Goðasteinn - 01.09.1964, Qupperneq 15

menn, skáld og rithöfundar, fylgdu í fótspor hans.
Upp úr óförum Dana í stríðinu við Þjóðverja (1864) óx lýð-
skólahreyfingunni mjög fylgi í Danmörku, enda rná segja, að
danska þjóðin hafi þá sótt þrótt sinn til nýrrar þjóðernislegrar og
menningarlegrar sóknar fyrst og fremst til lýðskólahreyfingarinnar.
Meðal boðbera þessarar skólastefnu hérlendis skal aðeins fárra
getið. Þegar fyrir aldamót, og á meðan hans naut við, barðist
Guðmundur heitinn Hjaltason mjög fyrir máli þessu. Upp úr alda-
mótunum ráðast tveir ungir áhugamenn í það að stofna hér alþýðu-
skóla, er starfa skyldu í anda hinna dönsku lýðháskóla. Þeir voru
Sigurður Þórólfsson, er stofnaði alþýðuskólann á Hvítárbakka árið
1905. Hinn var síra Sigtryggur Guðlaugsson, er stofnaði Núps-
skóla 1906. Báðir höfðu þeir, Sigurður og Sigtryggur, dvalizt í
Danmörku og kynnt sér þar lýðskólahreyfinguna.
Þcssi þróun skal ekki rakin hér lengra.
Á unglingsárum mínum, árunum 1928 og 1929, dvaldi ég við
nám í alþýðuskólanum á Hvítárbakka. Þar var þá skólastjóri
Lúðvík Guðmundsson, er síðar stofnsetti Handíða- og myndlistar-
skólann og stýrði honum um fjölda ára. Minnist ég jafnan með
þakklátum huga þeirrar heiðríkju og hins örvandi, vekjandi anda,
er þar sveif yfir vötnum.
Auk nokkurra almennra námsgreina, þ. á m. 1-2 erlend tungu-
mál eftir frjálsu vali nemenda, var þar megináherzla lögð á
móðurmálskennsluna, íslenzkar bókmenntir að fornu og nýju og
sögu.
En ekkert var ef til vill áhrifaríkara í skólastarfinu en alúð sú
og rækt, er lögð var á leiðsögn í skapgerðarmenningu (Karakter-
pædagogik). En á því leikur eigi efi, að einmitt á þessu skeiði
ævinnar, - en meðalaldur okkar nemenda var um 18-20 ár, -
er hugur ungmenna hvað næmastur og opinn fyrir áhrifum, sálir
þeirra leitandi að svörum við ótal aðsteðjandi spurningum um
lífið og tilveruna.
í þessu efni fljúga mér í hug ummæli, er hinn kunni sænski
guðfræðingur og skólamaður Manfred Björkquist eitt sinn lét frá
sér fara.
Hann sagði: „Nú á tímum vcrða margir æskumenn að sigla
Goðasteinn
U