Fréttablaðið - 03.01.2023, Blaðsíða 22

Elskuleg eiginkona mín, móðir,
tengdamóðir, amma og langamma,
Álfhildur Pálsdóttir
Garðavegi 12,
Hvammstanga,
lést á Sjúkrahúsinu á Hvammstanga
25. desember. Útförin fer fram frá Hvammstangakirkju
föstudaginn 6. janúar kl. 13.
Eggert Ó. Levy
Valdís Eggertsdóttir Ingólfur Vignir Guðmundsson
Páll Eggertsson Ragna Björk Georgsdóttir
ömmubörn og langömmubörn
Ástkær faðir okkar, tengdafaðir,
afi og langafi,
Jens Christian Sörensen
Háaleitisbraut 41, Reykjavík,

lést á líknardeild Landspítalans
miðvikudaginn 28. desember sl. Útför hans
verður gerð frá Garðakirkju á Álftanesi miðvikudaginn
11. janúar kl. 13.
Heimir Örn Jensson Guðrún Friðriksdóttir
Gottskálk Jensson Annette Lassen
Árni Már Jensson
barnabörn og barnabarnabörn
Elskulegur faðir okkar,
tengdafaðir, afi og langafi,
Tryggvi Arason
sem lést á jólanótt 25. desember
verður jarðsunginn frá Háteigskirkju
föstudaginn 6. janúar kl. 11.
Ari Tryggvason Ólafía Daníelsdóttir
Björn Jakob Tryggvason Erla Björk Steinarsdóttir
Sigríður Kristín Tryggvadóttir
Kári Tryggvason Rannveig Rúnarsdóttir
barnabörn og langafabörn
Kær bróðir, frændi og hjálparhella,
Theódór Helgi Ágústsson
múrari,
Sléttuvegi 19, Reykjavík,
lést 23. desember 2022.
Útför fer fram frá Fossvogskirkju
3. dag janúar 2023 kl. 15. Blóm og kransar
afþakkaðir en bent er á Flugbjörgunarsveitina, Reykjavík.
Systkinin frá Mjóstræti 10 og fjölskyldur
Ágústa Ágústsdóttir
Torfi H. Ágústsson
Geir Ágústsson
Vesturhlíð 2 | Fossvogi | s. 551 1266 | utfor@utfor.is | utfor.is
VIÐ ÞJÓNUM ALLAN SÓLARHRINGINN
Útfararþjónusta
í yfir 70 ár
Sólarhringsvakt: 581 3300 & 565 5892
Komum til aðstandenda og ræðum skipulag sé þess óskað
Sverrir Einarsson
S: 896 8242
Jón G. Bjarnason
S: 793 4455
Jóhanna
Eiríksdóttir
Útfararstofa Íslands
www.utforin.is w Auðbrekku 1, Kópavogi
Útfararstofa Hafnarfjarðar
www.utfararstofa.is w Dofrahellu 9b, Hafnarfirði
Elskulegur eiginmaður minn, faðir,
tengdafaðir og afi,
Einar Hafsteinsson
rafvirki,
lést á heimili sínu 22. desember.
Útförin fer fram 6. janúar í
Kópavogskirkju kl. 15.00. Þeim sem vilja
minnast hans er bent á að láta Ljósið njóta þess.
Ásrún Hauksdóttir
Helga Rós Einarsdóttir Jónas Páll Marinósson
Guðrún Ósk Einarsdóttir Tómas Bragi Kristjánsson
Haukur Magnús Einarsson Snædís Arnardóttir
Marinó Freyr, Ragnhildur Sóley, Freydís Lóa,
Natalía Rós og Adrian Einar
Í dag eru liðin 130 ár frá fæðingu
J.R.R. Tolkien, höfundar Hob-
bitans og Hringadróttinssögu.
Verk Tolkien ollu straumhvörfum
í ævintýrabókmenntum og lifa
enn góðu lífi í poppkúltúr sam-
tímans.
arnartomas@frettabladid.is
John Ronald Reuel Tolkien fæddist þann
3. janúar 1892 í smábænum Bloemfon-
tein í Suður-Afríku. Foreldrar hans voru
enskir en faðir hans, Arthur, hafði fengið
þar  starf í útibúi bankans sem hann
starfaði hjá. Foreldrarnir eignuðust
annan son 1894 en móðir drengjanna,
Mabel, fór með þá heim til Englands ári
síðar. Arthur varð eftir í Bloemfontein en
lést stuttu síðar eftir veikindi.
