Fréttablaðið - 24.02.2023, Blaðsíða 4

Samkvæmt nýrri könnun
Prósents er þjóðin nánast
einhljóða um að erfitt sé að
komast á fasteignamarkað-
inn. Hætt er við því að íbúðir
standi auðar og verktakar
lengi framkvæmdatímann.
kristinnhaukur@frettabladid.is
HÚSNÆÐISMÁL Yfirgnæfandi meiri-
hluti, 93 prósent, telur erfitt fyrir
fyrstu kaupendur að kaupa íbúð.
Þar af telja 71 prósent það mjög erf-
itt. Þetta kemur fram í nýrri könnun
Prósents fyrir Fréttablaðið.
Aðeins 3 prósent telja það auðvelt
fyrir fyrstu kaupendur að komast á
fasteignamarkaðinn og 1 prósent
að það sé mjög auðvelt. 4 prósent
svöruðu hvorki né.
„Ég heyri það frá fasteignasölum
að margar keðjur eru að f losna
upp út af fyrstu kaupendunum,“
segir Kári S. Friðriksson, hag-
fræðingur hjá Húsnæðis- og mann-
virkjastofnun, sem nýlega skilaði af
sér mánaðar skýrslu um húsnæðis-
markaðinn. Þar kemur fram að
húsnæðismarkaðurinn er að kólna
hratt. „Það eru fáir sem standa undir
greiðslubyrði af lánum þegar vextir
eru búnir að hækka svona mikið og
íbúðaverðið líka,“ segir Kári.
Kaupsamningum á höfuðborgar-
svæðinu fækkaði um þriðjung á
síðasta ári og hafa ekki verið færri
síðan árið 2013. Hlutfall íbúða sem
seljast yfir ásettu verði hefur hríð-
lækkað og sölutíminn er að lengjast.
Íbúðaverð lækkar þriðja mánuðinn
í röð.
Kári segir að hlutfall fyrstu kaup-
enda sé einnig að lækka hratt. Það
er ekki aðeins að fyrstu kaupendur
fái ekki greiðslumat lánastofnana,
heldur standa hin ströngu viðmið
Seðlabankans í vegi fyrir kaupum.
Það er, að greiðslubyrði af 25 ára
verðtryggðu láni megi ekki vera
meira en 35 prósent af tekjum, 40
Mjög erfitt að kaupa fyrstu íbúðina
Hversu erfitt telur þú að sé að
kaupa fyrstu íbúðina?
4%
22%
71%
3%
Ungt fólk þarf að dvelja allt að þremur árum lengur í foreldrahúsum en til stóð. FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON BRINK
prósent hjá fyrstu kaupendum.
„Jafnvel þótt fólk standist greiðslu-
mat er það að falla á þessari reglu,“
segir Kári.
Í ljósi þess hversu afdráttar-
laus könnunin er, er lítill munur
á kynjum, aldurshópum, tekju-
hópum og búsetuhópum. Einnig
eftir stjórnmálaskoðunum. Örlítið
meiri svartsýni er hjá íbúum höfuð-
borgarsvæðisins en landsbyggðar-
innar og hjá tekjulægri en tekju-
hærri. Kjósendur Vinstri grænna
eru einna bjartsýnastir fyrir hönd
fyrstu kaupenda, en munar þó ekki
miklu á þeim og kjósendum ann-
arra flokka.
Aðspurður um áhrifin af þessu
segir Kári nokkuð víst að ungt fólk
þurfi að dvelja lengur í foreldrahús-
um. Fólk sem hefði átt að komast
út á markaðinn í ár þurfi jafnvel að
bíða í 2 til 3 ár til viðbótar.
„Það vantar ekki íbúðir til sölu,“
segir Kári, aðspurður um fram-
boðið. Nú séu um 1.400 íbúðir í
sölu á höfuðborgarsvæðinu, sem sé
þreföldun á einu ári. Litlar íbúðir,
innan við 60 fermetrar, eru að koma
í auknum mæli inn á markaðinn,
sem sáust varla áður.
„Á meðan ástandið á fasteigna-
markaðinum er svona er hætt við
því að íbúðir standi auðar. Einnig
að fjármögnun nýrra bygginga-
framkvæmda verði erfiðari,“ segir
Kári. Verktakar gætu farið að lengja
í framkvæmdatímanum vegna þess
að þeir sjái fram á að fá betra verð
seinna og eiga auðveldara með að
selja.
Könnunin var netkönnun og
var framkvæmd frá 27. janúar til
6. febrúar. Úrtakið var 2.400 ein-
staklingar og svarhlutfallið 51,4
prósent. n
Mjög auðvelt Frekar auðvelt
Hvorki né Frekar erfitt Mjög erfitt
NÝSKÖPUN
MÁNUDAG KL. 19.30
OG AFTUR KL. 21.30
lovisa@frettabladid.is
UMHVERFISMÁL Annan mánuðinn
í röð var slegið met í fjölda farþega
í Strætó. Þetta kemur fram í til-
kynningu frá Strætó. Í janúar voru
yfir 119.000 innstig á höfuðborgar-
svæðinu sem er mesti fjöldi sem
mælst hefur í janúar. Í desember
2022 voru 980.000 innstig sem var
einnig met fyrir desember. n
Fleiri nota Strætó
kristinnpall@frettabladid.is
HAFNARFJÖRÐUR Áætlað er að
rúmlega 110 þúsund lítrar af dísil-
olíu hafi farið í gegnum fráveitu-
kerfi Hafnarfjarðar og endað úti í
sjó í kjölfar bilunar við bensínstöð
Costco í Garðabæ.
