Stuðlaberg - 01.04.2022, Side 8

8 STUÐLABERG 1/2022
Ragnhildur var sú sem mest og best hafði
hvatt hann til að yrkja, hún dáði ljóðin hans
og hélt þeim saman. Stór hluti handrits þess
sem varðveitti ástarljóðin er með hennar
rithönd. Og skáldið launar henni. Hún fær frá
honum æ fleiri vísur og kvæði. Ein vísnanna
er undir ljóðahætti:
Stundir og daga
stend ég agndofa,
hugsa horfnar tíðir.
Deyja vinir
og vinir bregðast.
Ein er ást þín söm.
Í vanmætti sínum leitar hann að því eina
sem hann á eftir:
Er ei von ég þrái þá
þessa næturvöku?
Og fyrst að ég nú ekkert á
annað sem þig gleðja má
hvísla’ ég að þér hlýrri og nýrri stöku.
Eldurinn, sem kviknaði á Eyjólfsstöðum
um miðjan sjöunda tug nítjándu aldar, brann
alltaf jafn heitt, allt til hinsta dags. Páll yfirgaf
svo þennan lífsins táradal árið 1905, tæplega
áttræður, vonsvikinn og beygður, nánast
eigna laus og farinn að heilsu.
En skáldskapargáfunni hélt hann allt til
ævi loka — og ástinni til Ragnhildar. RIA.
Engjavísur
Ragnhildur var á engjum í ágúst 1891
þegar Páll sendi henni þessar vísur:
Hér hef ég þér hvílu búna
hjartað mitt er svæfill þinn.
Þína fögru limu lúna
leggðu nú í faðminn minn.
Gef mér sætu svefnkossana
sem þú nú á vörum ber,
þá skal ég minn sönginn svana
syngja glaður yfir þér,
syngja þér um ást og yndi,
æskuvor og hjartans frið
allt á meðan lék í lyndi
og lífið brosti okkur við,
syngja um missi sona minna
sem ég trega dag og nótt,
ást og svölun augna þinn
er mér gefa líf og þrótt,
kveða þér um svefninn sæta
sem nú liggur fyrir mér
og ég muni aftur mæta
í eilífðinni fyrstur þér.
Þá skal sál mín syngja á strengi
sælli en hér á dauðans strönd
þegar mína og þína drengi
og þig ég leiði mér við hönd.
Búið að yrkja svo mikið
… ég er tímamótamaður, það eru víst
allir tímamótamenn, mér finnst að ég sé
tímamótamaður, ég er alinn upp á öld stuðla
og höfuðstafa og síðan hef ég fengist mikið
við kvæði frá fornum tímum og meira að
segja fengist við kvæði sem eru löngu eldri
en Íslands byggð þar sem ort er á þennan
hátt og mér hefur alltaf þótt ákaflega gaman
að því að hugsa til þess að Íslendingar
hafa varðveitt þessa gömlu kunnáttu einir
manna sem hefur fyrir eina tíð verið algeng
um öll germönsk lönd, bæði á Englandi og
í Þýskalandi og á Norðurlöndum, en hins
vegar skil ég ákaflega vel að á endanum
þá er búið að yrkja svo mikið að það er í
raun og veru ekki hægt að finna önnur rím
en þau sem einhver er búinn að nota áður
og ekki hægt að setja önnur orð saman í
stuðla heldur en þau sem hafa verið notuð
einhvern tíma áður.
Úr sjónvarpsviðtali við
Jón Helgason prófessor árið 1970.