Heima er bezt - 01.09.2004, Síða 16

Eftir miðja 19. öld þvinguðu Bret-
ar og Bandaríkjamenn Japana til að
opna hafnir sínar erlendum kaup-
mönnum, og 1859 var tekin upp
vinstri umferð í landinu að kröfu
Breta. Yfirgangur Breta í Kína á 19.
öld varð einnig til þess að Kínverjar
tóku upp vinstri akstur í lok ópíum-
stríðanna, en þeir færðu sig yfir á
hægri kantinn 1946. í nýlendum
flestra annarra Evrópuþjóða var farið
að fordæmi nýlenduherranna. í
Indónesíu aka menn enn vinstra
megin þótt Hollendingar legðu þann
sið af 1795. Rússar tóku upp hægri
umferð rétt fyrir byltingu kommún-
ista, en flestar aðrar þjóðir héldu ó-
breyttum akstri eftir að fyrri heims-
styrjöld lauk.
Áfram vinstra megin
Þótt Austurrísk-ungverska keisara-
dæmið leystist upp, héldu Tékkar,
Júgóslavar og Ungverjar áfram að
víkja til vinstri. Portúgalar tóku upp
hægri akstur á þriðja tug síðustu aldar.
Napóleon lagði undir sig hluta
Austurríkis og innleiddi þar hægri
umferð, en annars staðar í landinu
var ekið vinstra megin. Eftir að
Napóleon lagði vesturhluta landsins,
Tíról, undir Bæjaraland, voru samt
fáir vegir með hægri umferð eftir í
Austurríki.
Evrópa til hægri
Þegar Þjóðverjar innlimuðu Aust-
urríki í mars 1938, lögleiddi Hitler
hægri umferð í landinu á einni nóttu.
Þetta olli öngþveiti í umferð, því
mörg umferðarskilti sneru þannig að
að ökumenn sáu ekki á þau. Það tók
nokkrar vikur að laga sporvagnakerf-
ið í Vínarborg að nýju reglunum, og
á meðan var sporvögnunum ekið
vinstra megin en önnur umferð vék
til hægri. Eftir að Þjóðverjar her-
námu Tékkóslóvakíu og Ungverja-
land var vinstri akstur aflagður þar.
Síðasta vígið á meginlandi Evrópu
féll svo 1967. Þá tóku Svíar upp
hægri akstur eftir rækilegan undir-
búning.
Þegar við íslendingar fetuðum í
fótspor Svía 1968, nutum við góðs af
reynslu þeirra.
Helstu forvígismenn hægri umferðar i
Evrópu verða seint orðaðir við
manngæsku. Efst t.v. Robespierre, svo
Napóleon og Hitler.
Ulfalaar og
eyjaskeggjar réðu
Um svipað leyti kom til tals að
taka upp hægri umferð í Pakistan. Á-
formin strönduðu einkum á því að
þar í landi eru úlfaldalestir oft á ferli
um nætur án tilsagnar manna, meðan
riddararnir móka í söðlum sínum, og
menn treystust ekki til að kenna
gömlum úlföldum nýjar umferðar-
reglur.
Sá sem þetta skráir veit aðeins eitt
dæmi þess að umferð á vegum hafi
færst frá hægri til vinstri. Þegar
Argentínumenn hernámu Falklands-
eyjar í apríl 1982, flýttu þeir sér að
lögfesta þar hægri umferð, íbúunum
til mikillar skapraunar. Þeir fengu
svo að taka upp fyrra aksturslag eftir
að breskt herlið náði eyjunum aftur í
júní sama ár.
Á legi, í lofti og á teinum
Nú er svo komið að ökumenn
þurfa óvíða að skipta um vegarhelm-
ing þegar þeir aka yfir landamæri.
Stærstu og fjölförnustu vegakerfin
með vinstri umferð eru á eyjum -
Bretlandseyjum, Japan og Indónesíu.
Á skipaskurðum og vatnaleiðum
gilda sömu reglur og um siglingu á
höfunr: Þar er hægri umferð. Sama á
við um flugumferð, jafnt innanlands
sem milli landa.
Umferð á járnbrautum er yfirleitt
eins og á akvegum viðkomandi
lands. Þó er vinstri umferð á frönsk-
um járnbrautum, og er skýringin sú
að breskur verkfræðingur stjórnaði
lögn þeirra. Samt er hægri umferð á
öllu jarðlestakerfinu í París. Og lestir
í Alsace-Lorraine
renna líka á hægri
teinum, enda réðu
Þjóðverjar héraðinu
(Elsass-Lothringen)
frá 1870 til loka
fyrri heimsstyrjald-
ar og aftur á árum
hinnar síðari. Á
gömlu landamær-
unum milli Frakk-
lands og Þýska-
lands mynda járn-
brautarteinarnir
slaufur (saut de
mouton, ,,sauðastökk“), þar sem lest-
irnar skipta um brautarhelming.
Sjá „Left is right on the road“ eftir Mick Hamer,
í jólablaði New Scientist 1986. Það sem hér er
skráð er að mestu endursögn á hlutum þeirrar
greinar, og birtist raunar áður x FÍB-blaðinu, 1.
tbl. 2000. Hér hefur þó verið vikið við orði á
stöku stað og nokkrum setningum bætt við.
K
4r Él .JkaÆk Mt Jk ák
400 Heima er bezt