Heimili og skóli - 01.10.1947, Side 21

HEIMILI OG SKOLI
111
vermireitur allra þessara þjóðlegu
verðmæta.*)
En ef við nú rennum huganum frá
minningarsteinunum í Skipalundi og
þjóðdönsunum í samkomusalnum í
Askov hingað heim til Sögueyjunnar,
hvernig verður sá samanburður? Hann
verður tæplega okkur í vil, þrátt fyrir
hinar auðugu fornbókmenntir okkar,
notum við þær tiltölulega lítið í skóla-
starfinu. Sú tilraun, sem gerð var til að
vekja upp þjóðdansana með bókinni
um íslenzka vikivaka, hefur borið lít-
inn árangur. Hinn fagri, íslenzki þjóð-
búningur kvenna, nýtur ekki þeirrar
virðingar, sem honum ber í vitund
þjóðarinnar. í því efni eltir hún hræv-
areld hinnar ríkjandi tízku.
Dvölin í Askov í sumar opnaði augu
mín fyrir því, hve illa við íslendingar
ávöxtum þann þjóðararf, sem okkur er
fenginn í hendur. Það er þetta, sem
ég vil gera hér að umtalsefni.
Það er sannfæring mín, að við ís-
lendingar þurfum að glæða þjóðrækni
með þjóðinni, ef við viljum halda
tungu okkar og þjóðerni. Skólarnir
mega ekki víkjast undan þessari
skyldu. Ættjarðarljóð og saga þjóðar-
innar verður þar að vísa veginn. Einn-
ig önnur þjóðleg verðmæti, sem
geymzt hafa frá fortíðinni. En þróun
síðustu ára í skólamálum hefur gengið
í öfuga átt. Svo að segja ekkert frjálst
skólastarf finnst framar hér á landi í
Hkingu við dönsku lýðháskólana. Hér-
aðsskólarnir eru orðnir próf-verk-
*) Þá eru hin merkilegu þjóðminjasöfn
ftændþjóða okkar, sem opin eru almenningi
flesta daga, áhrifamikill boðberi þjóðrækni,
og tengja menn traustari böndum við fortíð
þjóðarinnar.
smiðjur, eins og aðrir ríkisskólar og
alltaf er fremur þrengt kosti hinna
þjóðlegu fræða í framhaldsskólunum
fyrir alls konar fræðahrafli, sem talið
er nauðsynlegt til að veita almenna
menntun. íslandssögunni hefur verið
ætlaður mun minni tími á námsskrá
gagnfræða- og menntaskóla en mann-
kynssögu, hvað sem verður, svo að eitt-
hvað sé nefnt.
Þannig kemur mér þetta fyrir sjón-
ir. Og vil ég hér varpa fram nokkrum
bendingum í þessu efni, til athugunar
fyrir almenning og þá menn, er þess-
um málum stjóma.
1. Að valdir kaflar úr íslendingasög-
um og goðafræðinni verði sagðir
börnunum í yngri deild barnaskól-
anna meira en verið hefur. Verði
teknar sérstakar kennslustundir til
að opna augu barnanna fyrir auð-
legð íslendingasagnanna, með frá-
sögn kennarans. Börn em sólgin í
þetta efni, en það er ekki fyrr en
síðar, sem þau lesa sjálf sögurnar
sér að gagni.
2. Ætla íslandssögu og íslenzkum
fræðum sem mest rúm á starfsskrá
framhaldsskólanna, og drepa ekki
allt líf úr sögunni með stöðugu
stagli og yfirheyrslum. Sagan er
máttugt tæki til að móta æskuna,
sé vel á haldið.
3. Að íslenzkir víkivakar og aðrir
þjóðdansar verði kenndir í Kenn-
araskólanum svo og öllum barna-
og unglingaskólum og gerðir að
föstum lið í skemmtanalífi skól-
anna.
4. Að stuðla að því, að sú venja kom-
ist á í öllum æskulýðsskólum, að
einn vissan dag á vetri hverjum,