Læknablaðið : fylgirit - 30.09.2016, Side 7

V I . V Í S I N D A Þ I N G G E Ð L Æ K N A F É L A G S Í S L A N D S 2 0 1 6
F Y L G I R I T 8 9
LÆKNAblaðið 2016/102 FYLGIRIT 89 7
HALFMIS örvar taugakerfið með bæði tónlist og titringi (vibroacoustic
therapy). Sjúklingur situr í sérhönnuðum stól og hlustar á sérsamda
tónlist í 20 mínútur og finnur um leið bassabylgjur lagsins sem titring
gegnum stólbakið. Kenningin er að þessi titringur örvi Vagus taugina
gegnum Pacinikerfið í kvið, en bæði Vagus-örvun (VNS, vagus nerve
stimulation) og tónlistarmeðferð hafa báðar verið notaðar við geð- og
taugasjúkdómum á síðustu áratugum.
Aðferð: 33 sjúklingar með greininguna F32-F33 (ICD-10) hafa tekið þátt
í rannsókninni. 16 sjúklingar fengu HALFMIS seríu sem viðbótarmeð-
ferð, en í einni HALFMIS seríu eru átta 20 mínútna meðferðir sem er
dreift yfir 4 til 6 vikur. Þunglyndiseinkenni eru metin út frá Hamilton
skala (HAM-D17) fyrir og eftir meðferð og niðurstöður bornar saman
við 17 manna viðmiðunarhóp sem aðeins fékk hefðbundna þunglyndis-
meðferð á sama tímabili.
Niðurstöður: Meðaltal þunglyndiseinkenna beggja hópa (total Hamilton
score) lækkaði á rannsóknartímabilinu. HALFMIS hópurinn úr 20,4 í
14,0 og samanburðarhópurinn úr 19,1 í 17,2. Ljóst er að það var meiri
lækkun og betri einstaklingssvörun við þunglyndismeðferð þar sem
boðið var upp á HALFMIS sem viðbótarmeðferð.
Ályktun: HALFMIS er örugg og árangursrík viðbótarmeðferð við þung-
lyndi og án sýnilegra aukaverkanna.
5. Höfum við gengið til góðs götuna fram eftir veg? Tölt á eftir
tískustraumum geðlæknisfræðinnar
Halldóra Ólafsdóttir
Geðsviði Landspítala
Sagt er frá eigin reynslu geðlæknis sem starfað hefur í áratugi við
geðlækningar. Lýst er þeim breytingum sem hafa orðið á á skilningi
okkar á eðli og orsökum geðsjúkdóma og á meðferð geðsjúkdóma, auk
þess sem vikið er að ýmsum álitamálum og átökum innan fagsins. Þá er
fjallað um nýja sjúkdóma sem litið hafa dagsins ljós og aðra sem hafa
horfið af sjónarsviðinu. Að lokum er komið inn á þær breytingar sem
orðið hafa á starfsumhverfi, afstöðu til sjúklinga og samvinnu milli
fagstétta.

6. Átröskunareinkenni og líkamsímynd á meðal íslensks íþróttafólks
Petra Lind Sigurðardóttir1, Hafrún Kristjánsdóttir2, Sigurlaug María Jónsdóttir3,
Guðlaug Þorsteinsdóttir3
1Læknadeild Háskóla Íslands, 2Háskólanum í Reykjavík, 3geðsviði Landspítala
Samanborið við almennt þýði er tíðni átraskana og óánægju vegna lík-
amsímyndar mun hærri á meðal íþróttafólks. Ýmsar ástæður geta legið
þar að baki eins og pressa frá þjálfurum og liðsfélögum eða þyngdartak-
markanir innan íþróttagreina og kröfur um sífellt bætta frammistöðu.
Átraskanir eru mun algengari meðal íþróttakvenna en karla, á meðan
raskanir á líkamsímynd eru algengari meðal karla. Margt bendir til
þess að tegund íþróttagreina spili þar inn í og hafa rannsóknir bent á að
átraskanir meðal íþróttafólks eigi sér frekar stað í þyngdaraflstengdum
íþróttagreinum og innan fagurfræðilegra greina á meðan þættir sem
tengjast líkamsímynd eru alengari í greinum sem einblína á stærð og
styrkleika.
