Fréttablaðið - 27.07.2022, Blaðsíða 8

Forsætisráðherra segir að
huga þurfi að þjóðaröryggi
þegar kemur að erlendri fjár-
festingu en á sama tíma sé
mikilvægt að vera ekki með
óþarfa hömlur. Aðstoðar-
framkvæmdastjóri Samtaka
atvinnulífsins segir það nei-
kvætt að erlend fjárfesting
hafi farið minnkandi.
magdalena@frettabladid.is
Í samráðsgátt stjórnvalda liggur nú
fyrir áformaskjal um rýni á erlend-
um fjárfestingum vegna þjóðar-
öryggis og allsherjarreglu.
Katrín Jakobsdóttir forsætisráð-
herra segir í samtali við Markaðinn
að ástæðan fyrir því að áformin séu
lögð fram sé að Ísland sé með úrelta
löggjöf þegar kemur að erlendum
fjárfestingum.
„Staðreyndin er sú að öll okkar
nágrannalönd hafa verið að setja
lagaramma um rýni erlendra fjár-
festinga. Þannig að Ísland sker sig
úr hvað þetta varðar þar sem við
erum með löggjöf frá 1991,“ segir
Katrín og bætir við að sú löggjöf gefi
stjórnvöldum heimild til að stöðva
erlenda fjárfestingu en skilyrðin
fyrir því séu ekki nægjanlega skýr.
„Þetta eru áform sem sett hafa
verið í samráðsgátt stjórnvalda
þannig að það er ekki komið fram
neitt heildstætt frumvarp. Við vilj-
um fá athugasemdir og viðbrögð til
að hægt sé að vinna þetta sem best.“
Samtök at vinnulífsins hafa
skilað inn umsögn um lagasetn-
ingu um rýni á erlendum fjár-
festingum vegna þjóðaröryggis og
allsherjarreglu. Í umsögninni segir
að samtökin fagni því að verið sé
að endurskoða löggjöfina en gera
athugasemdir við áformin í núver-
andi mynd. Að sögn samtakanna
virðist sem svo að gengið sé lengra
en í öðrum löndum þegar kemur að
sambærilegri löggjöf.
Anna Hrefna Ingimundardóttir,
aðstoðarframkvæmdastjóri Sam-
taka atvinnulífsins, bendir á í sam-
tali við Markaðinn að fá ríki séu
með meiri hömlur hvað varðar
beina fjárfestingu erlendra aðila en
Ísland.
„Enda mælist erlend fjárfest-
ing lítil hér á landi og hefur farið
minnkandi á undanförnum árum.
Það er ekki jákvæð þróun, enda ætti
það að vera sérstakt markmið þjóða
að laða til sín erlenda fjárfestingu
sem eykur fjölbreytni atvinnulífsins
og áhættudreifingu meðal annarra
kosta,“ segir Anna Hrefna og bætir
við að ekki sé ljóst hvaða áhrif laga-
setningin geti haft á möguleika og
vilja erlendra fjárfesta til að taka
þátt á íslenskum hlutabréfamark-
aði.
„Við stöndum nú frammi fyrir
einstöku tækifæri til að auka
erlenda þátttöku og þar með upp-
færslu í f lokk nýmarkaðsríkja hjá
FTSE. Nasdaq Iceland hefur áætlað
að þessi breyting gæti þýtt innflæði
upp á 50 milljarða króna. Við viljum
ekki senda þau skilaboð að slík fjár-
festing inn í íslenskt atvinnulíf sé
óvelkomin.“
Katrín bætir við að mikilvægt sé
að huga að þjóðaröryggi en á sama
tíma sé mikilvægt að efla erlenda
fjárfestingu á sumum sviðum.
„Það er vissulega vandmeðfarið
að finna jafnvægi í þessu. Erlend
fjárfesting getur verið af hinu góða
og með þessu er alls ekki verið að
segja að hún sé slæm að neinu leyti.
Frekar er hugsunin sú að íslensk
stjórnvöld fái tæki og tól til þess að
rýna erlendar fjárfestingar með full-
nægjandi hætti þannig að við séum
örugg um það, einkum þegar kemur
að innviðum.“
Anna Hrefna gagnrýnir jafn-
framt að svo virðist sem við ætlum
að ganga lengra en önnur ríki sem
hafa nýlega innleitt sambærilega
löggjöf án rökstuðnings og þrátt
fyrir að afar takmörkuð reynsla sé
komin á löggjöfina í öðrum löndum.
„Það er alveg ljóst að þær kvaðir
sem lagðar eru til munu hafa fæl-
andi áhrif á erlenda fjárfesta, sér-
staklega ef til staðar verða mjög
víðtækar heimildir til upplýsinga-
öflunar og synjunar fjárfestinga sem
gætu byggst á geðþóttaákvörðunum
frekar en skýrum, vel rökstuddum
og fyrirfram afmörkuðum mæli-
kvörðum.“
Katrín bætir við að það sé verðugt
verkefni að greiða leið fyrir erlenda
fjárfestingu hér á landi.
„Ég held utan um þessa vinnu
sem við erum í núna sem formaður
Þjóðaröryggisráðs og öryggishags-
munir verða að vera til staðar. En
að sjálfsögðu eigum við að velta
fyrir okkur hvort það séu óþarfa
hindranir þegar kemur að erlendri
fjárfestingu. Það er á verksviði
viðskiptaráðherra en raunar hafa
nokkur ráðuneyti komið að þessari
vinnu, þar á meðal menningar- og
viðskiptaráðuneyti.“
Anna Hrefna segir að gagnrýni
á þessi áform stjórnvalda þýði alls
ekki að samtökin vilji ekki sjá lög-
gjöf um erlenda fjárfestingu út frá
sjónarhóli þjóðaröryggis.
