Sveitarstjórnarmál - 01.01.2018, Side 6

6
Markmið­ hverrar­ sveitarstjórnar­ hlýtur­ að­
vera­ að­ búa­ íbúum­ sínum­ sem­ bestar­ að-­
stæður­og­þjónustu­á­þeim­sviðum­sem­eru­
á­ forræði­ sveitarfélaganna.­ Til­ þess­ að­ svo­
geti­ orðið­ þarf­ umræða­ og­ ákvarðanataka­
að­ vera­ á­ víðum­ grunni­ og­ taka­ tillit­ til­
ólíkra­sjónarmiða.­Þess­vegna­er­m.a.­mikil-
vægt­að­sveitarstjórnir­séu­í­jöfnum­hlutföll-
um­skipaðar­konum­og­körlum.
Jafnara kynjahlutfall – en...
Í sveitarstjórnarkosningunum sem fram fóru
vorið 2014 jafnaðist kynjahlutfall sveitarstjórn-
arfólks töluvert og hefur aldrei verið jafnara.
Konur urðu 44% kjörinna fulltrúa og karlar
56%. Það sem hins vegar vakti athygli var að
karlar voru í mun fleiri tilfellum oddvitar fram-
boða. Sú staðreynd hefur bein áhrif á kynja-
hlutfall í bæjar- og byggðaráðum. Þegar síðan
kom að ráðningum á bæjar- og sveitarstjórum
var hlutfall kvenna 26% á móti 74% hjá körl-
um í ársbyrjun 2015.
Jafnréttisnefndir sveitarfélaga
Jafnréttislög (lög um jafna stöðu og jafnan rétt kvenna og karla
nr. 10/2008) leggja mikla ábyrgð á sveitarfélög sem stjórnvald, vinnu-
veitendur og þjónustuaðila. Sérstaklega er kveðið á um að sveitar-
stjórnir skuli að loknum kosningum skipa jafnréttisnefndir sem hafi
það hlutverk að fjalla um jafna stöðu og jafnan rétt kvenna og karla
innan viðkomandi sveitarfélags.
Nefndirnar skulu hafa ráðgefandi hlutverk gagnvart sveitarstjórnum
í málefnum er varða jafnrétti kynjanna og fylgjast með og hafa frum-
kvæði að aðgerðum til að tryggja jafna stöðu
og jafnan rétt kynjanna innan sveitarfélagsins.
Þá skulu jafnréttisnefndir hafa umsjón með
gerð jafnréttisáætlana til fjögurra ára en áætl-
anirnar skulu lagðar fram til samþykktar í sveit-
arstjórn ekki síðar en ári eftir sveitarstjórnar-
kosningar.
Jafnréttisáætlanir sveitarfélaga
Í jafnréttisáætlunum þurfa sveitarfélögin að
gera grein fyrir því hvernig unnið skuli að
kynjasamþættingu á öllum sviðum og hvernig
skuli leiðrétta mismun á stöðu kynjanna innan
sveitarfélagsins. Þá kveða lögin einnig á um
skyldur sem lúta að starfsmannahaldi, starf-
semi skóla, íþrótta- og tómstundastarfi auk
þess sem kveðið er á um kyngreiningu tölu-
legra upplýsinga. Að kosningum loknum þurfa
sveitarstjórnir síðan að uppfylla þá lagaskyldu
að gæta þess að hlutfall kynjanna sé sem jafn-
ast í nefndum, ráðum og stjórnum og ekki
minna en 40% þegar um fleiri en þrjá fulltrúa er að ræða.
Sveitarfélögin reka nærþjónustu sem skiptir íbúa þeirra gríðarlega
miklu máli og getur haft áhrif á ýmsa þætti, m.a. stöðu kynjanna.
Atvinnumál, félagsleg þjónusta, skólamál, skipulagsmál o.fl. geta haft
mismunandi áhrif á stöðu kynjanna m.t.t. kynjaskipts vinnumarkaðar,
heimilisábyrgðar, launa, ferðamáta o.s.frv. Mikilvægt er því að sveitar-
stjórnarfólk sé með fjölbreyttan bakgrunn og mismunandi reynslu sem
nýtist til þess að byggja upp og/eða viðhalda góðri þjónustu fyrir þann
fjölbreytilega hóp sem íbúar sveitarfélaganna eru.
Gætið að jöfnu hlutfalli kynjanna á framboðslistum
Nú þegar líður að sveitarstjórnarkosningum er því mikilvægt að stjórn-
málaöfl gæti að jöfnu hlutfalli kynjanna á listum og að konur gefi kost
á sér í forystu svo tryggja megi að áframhaldandi þróun á stjórnmála-
þátttöku kvenna og karla miðist í rétta átt íbúunum til hagsbóta. Þá
má heldur ekki gleyma að vinna á vettvangi sveitarstjórna með það
þunga hlass sem #metoo umræðan hefur velt svo tryggt sé að starfs-
umhverfi sveitarstjórnarfólks sé öruggt og byggt á virðingu.
Ötult starf í átt að jafnrétti er vinna í átt að réttlátari skiptingu á
þeim gæðum sem sveitarstjórnir úthluta til íbúa sinna. Markviss vinna
við gerð og innleiðingu raunhæfra jafnréttisáætlana getur því verið
grunnurinn að góðu samfélagi.
Jafnréttismál
Sveitarstjórnarmál eru
jafnréttismál
Katrín Björg Ríkarðsdóttir, framkvæmdastjóri Jafnréttisstofu, skrifar.
Katrín Björg Ríkarðsdóttir. Mynd: KBR.
Kynjahlutfall í sveitarstjórnum 1974-2017.