Á Englandi kenndi Mabel drengj-
unum sjálf og var Tolkien námsfús
drengur. Hann lærði snemma að lesa og
hafði sterkar skoðanir á þeim ævintýra-
heimum sem hann kynntist í gegnum
barnabókmenntir. Mabel lést árið 1904
og fluttu drengirnir þá til móðursystur
sinnar í Birmingham. Þar kynntist Tol-
kien stúlkunni Edith Bratt sem varð
síðar eiginkona hans.
Eftir að hafa byrjað að nema klassísk
fræði við Exeter-háskólann í Oxford
skipti Tolkien yfir í ensku og bók-
menntir. Hann útskrifaðist frá skól-
anum með fyrstu einkunn 1915. Fyrri
heimsstyrjöldin hafði brotist út árið
áður og fór Tolkien beint í æfingabúðir
eftir útskrift og þaðan til Frakklands, en
hann tók sér þó tíma til að giftast Edith
áður en hann hélt út. Eftir fimm mánuði
á vígstöðvunum var hann fluttur aftur
til Englands vegna veikinda.
Í holu í jörðinni …
Eftir að stríðinu lauk vann Tolkien ýmis
fræðastörf, meðal annars sem kennari.
Það var snemma á fjórða áratugnum,
þar sem hann var við störf í Pembroke-
háskólanum að fara yfir ritgerðir, að
hann fann auða síðu. Tolkien lýsti því
síðar að hann hefði fengið skyndilegan
innblástur og skrifað á síðuna orðin „Í
holu í jörðinni bjó hobbiti“. Hann hófst
í kjölfar handa við að skrifa Hobbitann
sem gefinn var út 1937 og hlaut góðar
viðtökur meðal lesenda og gagnrýn-
enda.
Framhaldið af Hobbitanum sem
Tolkien hafði ætlað sér að skrifa varð
þó talsvert umsvifameira. Drögin að
handritinu breyttust oft og hafði Tol-
kien lítinn tíma til að skrifa vegna starfa
sinna og gafst hann einu sinni upp á
verkefninu. Það var ekki fyrr en árið
1954 sem Föruneyti hringsins, fyrsti
hluti Hringadróttinssögu, var gefið út.
Þrátt fyrir blendnar viðtökur í fyrstu
urðu bækurnar gríðarlega vinsælar og
mótandi fyrir bókmenntasögu 20. aldar.
Tolkien hélt áfram að skrifa og sendi
frá sér fjölda bóka áður en hann lést 2.
september 1973. Nokkur af ókláruðum
verkum hans, á borð við Silmerilinn,
voru síðar gefin út af fjölskyldu hans.
Greiddi veg fantasíunnar
„Tolkien byrjaði seint að skrifa bækurn-
ar. Við undirbúningsvinnuna gerði hann
alls konar glósur og ritgerðir sem voru
nánast eins og bland í poka af sögum og
goðsögnum víðs vegar frá Evrópu,“ segir
Stefán Pettersson sem hefur verið for-
fallinn aðdáandi verka Tolkien frá því að
hann var barn. „Honum tókst að safna
saman mjög miklu af efni um þennan
stóra og metnaðarfulla heim sem varð
hálfgerður neisti fyrir aðra höfunda til
að hella sér í fantasíuna. Hann hafði
rosaleg áhrif á það hvernig fólk hugsar
um fantasíur.“
Bækur Tolkien hafa í gegnum árin
verið nýttar í alls konar poppkúltúr á
borð við ódauðlegan kvikmyndaþríleik
Peter Jackson. Nýlega framleiddi Ama-
zon þættina Rings of Power, dýrustu
þáttaröð sem gerð hefur verið, sem féll
misvel í kramið hjá fólki.
„Ég held að svo lengi sem Tolkien
estate er með puttana í þessu þá sé þetta
í ágætis höndum,“ segir Stefán. „Mér leist
að mörgu leyti vel á Rings of Power þótt
þeir væru ekki fullkomnir. Þeir fóru nýja
og sérstaka leið til að sækja í Tolkien-
andann og ég veit að höfundar þeirra
taka gagnrýni mjög alvarlega. Ég myndi
segja að ég væri svona þokkalega bjart-
sýnn á þetta.“ n
Guðfaðir fantasíunnar
Tolkien hafði mikinn áhuga á Íslandi og las Íslendingasögurnar. Fréttablaðið/Getty
Tolkien byrjaði seint að
skrifa bækurnar. Við
undirbúningsvinnuna
gerði hann alls konar
glósur og ritgerðir sem
voru nánast eins og
bland í poka af sögum og
goðsögnum víðs vegar
frá Evrópu.
Stefán Pettersson
14 Tímamót 3. janúar 2023 ÞRIÐJUDAGURFréttablaðiðTímAmóT Fréttablaðið 3. janúar 2023 ÞRIÐJUDAGUR