Í minnisblaði er ályktað að áhrif-
in á lífríkið séu sennilega ekki mikil.
Starfsmenn hafi ekki orðið varir við
ummerki um olíu.
Á næstunni verða tekin sýni af
sjávarbotninum til greiningar.
Bilun í hreinsibúnaði bensín-
stöðvar Costco olli mengunarslysi.
Í aðdraganda jólanna kvörtuðu
íbúar undan ólykt og sumir fundu
til ógleði og fyrir höfuðverk.
Bæjarfulltrúar Samfylkingarinn-
ar segja mikla mildi að uppgufun á
heimilum hafi ekki leitt til alvarlegs
heilsutjóns, þar sem um hafi verið
að ræða gríðarlegt magn.
Yfir hundrað þúsund lítrar af olíu frá Costco sem fóru í sjóinn
Hildur Rós Guð-
bjargardóttir,
bæjarfulltrúi í
Hafnarfirði
Þá sé það fagnaðarefni að meng-
unarslysið hafi ekki leitt til umtals-
verðrar mengunar í sjó og fjörum í
Hafnarfirði, eins og ef um bensín
væri að ræða.
„Þetta eru gríðarlega háar tölur og
þetta er gríðarlega alvarlegt meng-
unarslys. Auðvitað vonaði maður að
þetta yrði ekki svona mikið, en mér
fannst eins og þetta yrði líklegast há
tala,“ segir Hildur Rós Guðbjargar-
dóttir, bæjarfulltrúi Samfylkingar.
„Það eru ekki eins miklar líkur á
að þetta hafi áhrif á lífríkið eins og
gert var ráð fyrir, en það er auðvitað
ekki ljóst. Það er ekki komið á hreint
hvaða áhrif þetta hefur og því ekki
hægt að segja að þetta hafi engin
áhrif haft fyrr en það liggur beint
fyrir,“ segir Hildur Rós.
„Mér myndi finnast óábyrgt að
segja að þetta hafi haft lítil áhrif,
án þess að það væru niðurstöður úr
rannsókn til staðar.“ n
olafur@frettabladid.is
STJÓRNSÝSLA Í síðustu viku svaraði
Þórunn Sveinbjarnardóttir, for-
maður stjórnskipunar- og eftir-
litsnefndar Alþingis, bréfi sem Sig-
urður Þórðarson, fyrrverandi settur
ríkisendurskoðandi í málefnum
Lindarhvols, sendi nefndinni í
nóvember 2022 og hvatti nefndina
til að taka greinargerð hans um
Lindarhvol frá 2018 til umfjöllunar.
Af svarbréfi Þórunnar má ráða
að nefndin hafi engin áform um
að kalla eftir greinargerð Sigurðar
til umfjöllunar, heldur telji hana
alfarið á forræði forsætisnefndar.
Þorsteinn Pálsson, fyrrverandi
forsætisráðherra, benti á það
í Fréttablaðinu í gær að forseti
Alþingis hefði engar heimildir til
að setja leynd á erindi sem berast
Alþingi, þau séu send öllum Alþing-
ismönnum og þannig birt þjóðinni.
Þorsteinn benti jafnframt á að
enginn nema Sigurður sjálfur geti
óskað eftir trúnaði um greinargerð
hans. Það hefur hann ekki gert. Þor-
steinn sagði Sigurð eiga þann kost
að endursenda Alþingi greinargerð
sína í 63 eintökum sem sérstaklega
verði merkt hverjum þingmanni.  
Í gær hvatti Íslandsdeild Trans-
parency International til þess að
lögð verði fram þingsályktunartil-
laga um birtingu greinargerðar Sig-
urðar, standi embættismenn áfram
í vegi fyrir birtingu hennar.
Er það sagt vera merki um frum-
stæða stjórnsýslu sem samræmist
ekki þeim kröfum sem gera verði
til gegnsæis í stjórnsýslu og með-
ferð opinberra eigna, að opinbera
hana ekki. n
Situr á greinargerð í heimildarleysi
Þorsteinn Páls-
son segir Birgi
Ármannsson
enga heimild
hafa í lögum
til að sitja á
greinargerðinni
um Lindarhvol.
FRÉTTABLAÐIÐ/
ERNIR
benediktarnar@frettabladid.is
MÓTMÆLI Í dag er eitt ár síðan inn-
rásin í Úkraínu hófst og verða mót-
mæli og brenna til minningar um
fórnarlömb stríðsins við rússneska
sendiráðið í Túngötu.
Meðal ræðumanna verða Dagur
B. Eggertsson borgarstjóri og rúss-
neska ljóðskáldið Natasha S.
Rússar og Úkraínumenn segja frá
upplifun sinni af stríðinu og myndir
af fórnarlömbum stríðsins verða
hengdar upp við sendiráðið.
Að lokum verður brenna kveikt
að slavneskum sið og verður kveikt
í táknmynd rússnesku innrásar-
innar. Úkraínumenn brenna lík-
neski til þess að kveðja veturinn, en
munu mótmælendur kveðja stríð og
ofbeldi með brennunni. n
Kveikja brennu til
að kveðja ofbeldi
Mótmælin fara fram fyrir framan
rússneska sendiráðið.
4 FRÉTTIR FRÉTTABLAÐIÐ 24. FEBRÚAR 2023
FÖSTUDAGUR