Leyfi til að elska - jan. 2023, Blaðsíða 9

(Haines o.fl., 2019; Poustie o.fl., 2018). Barninu er
hent inn í framandi umhverfi langt frá vinum, skóla
og nágrönnum, í ofanálag við þann missi sem felst í
að vera útilokað barn. Börn sem hafa flust búferlum
úr landi eru einnig svipt menningar- og félagslegum
viðmiðum og venjum sem eru hluti af sjálfsmynd
þeirra (Wall, 1996). Þessi missir verður á sama tíma
og barnið er algjörlega einangrað frá félagslega
stuðningskerfinu (Wall, 1996) og það því neytt til að
takast á við margfaldan missi upp á eigin spýtur.
M I S S I R T E N G I S T M I S S I
Missir sambandsins milli foreldris og barns sýnir
hversu flókinn og samverkandi þessi mismunandi
missir er. Foreldrar gegna mörgum hlutverkum
í lífi barns. Þeir sjá barninu fyrir björgum og
tækifærum, samanber þarfapíramída Maslows
(Maslow, 1943) sem sýndur er í töflu 1. Það eru engin
efri mörk á því hverju barn getur tekið við á hverju
þrepi píramídans. Jafnvel þó að annað foreldrið
skapi barninu tækifæri og sambönd, hagnast það
líka af því sem hitt foreldrið veitir því. Þar að auki
hefur fjarvera foreldris meiri þýðingu en vöntun á
björgum og tækifærum, sérstaklega þegar barnið
er blekkt til að trúa því að foreldrið sé ástlaust,
óáreiðanlegt og ótiltækt. Þegar barnið telur sig
skaðast af sambandi sínu við útilokaða foreldrið
fjarlægist barnið það foreldri á táknrænan hátt. Það
hefur svo neikvæð áhrif á sjálfsmat barnsins (Ben-
Ami og Baker, 2012) og það bælir minningar um ást
og væntumþykju frá útilokaða foreldrinu (Bernet
o.fl., 2018). Þegar barnið missir tengingu við eigin
sannleika og skynjun á eigin sjálfi skapast kvíði og
þunglyndi (Verrocchio o.fl., 2016), sem getur valdið
því að barnið verði ófúst að viðhalda sambandi
við útilokaða foreldrið. Við missi sambands við
útilokaða foreldrið verður barnið algjörlega háð
útilokunarforeldrinu sem gerir það líklegra til að
fórna eigin þörfum fyrir útilokunarforeldrið og þar
af leiðandi tapar það eigin sjálfsmynd, æsku auk
sambands við stórfjölskylduna.
FRÆÐILEG NÁLGUN
Það eru margar kenningar sem nýtast til skilnings
á foreldraútilokun og hvernig hún veldur
börnum svo eyðileggjandi missi, þar á meðal er
tengslakenningin. Ungabörn sækjast eftir huggun
og nánd við tengslaaðila vegna þess að þau tengsl
TAFLA 1
Áhrif missis á þarfir barns
Þörf Hlutverk foreldris í að mæta þörfum barns Dæmi um áhrif foreldraútilokunar á barnið
Lífeðlisfræðileg Að kaupa mat, fatnað, húsnæði og lyf. Færri einstaklingar sem aðstoða við að skaffa mat,
fatnað, húsnæði og lyf fyrir barnið.
Öryggi
Að sjá barninu fyrir hreinu og öruggu heimili
með fyrirsjáanlegu skipulagi á daglegum
athöfnum og umönnun.
Færri einstaklingar sem kenna barninu hvernig á að
forðast hættur, vinna heimilisstörf, verja sjálft sig og
færri sem verja barnið fyrir hættu.
Ást og að
tilheyra
Að snerta barnið ástúðlega og með
væntumþykju og þar með staðfesta
tilfinningu barnsins um að tilheyra
stórfjölskyldunni og samfélaginu.
Færri sem snerta barnið ástúðlega og með
væntumþykju og þar staðfesta tilfinningu barnsins um
að tilheyra stórfjölskyldunni og samfélaginu.
Virðing
Færri einstaklingar sem skapa tækifæri
fyrir barnið til að taka ákvarðanir og tjá sitt
sjónarhorn sem er metið að verðleikum.
Færri einstaklingar sem skapa tækifæri fyrir barnið til
að taka ákvarðanir og tjá sitt sjónarhorn sem er metið
að verðleikum.
Sjálfsþroski
Að skapa barninu tækifæri til að velja, tjá
sig, prófa íþróttir og listir, móta færni, gildi,
smekk, stíl og hæfileika.
Færri einstaklingar sem skapa barninu tækifæri til að
velja, tjá sig, prófa íþróttir og listir, móta færni, gildi,
smekk, stíl og hæfileika. Þessi tækifæri duga ekki ein
og sér en eru nauðsynleg til að ýta undir sjálfsþroska.
Skýring: Þessi flokkun þarfa eru byggð á þarfapíramída Maslow (Maslow, 1943).
9
MISSIR SEM BÖRN UPPLIFA VIÐ ÚTILOKUN FRÁ FORELDRI JENNIFER J. HARMAN O.FL.