Arkitektúr og skipulag - 01.12.1991, Qupperneq 45

Arkitektúr og skipulag - 01.12.1991, Qupperneq 45
þessa búnaðar á blýlausu bensíni, sem inniheldur bensen, eru þeir síst skárri en þeir sem aka á blýbensíni. Mörg önnur efni koma frá bílum þó þau séu ekki frá vélinni. Til dæmis má nefna ýmsa málma frá gírkassa og rafgeymi, asbest frá bremsuborðum o.s.frv. Dekkin eyðast og naglar rífa upp asfalt af götunum og ekki eru það allt holl efni. Það verður ekki fyrr en við Islendingar tökum upp svipaðar kröfur og vestrænar þjóðir - og fylgjum þeim eftir - og getum minnkað loftmengunina, sem ekki er aðeins okkar prívat'vandamál nokkra daga á ári heldur og alheims- vandamál, að við getum borið höfuðið sæmilega þegar talið berst að loftmengun vegna umferðarinnar. ÓBEIN ÁHRIF Þa sem ég hef kosið að nefna óbein áhrif umferðarinnar á umhverfið eru þau áhrif sem ekki sjást eða hægt er að mæla beint. Þar má annars vegar nefna þau áhrif sem beinu áhrifin hafa, svo sem áhrif slysa á einstaklingana, heilbrigðiskerfið og þjóðfélagið eða áhrif umferðarhávaða á geðheilsu fólks í þéttbýli. Það eru þó mun fleiri óbein áhrif sem fólk hefur e.t.v. ekki gefið gaum að. Fyrst og fremst má nefna að bílaeignin, eins almenn og hún er orðin, hefur haft áhrif á útþenslu þéttbýlisins þannig að nú er t.d. á hvem Reykvíking átta til tíu sinnum meira landssvæði innan þéttbýlisins en fyrir röskum fimmtíu árum. Með tilkomu bílsins og almannaeignar á honum hefur verið unnt að byggja næstum hrein svefnhverfi og jafnframt sérstök atvinnusvæði. Bílaeignin gerir borgarmyndun auðveldari þar sem ekki er nauðsynlegt að vinnustaðir séu í göngufæri frá heimilum manna. Iðnaðarborgir í lok nítjándu aldar voru sérstaklega ógeðfelldar vegna þess þéttbýlis sem iðnaðurinn krafðist á litlu svæði umhverfis verksmiðjurnar. Að vísu hefði mátt leysa málið með öflugum almenn- ingssamgöngum og var það víða gert en einkabíllinn bauð upp á marga aðra kosti og fólk féll fyrir þeim og má því telja að vandræði almenningssamgangna í þéttbýli á Vesturlöndum séu ein af óbeinum áhrifum einkabílsins á umhverfið. Umferðin og þá einkum og sér í lagi umferð einkabíla krefst umferðarmannvirkja. Fyrst og fremst eru það götur, nánar tiltekið götur í aðalgatnakerfinu. Götur þessar flytja mikla umferð og þær eru mikil uppspretta þess neikvæða við umferðina. Götumar skera byggðina sundur þannig að félagsleg tengsl milli hverfa sitt hvorum megin verða minni en ella. Það er nefnilega svo að öruggar gönguleiðir þvert á umferðarmiklar götur em gj aman af skomum skammti. Það er eins og undirgöng eða göngubrýr séu ekki með í dæminu þegar verið er að áætla götur í aðalgatnakerfinu. Þessi áhrif eru ekki uúkið rannsökuð, a.m.k. ekki hér á landi, en leiða má viss rök að því að aðalgatnakerfið reiti borgina niður og rjúfi félagsleg tengsl hvort sem það er til góðs eða ills. Enn eitt sem bílaumferð á 20. öld hefur fært okkur eru stormarkaðir. Stórmarkaðimir sækjast eftir aðstöðu sem næst stofnbrautum. Þá þykir það einna best að vera sem allra næst storum gatnamótum. Meira að segja er til í Evrópu keðja Öllu gamni fylgir nokkur alvara. Skopmyndin, sem er eftir Edward MacLachlan, sýnir hversu erfitt það getur verið að umgangast bílinn, sérstaklega ef maður er ekki sjálfur á bíl. Textinn á myndinni gæti útlagst: „Hlaupið eins og þið eigið lífið að leysa.“ stórmarkaða sem heitir Carrefour, en á frönsku merkir það gatnamót eða vegamót. Samhliða vexti stórmarkaðanna verður hnignun hverfaverslana. Kaupmaðurinn á horninu hefur minni umsvif en áður ef hann þá hættir ekki alveg starfsem- inni og verður mannlífið við það fátæklegra innan íbúðarhverfanna. Að síðustu má nefna að umferðin með hraða sínum, umfram það sem tíðkaðist áður, hefur haft áhrif á stærð ýmissa hluta. Til að vekja á sér athygli þurfa t.d. skilti og auglýsingar að vera risastór miðað við þau „gömlu góðu.“ Margir sem koma í gamlar borgir í Evrópu dást að nettlegum skiltum þar sem verslanir og veitingastaðir eru auglýst með látlausum skiltum sem á engan hátt skyggja á húsin eða spilla götumyndinni. Því miður verður annað upp á teningnum þar sem bílaumferð er en þar er tilgangur auglýsenda að ná athygli þeirra sem fara hratt yfir, þ.e. þeirra sem aka í bíl. Upp á síðkastið höfum við hér í Reykjavík orðið vitni að innrás svo nefndra veltiskilta og jafnvel enn tæknilegri ljósaskilta sem beint er að vegfarend- um í bílum. Einhverjar reglur munu vera til um slík skilti en óneitanlega er hér um að ræða veruleg áhrif á umhverfið sem rekja má til bílaumferðarinnar þó óbeint sé. LOKAORÐ I pistli þessum hefur rétt aðeins verið drepið á ýmis áhrif sem umferðin hefur á umhverfið en hvert um sig gæti verið tilefni til langs máls. Máski hefði verið betra að taka einn þátt út úr og greina betur og ræða, svo sem vistfræði götunnar eða hávaða sérstaklega eða jafnvel loftmengunina eina sér. Þá hefur alveg verið sleppt einu mikilsverðu atriði - af því að ég mundi ekki eftir því fyrr - en það eru áhrif fyrrverandi ökutækja á umhverfið. Það gæti orðið tilefni til sérstakrar greinar að kynna sér bílakirkjugarða og endurvinnslu bílhræja. Það og annað verður þó að bíða betri tíma. ■ 43
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100

x

Arkitektúr og skipulag

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Arkitektúr og skipulag
https://timarit.is/publication/1783

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.