Árbók Reykjavíkurborgar - 01.10.1979, Qupperneq 16
um búferlaflutninga á höfuðborgarsvæði. Hin fyrri, "Flutningatengsl
Reykjavíkur" kom út í janúar 1979, en hið síðari "Heildarstraumar" kom
út í september sama ár. Von er á þriðju ritgerð Bjarna í framhaldi
hinna tveggja og mun hún fjalla um búferlaflutninga einstakra hópa fólks
á höfuðborgarsvæði.
Rit Bjarna eru nánast brautryðjandaverk, þótt þar sé stuðzt við erlendar
rannsóknir, og styrkja mjög ýmsar nauðsynlegar forsendur við gerð for-
sagna, áætlana og skipulags. Niðurstöðum ber í öllum meginatriðum saman
við það, sem áður hefur verið haldið fram af hálfu Reykvíkinga um stöðu
borgarinnar, en þær varpa auk þess ljósi á fjölmörg atriði í búferlaflutn-
ingum, sem lítt eða ekkert hefur verið fjallað um til þessa. Lesendum til
glöggvunar birtist hér á næstu sxðu yfirlit, sem gefur ximrætt viðfangsefni
að nokkru leyti til kynna.
Það lætur að líkum, að áhrifa kynslóðaskipta gætir meira en ella á tímum
örra þjóðlífsbreytinga og þá enn frekar, ef mikill munur er á fjölda fólks
í þeim aldurshópum, sem hlut eiga að máli. Hver ný kynslóð ætlar sé að
einhverju leyti annað hlutskipti en beið næstu kynslóðar á undan, hvort
heldur um er að ræða nám, starf, heimilislíf, ráðstöfun tómstunda, eða
eitthvað annað. Vonirnar rætast misjafnlega, en merki breytinga sjást
hvarvetna og þróunin heldur áfram. LÍfsvenjur fólks á öllum aldursskeiðum
eru aðrar nú en fyrir svo sem tíu árum og taka ef til vill enn meiri breyt-
ingum á næstu tíu árum.
Fyrsta allsnægtakynslóðin, sem svo hefur verið nefnd, nálgast nú óðum
miðjan aldur og sér nú betur en í uppvextinum, hvar skórinn kreppir að
hjá rosknu fólki og öldruðum. Aukin áherzla er því lögð á að bæta að-
stöðu þessa fólks á öllum sviðum. Þar má nefna lífeyris- og sjúkra-
tryggingar, heilsugæzlu, heimilishjálp og afþreyingarstarf af ýmsu tagi.
Þessi ferill á sér hliðstæðu víða erlendis og hvarvetna kemur í ljós, að
útgjöld af þessum toga vaxa hraðast í borgum, sem hafa náð tiltekinni
lágmarksstærð. í mörgum þessara borga hafa tekjur ekki vaxið að sama
skapi, vegna þess að tala fólks á bezta skeiði hefur ýmist lækkað, eða
staðið í stað, á sama tíma og rosknu fólki og öldruðum fjölgar ört.
Þetta hefur vakið deilur um hlutverk ríkisvaldsins, meðal annars með hlið-
sjón af byggðastefnu, auk þess sem deilt er um, hvort ástæða sé til þess
að bæta þennan sérstaka "borgarvanda" með beinum ríkisframlögum. ítarlegar
rannsóknir fara nú fram innan Norðurlanda á ýmsum þáttum þessa máls, einkum
í Danmörku og Noregi.