Borgfirðingabók - 01.12.2009, Qupperneq 169

169Borgfirðingabók 2009
Kreppan og eldri borgarar
Oft hafa kreppur af ýmsu tagi gengið yfir þjóðfélag okkar en alltaf
hefur þjóðinni tekist að sigrast á afleiðingum þeirra. Þar hefur mestu
skipt að hún hefur í baráttu við óblíða náttúru tamið sér þolgæði,
vinnusemi og ráðdeild. Hér á landi hefur líka löngum ríkt tiltölulega
mikill jöfnuður þannig að þjóðin hefur átt auðvelt með að upplifa
sig sem eina heild. Við höfum því ótrauð gengið í verkið og komið
hlutunum í lag á ný. Við höfum heldur ekki séð ástæðu til að fórna tíma
og kröftum í að leita uppi sökudólga og raunar naumast látið okkur
detta í hug að hér fyndist umtalsverð spilling hvað þá hreinræktuð
glæpamennska.
Oftast hafa efnahagskreppur herjað á einstök eða fá þjóðfélög í
senn. Má sérstaklega nefna í því sambandi kreppuna í Þýzkalandi
upp úr 1920. Þar varð hrunið svo algjört að peningar urðu nánast
alveg verðlausir. Almenningur tapaði aleigunni, en upp úr þessum
jarðvegi spruttu auðhringar eins og Krupp og IG Farben. Reyndar
eignuðust þessir og aðrir slíkir allan þjóðarauðinn að heita mátti. Þetta
endurtók sig í heimskreppunni miklu sem gekk yfir á fjórða áratug
síðustu aldar. Og enn færðist auður þjóðanna á sífellt færri hendur.
Sterkastir allra út úr þessum hildarleik komu stóru olíufélögin og
vopnaframleiðendur. Hinna síðarnefndu er reyndar að litlu getið opin-
berlega og umsvif þeirra hulin miklum leyndarhjúp. Reyndar er full
ástæða til að fólk reyni að gera sér grein fyrir hvernig þeir markaðs-
setja sínar ,,vörur“.
JENNI R. ÓLASON