Fréttablaðið - 24.08.2022, Blaðsíða 25

TÓNLIST
Sálumessa
eftir Jakob Buchanan.
Flytjendur: Ragnheiður Gröndal,
Club for Five, Ensemble Edge,
Cantoque Ensemble, Hilmar
Jensson, Anders Jormin, Magnús
Trygvason Eliassen og Jakob
Buchanan.
Stjórnandi: Geir Lysne
Hallgrímskirkja, Jazzhátíð
Reykjavíkur
föstudagur 19. ágúst
Jónas Sen
Sagt hefur verið að í fínu lagi sé
að koma of seint á tónleika í Hall-
grímskirkju. Maður heyri samt
fyrstu tónana. Með þessu er verið
að vísa í bergmálið í kirkjunni,
sem er allt of mikið fyrir ákveðnar
tegundir tónlistarflutnings. Stórar
hljómsveitir hljóma ekki vel þar
og enn er mér í fersku minni þegar
níunda sinfónía Beethovens mis-
heppnaðist gersamlega. Hljóm-
burðurinn skrumskældi tónlistina
svo að hún varð að illskiljanlegum
óskapnaði.
Requiem, eða sálumessa eftir
Jakob Buchanan, sem f lutt var á
Jazzhátíð Reykjavíkur á föstudags-
kvöldið, var því miður þessu marki
brennd. Hljómburðurinn bjagaði
verkið svo mjög að í rauninni var
erfitt að átta sig á gæðum tónlist-
arinnar.
Bland í poka
Verkið var einhvers konar bland
í poka, þar brá fyrir Gregorsöng,
klassík, djassi og jafnvel poppi.
Djassinn átti þó yfirhöndina; Stór-
sveit Reykjavíkur spilaði með kór
og einsöngvara og inn á milli voru
svokölluð sóló eins og títt er um
djassinn.
Kórtextinn var á latínu, hefð-
bundin sálumessa rómversk-kaþ-
ólsku kirkjunnar, sem kórinn söng
yfirleitt af öryggi. Inn á milli voru
svo persónulegri hugleiðingar á
ensku um merkingu hvers kaf la.
Ragnheiður Gröndal söng hug-
leiðingarnar og gerði það í sjálfu
sér ágætlega. Rödd hennar var þýð
og mjúk, tilfinningin í túlkuninni
sannfærandi. Útkoman í heild var
dálítið annarsheimsleg eins og hún
átti væntanlega að vera. En það var
ekki nóg. Alltof mikil endurómun
gerði að verkum að maður gat lítið
notið söngsins.
Misgóð sóló
Sólóin komu misjafnlega út. Lúðra-
blástur Jakobs Buchanan var
ómþýður en ekki alltaf hreinn.
Kontrabassi Anders Jormin var hins
vegar hnitmiðaður og flottur; sömu
sögu er að segja um gítarleik Hilm-
ars Jenssonar. En trommuleikur
Magnúsar Trygvasonar Eliassen var
allt að því fáránlegur, sem var vissu-
lega ekki honum að kenna. Nei, það
var bergmálið sem lét tónana renna
saman í drafandi drullupoll, miður
kræsilegan.
Stórsveitin spilaði prýðilega, en
aftur var það alltof mikið bergmál
sem olli því að leikurinn varð að lítt
sjarmerandi gný. Samspil kórsins
og hljómsveitarinnar var líka mjög
gruggugt.
Fábrotin umgjörð best
Eins og áður sagði er erfitt að meta
almennilega gæði tónlistarinnar.
Hún fékk verðlaun þegar hún kom
út á sínum tíma, svo eitthvað hlýt-
ur hún að hafa til brunns að bera.
Hér kom verkið hins vegar best
út þegar umgjörðin var fábrotin,
bara söngur Ragnheiðar við undir-
spil eins eða tveggja hljóðfæra. Þar
voru melódíurnar svo sannarlega
fallegar og stemningin draum-
kennd og ljúf. Því miður voru slíkir
kaflar of fáir.
Gaman hefði verið að heyra tón-
listina eins og hún var upphaflega
hugsuð. Greinilega voru það mistök
að f lytja hana í Hallgrímskirkju;
afhverju varð Harpa ekki fyrir val-
inu? n
NIÐURSTAÐA: Tónlistin kom afar
illa út í alltof ríkulegum hljóm-
burði Hallgrímskirkju.
