Heima er bezt - 01.09.2004, Síða 13

Horft til Vébjarnarnúps og inn eftir Jökulfjörðum.
En að lokum fór það þó svo að þau Eyvindur og Halla
gáfust upp á að lifa á hálendinu eftir að hörmungar
móðuharðindanna dundu yfir sumarið 1783. Ekki er með
nokkurri vissu kunnugt hvar þau höfðust við síðustu árin
sín á fjöllum, en ýmsir telja þó að þá hafi þau verið með
búhokur sitt í Hvannalindum og benda byggingar og aðr-
ar mannavistarleifar á þeim stað til að svo kunni að hafa
verið. Héldu þau þá vestur á firði og settust að á Hrafn-
fjarðareyri sem frjálsir menn. Þar áttu þau heima til ævi-
loka, hugsanlega í skjóli Ólafar, dóttur sinnar. Eyvindur
dó um 1785 og var grafinn í túnfætinum á bænum, en
Halla féll frá allmörgum árum síðar og var jarðsett í
kirkjugarðinum á Stað í Grunnavík.
Þegar Eyvindur lauk ævi sinni hafði hann verið meira
og minna á flækingi um ijörutíu ára skeið og þar af lifað í
um tvo áratugi sem útilegumaður á fjöllum. Hlýtur slíkt
að teljast meira en lítið afrek.
Þótt litið væri á þau Eyvind og Höllu sem þjófa og ill-
ræðismenn, meðan þau voru uppi, þá hefur viðhorfið
gagnvart þeim breyst mjög á síðari tímum. Nú á dögum
vekur það fremur aðdáun og virðingu hversu dugleg þau
voru að bjarga sér og hversu lengi þeim tókst að lifa utan
samfélagsins í óbyggðum landsins. Er svo að sjá sem
þjóðin hafi fyrir löngu fyrirgefið þeim allar misgjörðir og
tekið þau í sátt. Meira að segja hefur nú síðustu árin verið
starfandi óformlegur félagsskapur nokkurra karla og
kvenna sem hefur það að markmiði að heiðra minningu
þeirra. Meðal annars hafa þessir aðilar látið merkja
nokkra dvalarstaði þeirra á hálendinu og einnig reist þeim
minnismerki á Hveravöllum og Hrafnfjarðareyri.
Minnismerkið á Hveravöllum var reist árið 1998 og var
það unnið af listamanninum Magnúsi Tómassyni. Sýnir
það tvö tilhöggvin steinhjörtu og var annar steinninn tek-
inn úr bæjarlæknum á fæðingarstað Eyvindar í Hlíð í
Hrunamannahreppi, en hinn frá æskustöðvum Höllu í
Súgandafirði. Hjá hjörtunum eru letraðar á klett þessar
setningar:
„Fangar frelsisins. Til minningar um Fjalla-Eyvind
Jónsson f. 1714 og Höllu Jónsdóttur f. um 1710, útlaga í
Lagt að landi fram undan Hrafnfjarðareyri. Bœjardalur
að baki.
Kjartan T. Ólafsson og Hjörtur Þórarinsson hafa lokið
við að festa umrædda minningarplötu á klettinn.
óbyggðum til margra ára. Hér í nánd var einn dvalar-
staður þeirra. “
Árið 2002 voru svo tvö hliðstæð tilhöggvin steinhjörtu
fest á klett skammt frá legstað Eyvindar í túnfætinum á
Hrafnljarðareyri. Jafnframt var ákveðið að festa minning-
arplötu á sama klettinn, en til þess þurfti að gera út nýjan
leiðangur og varð loks af því sumarið 2004.
Einn helsti hvatamaður þessara Eyvindarframkvæmda
síðustu árin, hefur verið Hjörtur Þórarinsson á Selfossi.
Þegar hann hafði látið útbúa málmplötu með viðeigandi
áletrun, hélt hann vestur ásamt allmörgu samferðafólki
og var ekið sem leið liggur til ísaljarðar mánudaginn 14.
júní 2004. Daginn eftir var svo siglt yfir ísaljarðardjúp
og inn í mynni Jökulfjarða, sem markast af Snæfjalla-
strönd og Vébjarnarnúpi á hægri hönd og Sléttunesi og
Grænuhlíð til vinstri. Þegar svo kemur inn á Jökulfirði
liggja Hesteyrarljörður, Veiðileysuljörður og Lónafjörður
til vinstri, en til hægri er siglt fram hjá Grunnavík og
Leirufirði og loks beint af augum inn eftir Hrafnfirði, þar
Heimaerbezt 397