Fréttablaðið - 24.02.2023, Blaðsíða 12

Við höfum staðið
saman í ár nú þegar
og við munum standa
saman eins lengi og
þörf er á.
Straumhvörf eru nú,
þegar áhersla á skulda-
lækkun er að baki, að
eigandi fær meiri skerf.
Tuttugasti og fjórði febrúar mark-
ar ár frá upphafi grimmilegrar
allsherjarinnrásar Rússlands í
Úkraínu. Ár af ótrúlegu hugrekki
og þrautseigju úkraínsku þjóðar-
innar í vörn lands síns, lýðræðis og
frelsis. Einnig markar dagurinn ár
af staðfestu og samstöðu Evrópu-
sambandsins, aðildarríkja þess og
annara bandamanna – þar á meðal
Íslands – í fordæmingu okkar á
árásarstríði Rússlands og í stuðn-
ingi okkar við Úkraínu, svo sem
með mannúðar-, efnahags-, fjár-
hags- og hernaðaraðstoð.
Á þessu eina ári hafa Evrópu-
sambandið, aðildarríki þess og
stofnanir, tileinkað 7,875 millj-
arða króna til stuðnings Úkraínu.
Meðal annars hefur þessum fjár-
munum verið varið í neyðaraðstoð
og í endurbyggingu skóla, spítala,
orkuvera og annarra lífsnauðsyn-
legra innviða. Þar á meðal hefur
Evrópusambandið varið 1,850
milljörðum króna til hernaðarað-
stoðar handa Úkraínu. Evrópusam-
bandið hefur tekið áskoruninni
um að veita yfir fjórum milljónum
fólks á f lótta undan átökum tíma-
bundið skjól og hafa aðildarríki
Sambandsins boðið þau velkomin.
Til þess að stemma stigu við áfram-
haldandi str íðsrek str i Pútíns
hefur Evrópusambandið beitt fjöl-
mörgum pökkum af víðtækum
viðskiptaþvingunum. Þeim hefur
ekki einungis verið beitt gegn ein-
staklingum sem bera persónulega
ábyrgð á innrásinni, heldur einn-
ig gegn nauðsynlegum innfluttum
varningi fyrir rússneska herinn.
Þar að auki hefur þvingunum verið
beitt gegn rússneskum útflutnings-
varningi, svo sem kolum, olíu og
gasi. Mikil áhersla hefur verið lögð
á það að framkvæmd þvingana
hafi ekki neikvæðar af leiðingar á
mataröryggi í heiminum.
Evrópusambandið hefur hlotið
stuðning vinaþjóða og banda-
manna við framkvæmd þessara
aðgerða, þar á meðal stuðning
Íslands. Auk þess að leita allra
leiða til þess að styðja Úkraínu á
alþjóðavettvangi hefur íslenska
ríkisstjórnin veitt Úkraínu umtals-
verðan stuðning, svo sem fjár-
hags- og mannúðaraðstoð. Meðal
annars hefur Ísland sent rafala,
vetrarútbúnað og sjúkravarning,
aðstoðað með f lugsendingar
og sent sprengjusérfræðinga til
þess að þjálfa úkraínskar sveitir
í jarðsprengjuleit og -hreinsun.
Íslenskur almenningur og íslensk
félagasamtök hafa sýnt mikla gjaf-
mildi í sínum stuðningi, ekki síst í
móttöku yfir 2.580 f lóttamanna.
Stuðningur Íslands hefur verið
verulegur og sterk afstaða Íslands
hefur vakið athygli í Úkraínu, Evr-
ópu og víðar.
