guð-
mundsson, og var frumf lutt á
Listahátíð í Hallgrímskirkju á
sunnudaginn, uppgötvaðist þó
fyrr, eða 1896.
Þar birtist önnur sýn á Maríu
Magdalenu en við eigum að venjast.
Hún á til dæmis að hafa verið eigin-
kona Jesú, nokkuð sem lesendum
tryllisins Da Vinci lykilsins ætti
að ráma í. Einnig kemur fram að
þjáning og dauði sé ekki vegurinn
til eilífs lífs, heldur andleg þekking
í kenningum Jesú. Guðspjall Maríu
er hluti af svokölluðum gnostískum
ritum, dregið af gríska orðinu
gnosis, sem þýðir þekking. Þessi
þekking leiðir til frelsunar undan
oki hins illa, hún er lykillinn að
sáluhjálpinni.
Heilsteyptur kórtexti
Til að gera texta verksins heillegan
– Guðspjall Maríu er aðeins brot úr
stærra handriti sem hefur glatast
– var bætt í hann hugleiðingum
kvenguðfræðinga fyrri alda. Þar
eru líka frumsamdir kórtextar eftir
Niels Brunse og Nilu Parly. Útkom-
an var sannfærandi skáldskapur,
íhugull og andaktugur. Guðfræðin
kann að hafa farið í taugarnar á
einhverjum, en þá ber að benda á
að tónsmíðin var ekki predikun
heldur listaverk. Í skáldskap er jú
allt leyfilegt.
Tónlistin eftir Huga var afar fal-
leg. Hún var mestmegnis mjög lág-
stemmd og innhverf. Í trúarverkum
eru oft tilfinningasprengjur, eins
og til dæmis í mörgum messum og
sálumessum, þar sem sungið er um
óumræðilega dýrð og skelfilegt hel-
víti. Slíkar öfgar voru fjarri hér. Að
vísu voru tveir kaflar þar sem aðeins
var gefið í, ef til vill til að skapa fjöl-
breytni. Það var aldrei sérlega krass-
andi, og átti sjálfsagt ekki að vera
það.
Táknmál í hljóðfæraleiknum
Eins og vaninn er í trúarlegum tón-
smíðum endurspeglaðist söngtext-
inn í líkingum í hljóðfæratónlistinni.
Tónstigar og hlaup upp á við tákn-
uðu líklega bænir til æðri máttar-
valda, en hlaup og tónstigar niður á
við þá náð sem kemur að ofan. Þetta
er auðvitað mikil einföldun, en gefur
örlitla hugmynd um þá táknfræði
sem tónlistin var gegnsýrð af. Tón-
listin virkaði í öllu falli, hún miðlaði
einlægri trúartilfinningu, og jafnvel
sannfæringu til áheyrenda.
Inn á milli voru forkunnarfagrir
sálmar sem eiga örugglega eftir að
lifa um ókomna tíð sem sjálfstæð
tónverk. Þeir voru eins konar hug-
leiðingar um það sem fram kemur
í sjálfu guðspjallinu. Auk þess voru
nokkrir íhugunarkenndir einleiks-
kaflar, sem enn fremur juku á and-
rúmsloft hugleiðslu og bænar.
Berit Norbakken sópran söng ein-
söng og gerði það ákaflega fallega.
Tær röddin var full af innblæstri og
tilfinningum. Kórinn Schola can-
torum söng svo undir stjórn Harðar
Áskelssonar, og Sinfóníettan í Osló
lék ásamt Kåre Nordstoga á orgelið.
Allt var það nákvæmt og agað, en
líka innilegt og grípandi. Flæðið
í tónlistinni var áþreifanlegt og
undiraldan auðfundin. Þetta var
frábært. n
NIÐURSTAÐA: Mergjað tónmál,
magnaður flutningur.
Andrúmsloft hugleiðslu og bænar
Guðspjall Maríu eftir Huga Guðmundsson var frumflutt í Hallgrímskirkju.
FRÉTTABLAÐIÐ/SIGTRYGGUR ARI
Kolbrún
Bergþórsdóttir
kolbrunb
@frettabladid.is
Kvennakór Hornafjarðar heldur vor-
tónleika í Guðríðarkirkju í kvöld, 14.
júní, kl. 20.00. Að tónleikum loknum
fer kórinn í söngferðalag til Bret-
lands og mun syngja í borgunum
Bournemouth og Pool 19. júní.
Á efnisskrá eru meðal annars
Draumalandið, Hvert örstutt spor,
Sumar konur, Einskonar ást og Roll-
ing in the deep.
Stjórnandi Kvennakórs Horna-
fjarðar er Heiðar Sigurðsson, sem
hefur útsett og samið mörg þeirra
laga sem kórinn er með á söngskrá
sinni. Formaður kórsins er Erna
Gísladóttir. n
Vortónleikar í Guðríðarkirkju
Kvennakór Hornafjarðar. MYND/AÐSEND
14 Menning 14. júní 2022 ÞRIÐJUDAGURFRÉTTABLAÐIÐMENNING FRÉTTABLAÐIÐ 14. júní 2022 ÞRIÐJUDAGUR