Tónleikar...leikar...leikar...leikar
Verkið Requiem eftir danska tónskáldið Jakob Buchanan var flutt í Hall-
grímskirkju af einvalaliði tónlistarmanna. MYND/JAZZHÁTÍÐ REYKJAVÍKUR
Magnús Geir Þórðarson Þjóð-
leikhússtjóri fer yfir komandi
leikár hjá Þjóðleikhúsinu og
þær áskoranir sem leikhúsið
hefur tekist á við í gegnum
heimsfaraldurinn.
tsh@frettabladid.is
Magnús Geir Þórðarson Þjóðleik-
hússtjóri er landsmönnum vel
kunnur, en hann hefur stýrt svo gott
sem öllum íslenskum atvinnuleik-
húsum á ferli sínum og starfaði sem
útvarpsstjóri RÚV um nokkurra ára
skeið. Magnús segir komandi leikár
hjá Þjóðleikhúsinu vera ótrúlega
fjölbreytt og samanstanda af góðri
blöndu stórsýninga, nýrra íslenskra
verka, formtilrauna og barnasýn-
inga.
„Við erum með tvær stórsýningar
sem við frumsýnum á árinu, annars
vegar verðlaunasöngleikinn Sem á
himni, sem er búinn að vera lengi í
undirbúningi hjá okkur. Hér er um
frumf lutning að ræða á þessum
dásamlega söngleik í metnaðarfullri
uppsetningu.“
Sem á himni er byggt á sam-
nefndri sænskri bíómynd eftir
Carin og Kay Pollak sem vann til
Óskarsverðlauna 2004. Unnur Ösp
Stefánsdóttir leikstýrir einvalaliði
leikara og söngvara, en með aðal-
hlutverk fara Elmar Gilbertsson,
Salka Sól, Valgerður Guðnadóttir,
Guðjón Davíð Karlsson, Hinrik
Ólafsson og Katrín Halldóra Sig-
urðardóttir. Jón Ólafsson er tón-
listarstjóri og Lee Proud er dans-
höfundur.
„Við höfum þá trú og tilfinningu
að þetta verk sé akkúrat það sem
þjóðin vilji og þurfi núna í kjölfar
Covid. Þetta verður sannkölluð
veisla,“ segir Magnús Geir.
Ekki dæmigerð barnasýning
Hitt stóra verkið sem um ræðir er
stórsýning fyrir börn og fjölskyldur
sem byggð er á Draumaþjófinum
eftir Gunnar Helgason, einni vin-
sælustu barnabók síðari ára.
„Þarna erum við að vinna nýja
leikgerð, semja tónlist og skapa
sannkallaða leikhúsveislu úr þess-
ari sögu sem á alveg ótrúlega mikið
erindi í dag,“ segir Magnús Geir.
Leikstjóri verksins er Stefán Jóns-
son, leikgerðin er unnin af Björk
Jakobsdóttur, Þorvaldur Bjarni
Þorvaldsson fer með tónlistarstjórn
og Lee Proud er danshöfundur. Á
meðal þeirra sem fara með hlutverk
eru Þuríður Blær Jóhannsdóttir,
Kjartan Darri Kristjánsson, Almar
Blær Sigurjónsson, Guðrún S. Gísla-
dóttir og Örn Árnason.
„Við erum óskaplega spennt fyrir
þessu verkefni enda er hér um mikla
frumsköpun að ræða en það gerist
ekki á hverjum degi að sköpuð sé
ný barna- og fjölskyldusýning af
þessum metnaði hér á landi. Það er
einvala hópur listrænna stjórnenda
sem stýrir verkefninu og við trúum
því að þessi sýning geti heillað börn
á öllum aldri og fjölskyldur þeirra,“
segir Magnús Geir.
Síðustu tvö ár krefjandi
Magnús Geir tók við starfi Þjóðleik-
hússtjóra í byrjun árs 2020, aðeins
nokkrum mánuðum áður en Covid
skall á. Spurður um hvort leikhúsið
sé búið að jafna sig eftir síðustu tvö
hamfaraár segir hann:
„Eins og gefur að skilja, þá grun-
aði mig ekki hvað fram undan væri
þegar ég tók við starfi Þjóðleikhús-
stjóra í upphafi árs 2020. Það sem
við tók árin tvö þar á eftir voru
sannarlega krefjandi aðstæður og
ekki óskastaða fyrir okkar leikhús
frekar en önnur. Hins vegar þá er
ég óskaplega stoltur af því hvernig
starfsfólk Þjóðleikhússins tókst á
við þessar erfiðu aðstæður og þær
metnaðarfullu sýningar sem okkur
tókst að skapa á þessum tíma. Við
opnuðum leikhúsið í öllum glufum
sem gáfust á milli samkomubanna,
leituðum nýrra leiða til að hreyfa
við áhorfendum og fórum með
leikhúsið til landsmanna þegar þeir
máttu ekki koma til okkar.“
Magnús Geir segir sannkallaðar
perlur hafa orðið til í leikhúsinu
á síðustu tveimur árum og nefnir
meðal annars sýningar á borð við
Vertu úlfur með Birni Thors í leik-
stjórn Unnar Aspar, framúrstefnu-
lega uppfærslu Þorleifs Arnar
Arnarssonar á Rómeó og Júlíu eftir
William Shakespeare og stórsýn-
inguna Framúrskarandi vinkona,
byggða á verkum Elenu Ferrante í
leikstjórn suðurafríska verðlauna-
leikstjórans Yaël Farber.
