Læknaneminn - 01.12.1960, Side 19

LÆKNANEMINN
19
viðhald cholesterolmagns líkam-
ans.
Minnkað lifrarstarf veldur
venjulega lækkun á heildarmagni
serum cholesterols (ca. 240 mg/
100 ml) og einkum esterhlutanum
niður fyrir hin eðlilegu 65% af
heildarmagninu. Aftur á móti
veldur gallstífla hækkun á ó-
bundnu cholesteroli, með aðeins
lítilli hækkun á esterhlutanum.
Samfara þessu hækka venjulega
fosfórfita (úr 220—300 mg/100
ml) og heildarfitumagn (úr 500—
600 mg/100 ml). Við langvarandi
gallstíflu með hægfara vef-
skemmdum hefur heildarcholest-
erolmagn tilhneigingu til að lækka,
einkum á kostnað esterhlutans.
Við sjúkdóma í gallrásum lifr-
arinnar, eins og sést við eitur-
áhrif af völdum thorazins eða við
biliar cirrhosis, hækkar serum
cholesterol venjulega meira en við
einfalda gallstíflu utan lifrar.
Þó að serum cholesterol og hlut-
fallið milli óbundins cholesterols
og cholesterolestera þjóni sem al-
menn vísbending á eðli og út-
breiðslu lifrar- og gallsjúkdóma,
verður að geta þess, að önnur at-
riði eins og skjaldkirtilsstarf, sam-
fara smitsjúkdómar, mataræði og
arfgengi takmarka notkun þeirra
sem lifrarprófa.
Við gallstíflur eru gallsýrur oft-
ast hækkaðar í blóði og þvagi í tri-
oxyformi. I cirrhosis og öðrum til-
fellum þar sem gera má ráð fyrir
lifrarskemmdum, eru gallsýrur í
blóði að mestu leyti í dioxy-formi.
Þó aðgreining þessara tveggja
forma hafi kliniska þýðingu, hef-
ur það þó ekki orðið föst venja
við greiningu lifrarsjúkdóma. Að-
ferðin er erfið og skekkjuvaldur
mikill; ennfremur má geta þess,
að aðeins um helmingur sjúklinga
þcirra, er Rudman12 rannsakaði,
hafði nægilegt magn gallsýra í
blóði til þess, að hægt væri að
prófa að gagni.
Gallsýrur eru sagðar orsök
kláðans, sem svo oft er samfara
gallstíflu, en magn hinna ýmsu
gallsýra í blóði stendur ekki í
neinu beinu hlutfalli við slæmsku
kláðans. Samt er kláðinn ágætur
mælikvarði á lífsþrótt lifrarinnar,
og hverfi hann, þrátt fyrir ó-
breytta gallstíflu bendir það
venjulega til yfirvofandi uppgjaf-
ar hennar.
Ammoniak í blóði við
lifrarsjúkdóma.
Sjaldan er ástæða til að mæla
NH:, í blóði, nema þegar lifrar-
starfsemin er svo léleg, að NH;),
sem myndast í görnum og nýrum,
vinnst ekki fullkomlega í lifrinni.
Eggjahvíturík fæða, blæðingar í
meltingarvegi og skammhlaup
portablóðs (af náttúrunnar eða
manna völdum) fram hjá lifrinni
gera meira úr þeirri lélegu
starfsemi, sem fyrir er. í lifr-
arcoma fer ammoniak í blóði
stundum upp fyrir 300 /ig í 100
ml, en mælingar upp í 150//xg/
100 ml geta bent til yfirvof-
andi neyðarástands, sem útheimt-
ir algera stöðvun á eggjahvítuáti,
og að gerðar séu ráðstafanir til
að kippa því í lag. I reynd hafa
NH:i mælingar takmarkaða þýð-
ingu, því að hin sérhæfða meðferð,
sem mælt er með til að minnka
NH:f í blóði, svo sem arginin- eða
glutaminsýrugjöf í æð, hefur sjald-
an úrslitaþýðingu né er þá til lang-
frama. Þó hafa blóðammoniakmæl-
ingar komið að gagni við rann-
sókn sljórra sjúklinga, sem vitað
er að hafa lifrarsjúkdóm, til þess
að ganga úr skugga um, hvort
taugatruflun stafi af yfirvofandi
coma eða af deyfilyfjum, sem