Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.12.2006, Blaðsíða 161

ENDURÓMUR ÚRELTRA VIÐHORFA?
hvort við viljum að íslenskan verði lifandi tungumál í tölvum og hvort
komandi kynslóðir íslenskra tölvunotenda alist upp í íslensku tölvuum-
hverfí.“26
Þessi algjöra þversögn sýnir kannski best að menn átta sig ekki á mik-
ilvægi þess að orðræðan verði til á sem flestum sviðum og það sem fyrst
eftir að ný tækni ryður sér rúms. Til þess að svo geti orðið þarf að skapa
heildræna texta og þýða hina erlendu orðræðu á íslensku með þeim að-
ferðum og tækjum sem til eru. Eg tel að þann lærdóm megi draga af þess-
ari umræðu að Tölvuorðasafnið sýni í reynd takmörk hinnar íslensku mál-
stefnu eins og hún hefur verið rekin, bæði í eigindlegu og megindlegu
tilliti. Þannig sýnir þessi umræða hvernig átök verða á milli hreinrækt-
aðrar nýyrðastefnu og myndunar orðræðu á hraðvaxandi fagsviði.
Nýyrðastefna sem einblínir á einstök orð og hugtök á kostnað texta-
heilda rekur sig á og þvælist þannig fýrir myndun orðræðunnar á tilteknu
sviði og getur jafnvel „hrakið" þá fagmenn sem að henni standa til að
nota fremur erlend mál eða a.m.k. hreinar slettur í talmáli, jafnvel þótt
einhverjir úr þeirra hópi hafí sett saman snjöll nýyrði.
3. Hreinleikinn og hugmyndajræðin
Draumur Þórs um „tærjanj og séríslenskjan] text[a]“ er vitaskuld í sam-
ræmi við markmið íslenskrar málstefnu, en eins og Hallfríður Þórarins-
dóttir hefur m.a. bent á er þessi hugmynd um hreinleika félagslegt
stjórnunartæki og í reynd útilokandi íýrir þá sem ekki tala hreina og tæra
íslensku.27 Kristján Arnason segir til dæmis fullum fetum í fyrrnefndri
grein sinni: „Setja hefur mátt jafnaðarmerki milli þess að nota íslensku
og að vera Islendingur.“28 Þetta má kannski til sanns vegar færa í sögu-
legu tilliti, en samtíminn er annar. Innflytjendum og börnum sem eiga
sér eitt erlent foreldri hefur fjölgað gríðarlega á undanförnum árum og
sér ekki fyrir endann á þeirri þróun. Kristján nefnir það aðeins í sænsku
samhengi í framhaldinu, en í hinu íslenska nefnir hann aðeins stöðu-
vandamál vegna ásóknar enskunnar, óháð innflytjendum.
26 Sama rit, bls. 55.
27 Sjá greinar hennar „Trúin á hreinleikann og fjölmenningarlegt lýðræði“ í Lesbók
Mbl. 28. apríl, 2001 og erindi flutt í fyrirlestraröð Sagnfræðingafélags Islands „Mál
valdsins, vald málsins“ birt á Kistunni http://www.kistan.is/efni.asp?n=3664&f=3&u
=28 (sótt 20. júní, 2006).
2Í* RitiðmmS, bls. 103.
159