„Þvert á móti en þessi áform eru
einfaldlega ótímabær í ljósi þeirra
augljósu vankanta sem ég nefndi.
Yfirvöld þurfa að tryggja að sú lög-
gjöf sem lögð er fram sé í samræmi
við aðra löggjöf, stefnu yfirvalda í
málaflokknum og að hún fórni ekki
meiri hagsmunum fyrir minni með
því að ganga mun lengra en þörf
krefur.“
Katrín segir að gott sé að horfa
til nágrannalandanna í þessu sam-
hengi og finnst eðlilegt að beðið sé
með gagnrýni þangað til eftir að
endanlegt frumvarp sé komið fram.
„Við sjáum það alls staðar í kring-
um okkur að þjóðir eru að leita leiða
til að rýna erlenda fjárfestingu og
velja til þess ólíkar leiðir. Við erum
að sjá erlenda aðila í löndunum í
kringum okkur fjárfesta í innviðum
sem hafa gildi fyrir þjóðaröryggi og
almannaöryggi. Þannig að það er
nauðsynlegt fyrir okkur að endur-
skoða okkar löggjöf sem er úrelt
miðað við löggjöf annarra ríkja og
kröfur samtímans.“ n
Það er vissulega vand-
meðfarið að finna
jafnvægi í þessu.
Katrín Jakobs-
dóttir, forsætis-
ráðherra
Það er alveg ljóst að
þær kvaðir sem lagðar
eru til munu hafa
fælandi áhrif á erlenda
fjárfesta.
Anna Hrefna
Ingimundar-
dóttir, aðstoðar-
framkvæmda-
stjóri SA
Magdalena Anna
Torfadóttir
n Skoðun
Að kaupa eða
ekki kaupa
Þátttaka almennings á hluta-
bréfamarkaði hefur stóraukist
á undanförnum misserum. Í
lok síðasta árs áttu 30 þúsund
Íslendingar skráð hlutabréf í
Kauphöllinni en í því samhengi
má nefna að þeir voru 9 þúsund
í lok árs 2019.
Sú mikla fjölgun sem hefur
átt sér stað er vissulega fagn-
aðarefni enda hafa vextir verið
sögulega lágir að undanförnu
og r au návöx t u n i n n lá n s-
reikninga verið neikvæð. Því er
eðlilegt og jákvætt að almenn-
ingur hafi leitað betri leiða til
að ávaxta sinn sparnað eins og
til að mynda í hlutabréfum eða
sjóðum.
Það er óhætt að segja að að
undanförnu hefur áhugi fólks
og einkum ungs fólks á fjárfest-
ingum aukist til muna. Krafan
um að meiri áhersla verði lögð
á fjármálalæsi í menntakerfinu
verður sífellt háværari og við
sjáum að áhugi fyrir þátttöku
í hlutafjárútboðum fyrirtækja
hefur verið mikill.
Allt er þetta í sjálfu sér jákvætt
en þó er vert að hafa í huga að
varasamt er að menn séu ekki
meðvitaðir um áhættuna sem
felst í því að fjárfesta í hluta-
bréfum.
Á síðasta ári var erfitt og í
rauninni ekki hægt að tapa á
því að fjárfesta í innlendum
hlutabréfum. Úrvalsvísitalan
hækkaði um rétt tæp 33 pró-
sent og fjárfesting í langf lest-
um fyrirtækjum á innlenda
markaðnum gaf virkilega vel
af sér. En nú er farið að syrta í
álinn. Markaðsaðstæður hafa
sjaldan verið jafn kref jandi
og nú. Úrvalsvísitalan hefur
lækkað um rétt rúm 17 prósent
frá áramótum og vísbendingar
eru um að markaðurinn stefni í
bjarnarmarkað. Það þýðir ekki
endilega að fólk eigi að hætta að
fjárfesta í hlutabréfum heldur er
staðan aðeins áminning um það
hversu mikilvægt það er að taka
upplýsta ákvörðun um tilhögun
sparnaðar.
Það að f járfesta í einstök-
um hlutabréfum getur verið
áhættusamt og krefst yfirgrips-
mikillar þekkingar sem verður
ekki lærð á örskotsstundu. Því
er oft mælt með að þeir sem
hvorki hafa menntun né þekk-
ingu á fjármálum ættu fremur
að fjárfesta í sjóðum heldur en
einstökum hlutabréfum, að
minnsta kosti til að byrja með.
En jafnvel þótt einungis sé fjár-
fest í sjóðum er mikilvægt að
fylgjast vel með mörkuðum og
efnahagsumræðunni til að geta
brugðist við atburðum í tíma.
Undirrituð vonar að áhugi
fólks á því að fjárfesta í hluta-
bréfum muni aukast enn frekar
þegar fram líða stundir og traust
almennings á hlutabréfamark-
aðnum ef list. Til að svo megi
verða er mikilvægt að ef la fjár-
málalæsi í menntakerfinu en
einnig að fólk haldi áfram að
af la sér þekkingar á því sviði.
Því fjárfesting í þekkingu gefur
yfirleitt mest af sér. n
Fá ríki með meiri hömlur á beina
erlenda fjárfestingu en Ísland
Forsætisráðherra segir að markmiðið sé að uppfæra úrelta löggjöf frá 1991 sem snýr að rýni erlendra fjárfestinga. Nú liggur áformaskjal fyrir í samráðsgátt.
FRÉTTABLADID/ERNIR
MARKAÐURINN 27. júlí 2022 MIÐVIKUDAGUR