Árbók Tryggingarstofnunar ríkisins - 01.12.1941, Blaðsíða 17

lf)
til að setja inn í formúlurnar í töflum, sem byggðar eru á reynslu ann-
arra þjóða. Margar slíkar töflur eru til, en fæstar þeirra geta átt við hcr.
Einkum eru vandkvæði á því að finna töl'lur, er nota megi við for-
nnilu III. Það gæfi ekki miklar upplýsingar mn gjaldgetu sjóðsins. þótt
farið væri að setja inn í formúlurnar tölur, sem vitanlegt er, að ekl<i
eig'a \ið hér. Skal því látið nægja að taka eitt dæmi, sem ég lield, að sé
ekki mjög fjarri réttu lagi Töflurnar eru í Statistisk Tabelværk, femte
l’ække, Litra A Nr. 19 bl. 55*—57*. Eru þær byggðar á danskri reynslu
um ahnenna dánartíðni á árunuin 1921 til 1930. Sín taflan er fyrir
hvort kyn. Yexlir 4% p. a.
Ef tölur lir þessari töflu eru settar inn í formúlu I, verður verðmæti
iðgjaldanna lítið eitt of hátt metið. Það stafar af því, að töflurnar gera
ckki ráð fyrir, að öryrykjar séu gjaldfrjálsir.
Eftir þessum töflum er verðmæti iðgjaldanna á þeim tíma, sem ið-
gjaldagreiðslur hefjast, kr. 171,87, en verðmæti einnar krónu árlegs
ellilífeyris kr. 0,7416 fyrir hvern einstakling. Þannig ætti sjóðurinn
að geta greitl hverju gamalmenni kr. 232 kr., ef ekkert tillit
0,/41b
væri lekið til öryrkjanna. Sé hins vegar gert ráð íyrir, að 3/] hluti tekn-
anna fari til þeirra, verða eftir 174 kr. handa hverju gamalmenni.
Þannig þyrfti meira en helmingur gamalmennanna að verða réttinda-
laus til þess að meðallífeyrir hinna yrði 400 kr. á ári.
Þegar þessar tölur eru athugaðar, verður að hafa það í huga, á hvaða
forsendum þær eru bvggðar. Af þessum forsendum er einna óvissasl
um vextina, hlutdeild öryrkjanna í tryggingunum og frádráttarreglurnar.
Þá ber og sérstaklega að hafa það í huga, að upphæð iðgjalda, vanhöld
og kostnaður eru miðuð við reynslu áranna 1936-—1940. Iðgjöldin eru
nú orðin miklu hærri en þau voru þá, og vanhöldin hafa farið minnk-
andi. Hugsanlegt er, að sú breyting' verði að einhverju leyti varanleg,
þóll aðallega muni vera uni hagsveiflufyrirbrigði að ræða.
Varanlegar verðlagsbreytingar geta kollvarpað öllum útreikningum
af þessu tagi. Hins vegar geta þeir staðizt, þótt venjulegar hagsveiflur
haldi áfram að vera til, séu þeir byg'g'ðir á reynslu tímabils, sem nær
yfir hálfa eða heila hagsveiflu. Nái (ímabilið aðeins yfir hálfa hagsveiflu,
þarf það annaðhvort að byrja, þegar verðlagið er hæst eða þegar það er
lægst.
Ef hagsveiflurnar endurtækjust í svipuðu formi, gætu meðaliðgjöldin
orðið jafnhá og' þau v'oru á því tímabili, sem útreikningarnir eru byg'gðir
á. Meðalkaupmáttur fastrar lífeyílsupphæðar yrði þá einnig jafn með-
alkaupmætti sömu upphæðar á þeim tíma, sem útreikningarnir eru
byggðir á.
Hinar geipilegu sveiflur á verðg'ildi peninga, sem átt hal’a sér stað á
þessari öld, sýna ljóslega, að ekki er unnt að tryggja framfærslu gainal-
menna og öryrkja með því að ákveða löngu fyrirfram, að þau skuli l'á
fasta krónutölu á ári hverju. Væri þessi krónutala svo bá, að lnin nægði