Árásarstr íð Rússlands geg n
Úkraínu hefur undirstrikað þá
staðreynd að náið samstarf Íslands
og Evrópusambandsins er byggt á
sameiginlegum gildum: lýðræði,
mannréttindum, réttarríkinu og
samskiptum ríkja á grundvelli
alþjóðalaga. Þessi gildi hafa verið
undirstaðan í samvinnu okkar við
að skapa sameiginlega hagsæld,
hagvöxt og velferð fyrir þjóðfélög
okkar. Nú á krísutímum hafa þau
hvatt okkur til dáða við að verja
þessi sömu gildi. Við höfum staðið
saman í ár nú þegar og við munum
standa saman eins lengi og þörf er
á – þar til Pútín lætur af vægðar-
lausum árásum sínum á Úkraínu
og íbúa hennar, þar til Úkraína
hefur verið endurbyggð og stríðs-
glæpamenn og vitorðsmenn þeirra
dregnir fyrir rétt. n
Saman stöndum vér
Lucie Samcová - Hall Allen
sendiherra Evrópusambandsins
Kirsten R. Geeland
sendiherra Danmerkur
Anu Laamanen
sendiherra Finnlands
Guillaume Bazard
sendiherra Frakklands
Gerard Pokruszyński
sendiherra Póllands
José Carlos Esteso Lema
staðgengill sendiherra Spánar
Pär Ahlberger
sendiherra Svíþjóðar
Dietrich Becker
sendiherra Þýskalands
Í ljósi þeirrar breyttu heimsmynd-
ar sem við okkur blasir er ekki
að undra að umræðan um aðild
Íslands að ESB sé farin á f lug. En að
tala um ESB er eins og henda hand-
sprengju inn í f lestar samræður –
það fer allt í bál og brand.
Vigdís Finnbogadóttir er læs á
þjóðarsálina og í bókinni „Vigdís
– kona verður forseti“ segir hún:
„Íslendingar eru einangrunarsinn-
ar í hugsun og karpsöm þjóð. Það
reynist okkur svo erfitt að eiga sið-
menntað samtal – það er strax farið
að rífast og ekki hjálpar f lokks-
pólitíkin maður minn. Stundum
finnst mér sem f lokksmúrarnir
séu óvinnandi virki, sem er slæmt
því nú ríður á að menn hefji sig
yfir þá.“ Og í bókinni hvetur Vigdís
háskólasamfélagið til að gangast
fyrir opnum, hlutlausum og vel
upplýstum rökræðum um ESB.
Enda sé þetta mál málanna og snýr
að framtíð okkar sem þjóðar.
Ítrekað hefur verið lagt til að
Störukeppni um mikla hagsmuni
Margrét Krist-
mannsdóttir
framkvæmda-
stjóri
kosið verði um framhald viðræðna
um aðild að ESB. En úrtöluraddir
fullyrða um hæl að gallar við aðild
séu mun f leiri en kostir og við-
ræður því óþarfar. Sjálf viðurkenni
ég að hafa hvorki þá þekkingu né
skyggnigáfu til að sjá hverju við
fengjum áorkað í samningavið-
ræðum – en mig hefur lengi langað
til að sjá samningsdrög til að geta
tekið upplýsta ákvörðun um hvort
framtíð Íslands sé betur borgið
utan eða innan ESB.
Getum við rifið okkur upp úr
hagsmunapólitíkinni, fengið fag-
lega umfjöllun og séð með eigin
augum hverju aðild gæti breytt
fyrir lífskjör okkar og stöðu meðal
þjóða? Ef niðurstaðan verður að
hagsmunir okkar muni skaðast við
inngöngu er þjóðin aldrei að fara í
Evrópusambandið.
Hver er þá áhættan að senda
okkar besta fólk í viðræður  – fá
staðreyndir á hreint og leyfa þjóð-
inni að ráða? n

Rafnar Lárusson
framkvæmda-
stjóri fjármála og
upplýsingatækni
hjá Landsvirkjun
Landsvirkjun nálgast sextugsaf-
mæli sitt og ber aldurinn sannar-
lega vel, í raun hefur hún aldrei
staðið keikari. Hún er góður vitnis-
burður um allt það starfsfólk og
stjórnir sl. 58 ára sem hafa ákveðið
að ganga með henni hluta leiðar. Ein
af birtingarmyndum stöðu Lands-
virkjunar er ársreikningur félagsins
og í byrjun vikunnar kom út yfirsýn
fyrir árið 2022.
