Ægir

Árgangur

Ægir - 01.01.2023, Blaðsíða 17

Ægir - 01.01.2023, Blaðsíða 17
17 sem migið hafði í saltan sjó, bæði unn- ið í fiski og verið á sjó,“ segir Hjörtur sem býr nú í Grindavík ásamt konu sinni Helgu Þórarinsdóttur. Blóðugur niðurskurður og togarar á uppboð Svört skýrsla Hafrannsóknastofnunar um stöðu þorskstofnsins kom út í kjöl- far upptöku kvótakerfisins og óhætt er að segja að það hafi hrikt í mörgum stoðum hjá útgerðarfyrirtækjunum þegar við blasti að skera þurfti niður aflann um tugi prósenta. „Stjórnvöld hlýddu samt ekki ráð- gjöf Hafró að fullu og ákváðu að veiða meira en ráðlagt var og vegna gata í kerfinu, sóknarmarks, veiða smábáta og fleiri þátta, þá var áfram gengið of hart að stofninum sem leiddi til að þorskkvótinn fór á endanum alveg niður í 130 þúsund tonn. Þá streymdi togaraflotinn í Smuguna í Barentshafi. Og það er merkilegt að hugsa til þess að þrátt fyrir kvótakerfið og alla um- ræðuna um það þá fóru stjórnvöld ekki fyllillega eftir ráðleggingum fiskifræð- inga fyrr en árið 2009 og hafa síðan fylgt þeirra ráðgjöf,“ rifjar Hjörtur upp. Áhrifin af því á sínum tíma þegar draga þurfti úr þorskveiðinni, jafnvel þó að ekki hafi verið nóg að gert voru veruleg. Skuttogararnir voru alltof margir og fyrirtækin veikburða. „Á árunum í kringum upptöku kvótakerfisins var sjávarútvegurinn rekinn heilt yfir með tapi. Eitt dæmi um það var að fjórir skuttogarar fóru á uppboð og að minnsta kosti tvær út- gerðir, önnur á Snæfellsnesi og hin á Tálknafirði, misstu skipin sín. Staðan var því ferlega slæm. Það þurfti að úr- elda flotann, minnka sóknina og allt var þetta á herðum fyrirtækjanna sjálfra í greininni. Auðvitað höfðu menn áhyggjur af því hvernig byggð- arlögunum reiddi af en í sumum tilfell- um var það samt þannig að lítil byggð- arlög réðu ekkert við að reka stóran togara, stóra fiskvinnslu og þurfa al- farið að treysta á aðkomufólk til að vinna við útgerðina og vinnsluna. Þessi stefna um togara í öll byggðarlög var óraunhæf í mörgum tilfellum,“ segir Hjörtur. Deilur um sjávarútveginn ekki ný af nálinni Hjörtur segir að deilur um sjávarút- veginn séu ekki nýjar af nálinni. Þær hafi fylgt greinni allan þann tíma sem hann hafi fylgst með og fjallað um sjávarútvegsmál. „Þegar ég var að byrja í sjávarút- vegsblaðamennskunni sat ég Fiskiþing sem voru hagsmunasamkomur allra helstu aðila í sjávarútvegi. Þar rifust menn eins og hundar og kettir; neta- bátarnir vildu veiða meira, togara- menn vildu þetta og línubátanir hitt. Það var eiginlega fyrst með tillögunni um kvótakerfið sem menn stóðu frammi fyrir að verða að ná samkomu- lagi. Á þessum tíma voru til útgerðar- kóngar víða um land og var um þá tal- að. Síðan hétu þeir kvótakóngar eftir tilkomu kvótakerfisins. Það eru verð- mæti í húfi, miklir hagsmunir undir og þegar svo háttar til þá verður alltaf deilt en ég held að grundvallaratriðið sé að það er pólitík sem ræður ferð- inni. Einhverra hluta vegna þá hefur mér fundist eins og mest sé deilt á kerfið þegar Sjálfstæðisflokkurinn er í ríkisstjórn en minna þegar vinstri- flokkarnir sitja við ríkisstjórnarborðið. Við fengum reyndar tímabil rétt fyrir hrun þegar allt snerist um útrásina og sjávarútvegurinn hreinlega hvarf í umræðunni en þegar greinin fór aftur að skipta miklu máli eftir hrun þá juk- ust deilur um hana á nýjan leik. Gjarn- an finnst mér umræðan um sjávarút- veg byggð á vanþekkingu og einhvers konar óskhyggju um að ef hærra auð- lindagjald verði tekið af þessari grein þá geti öllum liðið svo miklu betur á Ís- landi. Þetta er auðvitað firra því auð- lindagjald getur aldrei orðið nema lítið brot ríkisrekstrarins í heild og skiptir litlu í stóra samhenginu, ef út í það er farið,“ segir Hjörtur. Sótti sýningar víða um heim Hjörtur segist meðal annars hafa fengið innsýn í sjávarútveginn víða í heiminum í gegnum sjávarútvegssýn- ingar sem hann sótti. Árið 1984 var fyrsta íslenska sjávarútvegssýning haldin en einnig voru sýningar haldn- ar í Noregi, Danmörku, Bretlandi, Bandaríkjunum, Belgíu, Spáni og meira að segja á Nýfundnalandi. „Það var mikið um ferðalög á þess- um árum og ég heimsótti fiskmarkaði í Bretlandi og Þýskalandi og kynnti mér starfsemi íslenskra fyrirtækja erlendis. Ég heimsótti líka einnig töluvert af er- lendum fyrirtækjum beggja vegna Atl- antshafs, allt frá Svalbarða til Nýja Sjálands og Japans og kynnti mér fisk- veiðistjórnun í Mexíkó, Perú og Chile,“ segir Hjörtur. Árið 1992 var sett á þorskveiðibann í lögsögu Nýfundnalands en helstu miðin eins og Mikli Banki, höfðu verið gjöfulustu þorskveiðimið heims öldum saman. Ofveiði, meðal annars af hálfu Evrópusambandsins, keyrði þorsk- stofninn í þrot. „Ég var fyrsti blaða- maðurinn utan Nýfundalands til að fara þangað og kynna mér og lesend- um Morgunblaðsins stöðuna, orsakir og afleiðingar. Það var mjög lærdóms- ríkt,“ segir Hjörtur. Þrátt fyrir mikla vinnu við blaða- mennskuna vann hann einnig að bókaskrifum og þar var sjávarútveg- urinn sömuleiðis oftast í aðalhlutverki. Þó ekki í öllum tilvikum. Hjörtur skrif- aði þrjár viðtalsbækur við sjómenn og útgerðarmenn undir heitinu Aflakóng- ar og athafnamenn á árunum 1987 til 1989, viðtalsbókina  Trillukarla og einnig var hann í hópi tíu þýðenda Perestrojku Gorbatjovs úr ensku en sú bók var þýdd á einum sólarhring! Síð- an skrifaði Hjörtur ævisögu Soffanías- ar Cecilssonar, sem og sögu Fiskifélags Íslands sem hann skrifaði ásamt Jóni Ævistarfið  Starfsstöð Hjartar hefur undanfarin ár verið á heimili hans og Helgu Þórarins- dóttur, konu hans, í Grindavík. Hjörtur fagnaði 71 árs afmæli í árslok 2022 og segir kominn tíma til að setja punkt í leitinni að sjávarútvegsfréttum.

x

Ægir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ægir
https://timarit.is/publication/584

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.