Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2021, Blaðsíða 65
TORFI H. TULINIUS
64
Kynlíf skipar mikinn sess í hugarheimi þeirra. Stundum kaupa þeir þjónustu
vændiskvenna eða notast við klám.
Houellebecq nálgast gjarnan viðfangsefni sín með hliðsjón af félags-
vísindum, enda voru þau mjög áberandi í þjóðfélagsumræðunni í Frakk-
landi þegar hann var að komast til vits og ára.1 Þó hafði enginn rithöfundur
í Frakklandi tengt hlutskipti persóna sinna jafn kirfilega við neyslu- og
markaðssamfélagið áður en hann kvaddi sér hljóðs. Í fyrstu skáldsögu hans,
Extension du domaine de la lutte (Útvíkkun átakasvæðisins) frá 1994 er kyn-
hegðun samtímans greind út frá lögmálum markaðarins. Á sama hátt og ný-
frjálshyggjan gerði ríka auðugri og fátæka snauðari, þá leiðir aukið frjálsræði
í kynferðismálum til þess að fáir útvaldir njóta mikils kynlífs en hinir sitja
sveltir hjá. Skáldsagan Öreindirnar frá 1998 hefur einnig að geyma gagn-
rýni á kynlífsbyltingu sjöunda og áttunda áratugar síðustu aldar. Hún boðaði
aukið frelsi en hefur leitt til meiri einangrunar fólks og þörf fyrir neyslu. Í
Áformum, frá 2001, kafar Houellebecq ofan í heim auglýsingamennskunnar,
sumarleyfaiðnaðar og kynlífsferðamennsku. Í La possibilité d‘une île (Mögu-
leiki á eyju) frá 2005 ímyndar hann sér framtíð þar sem hver einstaklingur
býr í einangrun í heimi sem er orðinn of fjandsamlegur manninum. Hún er
hugleiðing um niðurbrot samfélags og tengsla á tímum stjórnleysis og vistk-
reppu. Í Kortinu og landinu (2010) er mótsagnakennd staða lista í markaðs-
samfélagi til umfjöllunar en í Undirgefni (2015) ímyndar höfundur sér að
Frakkar kjósi íslamista sem forseta og sætta sig ágætlega við nýjan heim þar
sem konur eru sendar heim, karlar drottna yfir heimilinu, og fá þar uppfyll-
ingu á þörfum sínum fyrir ást og unað, svo framarlega sem þeir sýna klerka-
veldinu undirgefni.2
Segja má að verk Houellebecq snúist um samfélagsþróun á tímum síð-
kapítalismans og þau áhrif sem markaðs- og neyslusamfélag hafa á tækifæri
og getu einstaklinga til að bindast öðrum. Áhrifamáttur bóka Houellebecq
felst ekki síst í þessu, en hann er líka fær rithöfundur, sem kann að halda
lesendum sínum við efnið, skemmta þeim um leið og hann opnar þeim nýja
sýn á veruleikann. Mörgum finnst bækur hans óþægilegar, því hann skrifar
í anda ýmissa forvera sinna í frönskum bókmenntum sem telja það skyldu
1 Columbia History of Twentieth-Century French Thought, ritstjóri Lawrence D. Kritz-
man, New York: Cambridge University Press, 2006, bls. 683-685.
2 Eftirtaldar skáldsögur Houellebecq hafa komið út í íslenskri þýðingu Friðriks
Rafnssonar: Öreindirnar, Reykjavík: Mál og menning, 2000; Áform, Reykjavík: Mál
og menning, 2002; Kortið og landið, Reykjavík: Mál og menning, 2012; Undirgefni,
Reykjavík: Mál og menning, 2016.