Tekjur félagsins hafa aldrei verið
hærri en einmitt nú eða 609m USD
(um 86 milljarðar króna). Sann-
gjörn skipting ábata þess að vinna
endurnýjanlega raforku hefur ávallt
verið í hávegi höfð. En oft er það
svo að hagsmunir Landsvirkjunar
og viðskiptavina hennar hafa farið
saman í því að hefja viðskiptasam-
bandið með lægra orkuverði en ella,
til þess að skjóta styrkum stoðum
undir nýjar fjárfestingar viðskipta-
vina okkar. Þegar fótfestan er
komin er reiknað upp á nýtt og þá
er oft tekist á, enda um eina stærstu
viðskiptasamninga hér á landi að
ræða. Ábatinn sem við erum að sjá
í tekjum félagsins er einmitt einna
helst að koma úr þeim ranni, þ.e.a.s.
endursamningum við okkar ágætu
viðskiptavini í hópi stórnotenda.
Met í orkuvinnslu
Orkuvinnslan sjálf sló einnig met á
árinu sem leið. Landsvirkjun hefur
jafnt og þétt yfir árin aukið við
umhverfisvæna orkuvinnslu í takt
við stækkandi samfélag. Á síðustu
10 árum eða svo hefur sú aukning
numið um 15 prósentum. Félag-
ið er tilbúið að takast á við fram-
kvæmdir næstu ára og áratuga enda
eftirspurnin eftir raforku mikil.
Íslendingar hafa nefnilega verið sér-
lega forsjálir í uppbyggingu endur-
nýjanlegrar orku og í öfundsverðri
stöðu nú þegar heimurinn kallar
eftir hreinni raforku. Hlutfallslega
lítilli kolefnislosun stafar frá starf-
semi Landsvirkjunar en árið 2025
verður starfsemin kolefnishlutlaus.
Handbært fé 52 milljarðar
Með aðhaldi í rekstri þá var fjár-
munamyndun síðasta árs á þá leið
að handbært fé frá rekstri nam um
435m USD alls eða 361m USD (um
52 milljarðar kr.) án hlutdeildar
Landsnets hf. sem selt var undir lok
ársins. Þetta sterka sjóðsstreymi
hefur í gegnum árin verið nýtt til
þess að greiða niður skuldir félags-
ins. Er nú svo komið að skuldsetn-
ing Landsvirkjunar (nettó skuldir/
EBITDA) mælist 1,85x og hefur aldr-
ei í sögunni verið eins lág. Tekjur
námu einungis um 13 prósentum af
nettó skuldum árið 2010 en í fyrra
nam sú tala 72 prósentum.
Ríkisábyrgð er að sama skapi að
hverfa úr lánasafninu enda hafa
ekki verið tekin lán með ríkisábyrgð
í um 10 ár. Nauðsynlegri áherslu á
skuldalækkun er ekki fyrir að fara
lengur og arðgreiðslur til eiganda
að taka við.
Arður til þolinmóðrar þjóðar
Sögulega hefur eigandi Landsvirkj-
unar verið þolinmóður er kemur að
arðgreiðslum. Hagnaður liðinna ára
hefur að lunga til farið í að styrkja
undirstöður félagsins. Straumhvörf
eru nú, þegar áhersla á skulda-
lækkun er að baki, að eigandi fær
meiri skerf. Arðgreiðsla síðasta árs
nam um 15 milljörðum króna. Fyrir
næsta aðalfund verður lögð tillaga
um 20 milljarða króna arð og hefur
sú tala aldrei verið hærri. Þegar allt
er tekið saman, arðgreiðsla, tekju-
skattur og skattur af söluhagnaði
Landsnets þá mun Landsvirkjun
greiða um 50 milljarða króna til
ríkisins vegna rekstrarársins 2022.
Þolinmótt fjármagn er nú að skila
sér til baka í formi arðs til eiganda
Landsvirkjunar, íslensku þjóðar-
innar. Arður frá vinnslu endur-
nýjanlegrar orku sem unnin er af
virðingu fyrir þeirri auðlind sem
fyrirtækinu er treyst fyrir. Tæp
60 ár hlóðu hvert af öðru undir að
fjárhagur Landsvirkjunar sló met
á síðasta ári. Nú eru undirstöður
tryggar sem aldrei fyrr og þátttaka
í uppbyggingu íslensks samfélags til
framtíðar björt. n
Metár í tekjum og orkuvinnslu
12 SKOÐUN FRÉTTABLAÐIÐ 24. FEBRÚAR 2023
FÖSTUDAGUR