„Eftir þessi tvö ár standa minn-
ingar leikhúsgesta um magnaðar
sýningar en jafnframt endurnýj-
uðum við allt framhús leikhússins
og veitingaaðstöðu fyrir gesti okkar,
Kjallarinn gekk í endurnýjun lífdaga
og okkur gafst tími til að skerpa á
listrænni stefnu hússins og sækja
fram í erlendu samstarfi. Þann-
ig stendur Þjóðleikhúsið sterkt,
þó þetta hafi að sjálfsögðu reynt á
starfsfólk og fjárhag. Við erum hins
vegar óskaplega þakklát fyrir að
hleypa nýju leikári af stokkunum
án Covid-takmarkana,“ segir hann.
Hvalreki fyrir íslenskt leikhúslíf
Eitt af stærstu komandi verkefnum
Þjóðleikhússins er heimsfrumsýn-
ing á þríleik eftir hið heimsþekkta
þýska leikskáld Marius von Mayen-
burg. Um stórt og metnaðarfullt
verkefni er að ræða sem teygir sig
yfir árið 2023 með jólafrumsýningu
á Ellen Babić, Ex sem verður frum-
sýnt um vorið og Alveg sama, sem
verður frumsýnt um haustið.
„Það er margt óvenjulegt og
nýstárlegt í þessu verkefni. Hér er
eitt öf lugasta leikskáld samtím-
ans, Marius von Mayenburg, sem
hefur verið sýndur um allan heim
og þýddur á yfir þrjátíu tungu-
mál. Hann skrifar þríleik, þrjú ný
geggjuð leikrit, f lugbeitt, fyndin og
áhugaverð, sem taka á mjög brýnum
málum sem hafa verið ofarlega í
umræðunni að undanförnu,“ segir
Magnús Geir.
Alþjóðlegt listrænt teymi tekur
þátt í uppsetningunni en ástralski
leikstjórinn Benedict Andrews mun
leikstýra fyrri tveimur verkunum á
meðan Marius von Mayenburg mun
sjálfur leikstýra því þriðja. Þá mun
þýski leikmyndahönnuðurinn Nina
Wetzel sjá um leikmyndahönnun.
„Þetta er þvílíkur hvalreki fyrir
okkar leikhús og íslenska áhorfend-
ur. Á sama tíma er þetta nýtt form,
þríleikur – hvert verk er algerlega
sjálfstætt og alls ekki framhald af
því sem á undan kom en þau kallast
á á skemmtilegan hátt. Okkur finnst
gaman að leita nýrra leiða með form
og innihald,“ segir Magnús Geir.
Nánar á frettabladid.is
Leikhúsið stendur sterkt
Magnús Geir Þórðarson Þjóðleikhússtjóri segir leikhúsið standa styrkum fótum þrátt fyrir krefjandi Covid ár.
FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON BRINK
tsh@frettabladid.is
Í gær var tilkynnt að úkraínski rit-
höfundurinn Andrej Kúrkov er
handhafi Alþjóðlegra bókmennta-
verðlauna Halldórs Laxness 2022.
Kúrkov kemur til Íslands 7. septem-
ber næstkomandi til að taka við
verðlaununum, sem nema 15.000
evrum, frá Katrínu Jakobsdóttur
forsætisráðherra.
A ndrej Kúrkov sló í geg n
me ð b ók i n n i D au ði n n o g
mörgæsin, sem gerði hann að
þ e k k t a s t a s a mt í m a hö f u nd i
Úkraínumanna. Í henni fjallar hann
á bráðskemmtilegan og tregafullan
hát t u m f ja r st æ ðu ken nd a n
ve r u l e i k a hve r s d a g s f ól k s í
löndum Austur-Evrópu eftir fall
járntjaldsins. Dauðinn og mörgæsin
kom út í íslenskri þýðingu Áslaugar
Agnarsdóttur hjá Bjarti árið 2005 og
var endurútgefin 2022.
Kúrkov er afkastamikill höfundur
og hafa bækur hans komið út á 42
tungumálum. Hann skrifar bæði
fyrir börn og fullorðna og margar
kvikmyndir hafa verið gerðar eftir
handritum hans. Að Alþjóðlegum
bókmenntaverðlaunum Halldórs
Laxness standa Forsætisráðuneytið,
Menningar- og viðskiptaráðuneytið,
Íslandsstofa, Bókmenntahátíð í
Reykjavík, Gljúfrasteinn og For-
lagið.n
Kúrkov hlýtur
verðlaun Halldórs
Laxness 2022
Eins og gefur að skilja,
þá grunaði mig ekki
hvað fram undan væri
þegar ég tók við starfi
Þjóðleikhússtjóra í
upphafi árs 2020.
MIÐVIKUDAGUR 24. ágúst 2022 Menning 21FRÉTTABLAÐIÐ