Úrval - 01.12.1975, Blaðsíða 59

ERUM VIÐ AÐ SKAPA OFURMENNI EÐA ... ?
57
furðulega langstökk Bobs Beamons á
Olympíuleikunum í Mexíkóborg árið
1968. Við, sem vorum vitni að því,
horfðum sem bergnumin á þennan
rennilega bandaríkjamann þeytast geg'n-
um loftið eins og fallbyssukúlu og
stökkva 8,92 metra og setja þannig
nýtt heimsmet. Hann stökk hvorki
meira né minna en 56 sentimetrum
lengra en gamla heimsmetið hafði ver-
ið.
Pað er í rauninni um að ræða al-
mennar framfarir í íþróttum yfirleitt.
Markið hefur sífellt verið sett hærra.
Betra viðurværi og aukin líkamsþjálf-
un hafa átt sinn þátt í þessu. Sama
má segja um líkamsstærð ungmenna.
Nú væri meðalhár gagnfræðaskólapilt-
uf í Englandi of stór til þess að klæð-
ast brynju miðaldariddara. Bandarísk
börn eru nú um 10% hærri en árið
1880. Ungmennin þroskast fyrr 'og" ná
sínum líkamlega hámarksþroska á þeim
tíma ævi sinnar, þegar þau hafa mest-
an tíma áflögu til þess að æfa íþróttir.
Hinn dæmigerði íþróttamaður, sem
skaraf fram úr á áttunda tug aldar-
innar, er því yngri og hávaxnari og
hefur til að bera áberandi meirr voðva-
styrfc og hæfara öndunar- og blóð-
rásarke'rfi en fyrirrennari hans í íþrótt-
um.
Framfarir á sviði íþróttatækja og
íþrótta'aðstöðu hafa einnig' átt ríkan
bátt í þessu. Sama er að segja um hið
stóraukna tækifæri ungmenna til
íbró'ttaiðkána. En samt eru vissir þætt-
ir hinna auknu Icrafa' og hærra marks,
sem vekja mér ótta. Hið skemmtilega
við hinar miklu keppnisíþróttir er óð-
um að hverfa. Nú er braut íþrótta-
mahnsins skipulögð í svo ríkúm mæli,
' áð íþróttameistarar eiga á hættu að
verða eins konar vélmenni, sem
stjórnað er af líffræðingúm, ’ efnafræð-
ihgum og tölvufræðingum.
Valery Brozov, kraftalegur stúdent,
sem leggur stund á líkamsrækt ■ og
íþróttir á háskólastigi, var einn ’ af
nokkrum hlaupurum, sem Sovétfíkin
völdu snemma árs 1970 sem mögu-
lega methafa á Olympíuleikúnum ár-
Ið 1972. Ýtarlegum upplýsingum var
safnað um líkamsbyggingu þeirra og
líkamsstyrk, fyrri afrek, andleg við-
horf,' jafnvel matarvenjur. Tölva var
síðan mötuð á þessum upplýsingum,
en það hjálpaði embættismönnum að
ákveða, að Borzov hefði bestu mögu
leikana á að vinna gullverðlaun. Tölva
var einnig notuð til þéss að rannsaka
hlaupastíl Borzovs, hvað raunverulega
gerðist, þegar hann hljóp, og að finna
og skipuleggja sérstaka þjálfunaráætl-
un, sem stuðlað gæti að því, að hann
fullkomnaði tækni sína. Tölva stjórn-
áði þjálfun hans í tvö og hálft ár,
þangað til hann vann 100 og 200
metra hlaupin í Múnchen með hand-
leggina uppteygða sem sigurvegari;
Pað var starf heils hóps vísinda-
manna, sem gerði Borzov að 10 sek-
únda hlaupara. „Það, sem gerðist, var
ekki ólíkt því, þegar bifreið eða flug-
vél eru hannaðar,“ sagði þjálfari hans,
líffræðingurinn Valentin Petrovski. „1