Arkitektúr og skipulag - 01.12.1991, Blaðsíða 24

stustarfsemi og ennfremur gerð grein fyrir þeim möguleikum
að setja þak yfir götuna._Samþykkt borgarstjómar hefur ekki
komið til framkvæmda, nema hvað varðar austurhluta Aust-
urstrætis (100 metrar að lengd.) Á þessum tæpum tveimur
áratugum hefur, eftir því sem ég best veit, aldrei komið fram
tillaga um að framfylgja samþykkt borgarstjórnar um að gera
alla götuna að göngugötu. Hvers vegna ? Margar tilraunir
hafa verið gerðar með að koma fyrir í göngugötunni bekkjum,
trjám, blómum, borðum og listaverkum svo og útimarkaði.
Þessar tilraunir hafa ekki gefist vel m.a. vegna slæmrar
umgengni og skemmdarverka. I göngugötunni eru í dag 4
verslanir þar af aðeins ein norðanverðu í götunni. Eigendur
þriggja verslana íhuga að loka verslunum sínum í Aus-
turstræti verði ekki gerð breyting á götunni. Færi svo yrði
aðeins ein verslun í austurhluta Austurstrætis.
HVER ER REYNSLAN?
Líta verður á Kvosina sem eina heild. Svæðið er mjög lítið
aðeins, 8 hektarar að stærð. Frá því Austurstræti var lokað
hefur orðið mikil breyting á öllu viðskipta- og mannlífi í
Kvosinni. Starfsfólki og fyrirtækjum hefur fækkað verulega,
svo og þeim sem þangað leita eftir verslun og þjónustu.
Síðustu 15 ár hafa um 40 verslanir flutt úr Kvosinni.
Mikil breyting hefur orðið á verslun á höfuðborgarsvæðinu
síðustu tvoáratugi með tilkomufjölmargra verslunarmiðstöðva
svoogásjálfuumferðarkerfiborgarinnar. Athyglisvert er
að bera saman þróunina í Kvosinni annars vegar og hins
vegar á Laugavegi. í Kvosinni voru flest stöndugustu verslun-
arfyrirtæki landsins og fasteignaverð langhæst á Islandi.
Laugavegurinn hefur staðist þessar breytingar en Kvosin ekki.
Markmið að auka verslun og þjónustu í Austurstræti hefur
ekkináðst. Verslunhefurstórlegadregistsaman. Húsaleiga
lækkað verulega umfram það sem orðið hefur á almennum
markaði svo og fasteignaverð. Sólar gætir mjög takmarkað í
götunni, verslanir eru fáar og við stærsta hluta götunnar eru
opinberar stofnanir s.s. pósthús, dómhús og bankar. í
“meðalári” má segja að Austurstræti virki sem göngugata
hluta úr degi í 3-4 klukkustundir 20-30 daga á ári.
Það markmið að minnka umferð um Kvosina hefur aftur á
móti tekist. Hins vegar má leiða að því ltkur að mikil
takmörkun á umferð hafi haft neikvæð áhrif á verslun og
þjónustu í Kvosinni í heild. Lokun Austurstrætis hefur
bitnað verst á Aðalstræti og Grófinni. Mun verr en á
Austurstræti. Aðeins ein akstursleið er að Aðalstræti í
gegnum Skólabrú. Ekki er rétt að halda því fram að lokun
Austurstrætis hafi ráðið öllu um hvernig mál hafa þróast í
Kvosinni síðustu tvo áratugi. Þar spila saman margir
samvirkandi þættir. Kaupmenn og forsvarsmenn fyrirtækja
ogfasteignaeigenduríKvosinniteljareynslunaafAusturstræti
afar slæma og hafa eindregið óskað eftir opnun götunnar að
nýju. Framhjá þessari staðreynd verður ekki litið. Lokun
götunnar var framkvæmd í samstarfi við Kaupmannasamtök
ísland sem óskað hafa eftir að gatan verði opnuð aftur. Fleiri
aðilar hafa óskað eftir opnun götunnar: Miðbæjarfélagið,
samtök um eflingu miðbæjarins, Laugavegssamtökin, Skrifst-
ofa viðskiptalífsins ogSamstarfsráð verslunar, auk fjölmargra
einstaklinga og forsvarsmanna fyrirtækja í miðborginni.