Meginmarkmið rannsóknarinnar var að skima fyrir átröskunarein-
kennum, á meðal íþróttafólks hér á landi, 18 ára og eldra. Úrtakið sam-
anstóð af 1113 íþróttamönnum, 376 körlum og 737 konum. Íþróttafólkið
stundaði 20 mismunandi íþróttagreinar sem skipt var í fimm mismun-
andi tegundir þ.e. fagurfræðilegar greinar, boltagreinar, þyngdarafls-
greinar, þolgreinar og vaxtarækt. Skilyrði fyrir þátttöku var að íþrótta-
fólkið keppti á hæsta keppnisstigi í sinni íþrótt hérlendis. Upplýsingar
varðandi ofangreinda þætti voru fengnar með eftirfarandi listum sem
meta líkamsímynd þátttakenda (BSQ), átröskunareinkenni (EDE-Q) og
lotugræðgi (BULIT-R).
Nánast engar rannsóknir hafa verið gerðar á þessu viðfangsefni
hérlendis og fáar erlendar rannsóknir hafa borið margvíslegar íþróttir
saman. Gera má ráð fyrir að rannsóknin leiði í ljós upplýsingar sem hægt
er að byggja á í komandi rannsóknum á þessu sviði og um leið stuðla að
fræðslu til íþróttafélaga, þjálfara og íþróttafólks um málefni sem varða
neikvæða þætti íþróttaiðkunar.
7. Algengi þunglyndis og kvíða hjá íslenskum atvinnumönnum í
handbolta, fótbolta og körfubolta
Hafrún Kristjánsdóttir1, Jose M. Saavedra1, Margrét Lára Viðarsdóttir2
1Physical Activity, Physical Education, Health and Sport Research Centre (PAPESH) – Háskólanum í
Reykjavík, 2sálfræðisviði Háskólans í Reykjavík
Bakgrunnur: Íþróttamenn, sérstaklega afreksíþróttamenn, eru yfirleitt
líkamlega hraustir og oft eru þeir settir á stall af þeim sökum er sú
ályktun dregin að andleg heilsa þeirra sé mjög góð og þeir séu ónæmir
fyrir andlegum vandamálum (Schaal, et al., 2011). Raunin er hins vegar
sú að íþróttamönnum hættir til að þróa með sér þunglyndi og kvíða af
margvíslegum ástæðum (Schaal, et al., 2011). Rannsóknir hafa sýnt að
geðræn vandamál eru í það minnsta jafn algeng á meðal íþróttamanna
og almennings (Gouttebarge et al., 2014; Gulliver et al., 2014; Schaal,
et al., 2011). Markmið þessarar rannsóknar var að meta algengi þung-
lyndis- og kvíðaeinkenna hjá íslenskum atvinnumönnum í handbolta,
fótbolta og körfubolta.
Aðferð: Tveir spurningalistar voru lagðir fyrir 127 atvinnumenn í áð-
urnefndum íþróttum, Patient Health Questionnaire (PHQ-9), sem er
spurningalisti sem metur þunglyndiseinkenni og alvarleika þeirra og
General Anxiety Disorder – 7 (GAD-7) sem metur kvíðaeinkenni og
alvarleika þeirra. Svarhlutfall var 85%.
Niðurstöður: Niðurstöður sýndu að 23,1% atvinnumannana mældust
með væg kvíðaeinkenni, 17,5% með miðlungs alvarleg einkenni og 2%
með alvarleg einkenni. Væg þunglyndiseinkenni mældust hjá 33,7%
atvinnumannanna, miðlungs til alvarleg einkenni hjá 2,8% þeirra og
alvarleg einkenni hjá 3,7% þeirra.
Ályktanir. Nokkuð stór hluti íslenskra atvinnumanna í handbolta, fót-
bolta og körfubolta glímir við þunglyndis- og/eða kvíðaeinkenni.
8. Mat á árangri og virkum þáttum ósértækrar hugrænnar
atferlismeðferðar með einliðasniði (single case experimental design)
Magnús Blöndahl Sighvatsson1,2,3, Jón Friðrik Sigurðsson1,2,3, Paul Salkovskis4,
Engilbert Sigurðsson1,2, Heiðdís B. Valdimarsdóttir4,5, Fanney Þórsdóttir2
1Landspítala, 2Háskóla Íslands, 3Háskólanum í Reykjavík, 4Háskólanum í Bath, 5Mount Sinai
læknaskólinn
Markmið: Virkir þættir í Hugrænni atferlismeðferð (HAM) (mechanisms
of change in CBT) eru því miður lítið rannsakaðir og gögn um virka þætti
í hugrænni meðferð við fleiri en einni röskun (transdiagnostic) eru ekki
til. Salkovskis (1996) hélt því þó fram að einn slíkur þáttur væri til; að
kenna þurfi sjúklingi annan raunhæfari valmöguleika (kenning B) en
það bjagaða mat á aðstæðum sem sjúklingur er með þegar hann kemur
til meðferðar (kenning A). Markmið rannsóknarinnar var að meta þessa
tilgátu og nota til þess einliðasnið (Barlow, Nock og Hersen, 2008) sem