Fréttir - Eyjafréttir - 21.09.2022, Blaðsíða 6

6 | | 21. september 2022
Verð á raforku og gasi í
Evrópuríkjum hækkar næstum
því daglega og er að jafnaði orðið
meira en þrefalt á við það sem
gerðist áður en styrjöld braust
út í Úkraínu. Staða og viðbrögð
í Grupeixe, saltfiskframleiðslu-
fyrirtæki Vinnslustöðvarinnar
í Portúgal, segir sína sögu.
Þar hafa rekstrarútgjöld aukist
gríðarlega, segir Nuno Araujo
framkvæmdastjóri: „Við bregð-
umst meðal annars við með því
að feta okkur í átt að sjálfbærni í
orkumálum. Fyrsta skrefið er að
koma fyrir sólarsellum á verk-
smiðjuþakinu til raforkufram-
leiðslu. Eigin orkuframleiðsla
með vindmyllum er líka til
athugunar. Þetta kallar á tækni-
breytingar og tekur tíma að koma
til framkvæmda. Við eigum ekki
annan kost í stöðunni en þann að
horfa í fullri alvöru til sjálfbærrar
orkuframleiðslu.“
Í Grupeixe er þegar byrjað
virkja sólaljósið til að framleiða
rafmagn sem svo aftur er notað
til að þurrka saltfisk. Þannig er
fiskurinn sólþurrkaður á ská sem
er eitt þeirra ráða sem gripið er til
í orkukreppunni. Í vindinum búa
líka kraftar sem unnt er að nýta og
breyta í rafmagn.
Mikilvægt að markaðir haldi
Sverrir Haraldsson, sviðsstjóri
á botnfiskssviði Vinnslustöðvar-
innar, segir að allur framleiðslu-
kostnaður hafi hækkað mikið á
tiltölulega skömmum tíma og
fleira komi þar til en Úkraínustyrj-
öldin.
„Orkureikningarnir hafa vissu-
lega hækkað gríðarlega, til að
mynda í Portúgal, en flest annað
hefur rokið upp líka. Launa-
kostnaður á Íslandi hefur þannig
hækkað um tugi prósenta,
flutningskostnaður og hráefnis-
verð hækkað mikið sömuleiðis.
Sama á við um salt, umbúðir og
önnur aðföng.
Afurðaverð hefur sem betur fer
hækkað líka, annars væri þessi
barátta næsta vonlítil. Afurða-
verðið lækkaði verulega þegar
COVID-faraldurinn hófst og fór
þá niður fyrir öll sársaukamörk en
fór upp aftur, sem betur fer.
Mikilvægt er að markaðir haldi
og afurðaverð lækki ekki á nýjan
leik. Markaðirnir eru ekki annað
en fólkið sem kaupir og borðar
fiskinn okkar. Við höldum í þá
von að ástandið leiði ekki til
stórfellds efnahagssamdráttar með
tilheyrandi skerðingu kjara við-
skiptavina okkar, neytendanna.“
Endurnýtt bretti og umbúðir
Vinnslustöðin keypti Grupeixe
í Portúgal sumarið 2019. Nú er
komin reynsla á reksturinn í með-
vindi og mótvindi. Sverrir segir
það sýna sig að fjárfestingin hafi
verið farsælt skref og skynsamlegt
á saltfiskmarkaði sem er Vinnslu-
stöðinni svo mikilvægur.
„Það sýnir sig að í þrengingum
vegna COVID-faraldurs áður og
verðbólgufaraldurs nú veitir það
okkur mikinn styrk að ráða stór-
um hluta virðiskeðjunnar allt frá
veiðum og vinnslu í Vestmanna-
eyjum til neytenda í Portúgal.
Í stað þess að selja saltfiskinn
áður við verksmiðjudyr í Eyjum
erum við sjálfir orðnir gerendur
í sölu og dreifingu ytra. Þannig
fáum við mun meiri og gleggri
upplýsingar um markaðinn og
viðhorf neytenda, höfum miklu
betri tök á sölumálum, vitum hvað
er að gerast á hverjum tíma og við
hverju megi búast.
Þetta er styrkur okkar sölu- og
tekjumegin en kostnaðarmegin
höfum við nú mun fleiri þætti til
að taka á og vinna í en ella væri.
Sjálfbær orkuframleiðsla er aug-
ljóslega eitt dæmi og þannig verð-
ur framleiðslan líka umhverfis-
vænni.
Önnur skref eru til að mynda
þau að safna saman umbúðum og
brettum, sem við notum við flutn-
ing á saltfiski til Portúgals, þrífa
það endurnýtanlega og senda til
baka til Eyja. Áður var umbúðum
og brettum fargað ytra.
Með þessu móti spörum við
fjármuni og störfum um leið í
þágu umhverfisins. Það borgar sig
beinlínis að búa til hringrásarhag-
kerfi að þessu leyti og gengur
mjög vel.“
Portúgalskt sólskin virkjað
til saltfiskþurrkunar í Grupeixe
Sverrir Haraldsson t.v. og Nuno Araujo voru fyrirsætur í Vinnslustöðinni fyrir páska 2022 þegar CNN sendi teymi til að
taka upp sjónvarpsefni í þrjá daga. Aðalerindið var að mynda allt framleiðsluferli saltfisksins sem sendur er til Portú-
gals og er þar í hávegum hafður meðal neytenda.
Nuno Araujo. framkvæmdastjóri Grupeixe, með girnilegan og eigulegan
„saltfiskgítar“ frá Vestmannaeyjum.
Sólarsellur og vindmyllur til raf-
magnsframleiðslu. Myndin er fengin
af vefnum architecturaldigest.com
og tengist umfjöllun greinarinnar
ekki beint.
ATLI RÚNAR
HALLDÓRSSON