GÖNGUGÖTUR - SVÆÐI OG - GÖNGUSTÍGAR
í Kvosarskipulagi 1986 er gert ráð fyrir að Austurstræti allt
verði gert að göngugötu. Aðalstræti verði göngugata með
strætisvagnaumferð og Pósthússtræti göngugata með
takmarkaðri umferð. Fyrir þessum breytingum verða að vera
veðurfars- og skipulagslegar forsendur og ekki síður vilj i þeirra
sem þar eiga fasteignir og fyrirtæki. Göngugata verður að
virka þannig að hún örfi viðskipti og mannlíf hvers konar en
ekki þver öfugt. I og við göngugötu þarf að vera fjölþætt
þjónusta verslanir og veitingastaðir með langan opnunartíma,
góða og aðlaðandi aðstöðu fyrir gangandi vegfarendur.
Austurstræti getur því aðeins orðið göngugata að byggt verði
yfir götuna eða byggð glerbygging er tengist húsunum við
norðurhlið Austurstrætis líkt og tillöga Guðna Pálssonar
arkitekts gerir ráð fyrir og kynnt hefur verið í þessu ágæta riti.
Hafa verður í huga að við alla norðurhlið Austurstrætis eru
aðeins fjórar verslanir(þar af ein í núverandi göngugötu).
Eg tel að leggja eigi áherslu á göngustíga og göngusvæði í
Kvosinni. Göngustíga fránorðritilsuðursfráReykjavíkurhöfn
að Tjörninni. Með göngustígum og svæðum má búa gan-
gandi vegfarendum öruggt og skjólbetra griðland og
áningarstaði í Kvosinni. Ef vel er séð fyrir göngustígum og
svæðum er göngugata ekkert töframeðal fyrir Kvosina. Sá
ágreiningur sem uppi er varðandi opnun eða lokun Aus-
turstrætis má ekki verða til þess að fólk missi sjónar á
aðalatriði málsins sem er uppbygging Kvosarinnar í heild.
Það er þýðingarmikið verk sem þolir ekki bið.
UPPBYGGING KVOSARINNAR
í nýrri skýrslu Þróunarfélags Reykjavíkur um Kvosina eru
settir fram tillögur til úrbóta í 11 málaflokkum: 1. Stofnun
þróunar og framkvæmdasjóðs. 2. Viðskipta-, verslunar- og
samgöngumiðstöð í Tryggvagötu. 3. Stöðumæla- og
bifreiðastæðamál. 4- Fasteigna-, lóða- og bílastæðagjöld. 5.
Söfn, kvikmyndahús - aukið aðdráttarafl. 6. Skrifstofu- og
þjónustubyggingu. 7. Stækkun Hótel Borgar við Pósthús-
stræti. 8. Bættar upplýsingar og merking húsa og sögulegra
minja. 9. Götuskreytingar - vetur, sumarogjól. 10. Verslun
og þjónusta við ferðafólk. 11. Framkvæmdaáætlun til 5 ára.
Allar þessar hugmyndir miða að því að styrkja stöðu Kvosar-
innarsem hinnareinu sönnu miðborgarReykjavíkur. Ekkert
hverfi getur keppt við miðborgina með T j ömina annars vegar
og Reykj avíkurhöfn hins vegar sé rétt að málum staðið.Lykil-
atriði í þeirri endurskipulagningu er fjölþætt þjónusta, vers-
lun og viðskipti, opinber stjómsýsla og ekki síst menning-
arstarfsemi hvers konar. ■