Úrval - 01.12.1978, Síða 32

30
ÚRVAL
utan á sér ummerki sjúkdóms. Slit-
gigtarsjúklingar halda vinnu lengur,
eru enda hressari, hafa yfírleitt ekki
kerfíseinkenni, og svo framveigs.
Samt dvlnar vinnugeta þeirra og án
efa er það algengt að margir þeirra
pína sig til að halda áfram
óhentugum erfðisstörfum af ótta við
að lenda öðrum kosti á köldum klaka.
Samtímis aukast einkennin, því að
álagið hvetur til hraðari gagns
sjúkdómsins, aukins slits. Stuðlar
þetta að myndun vítahrings þar til
sjúklingurinn er ,,á síðasta snúning”
og fer ekki til vinnu meir. Þótt
myndin sé ýkt hér. sýnir hún samt í
grófum dráttum atvinnuframvindu
slitinna erfíðisvinnumanna hér á
landi.
Fleiri atvik en sjúkdómurinn hafa
áhrif á atvinnuhorfur gigtarsjúklinga.
Konum vegnar ver en körlum, eldra
fólki ver en yngra, óskólagengnu,
ófaglærðu ver en þeim sem hafa lært
og kunna eitthvað fyrir sér, erfíðis-
vinnufólki ver en þeim sem stunda
létt störf, sjúklingum utan
Reykjavíkursvæðisins ver en þeim sem
búa þar, og svo framvegis.
Lækni ber að vera til ráðgjafar um
atvinnutengd vandamál sjúklinga
sinna, hvetja þá til að vinna eða letja
eftir atvikum. Ennfremur ber honum
að vera sá aðili sem hefúr framsýni varð-
andi vinnu ef horfur em á því að
sjúkdómurinn versni og leiki sjúkling
líkamlega illa í náinni framtíð. Þegar
svo háttar getur sjúklingi verið mikill
greiði gerður með því að fá ábend-
ingu um að fresta ekki að koma sér í
léttari atvinnu, ef til vill læra til slíkra
starfa, eða með öðmm orðum gefa
sjúklingi lengri tima til að skipta um
vinnu svo að vinnuskipti séu um garð
gengin þegar kemur að síðari stigum
sjúkdómsins. Endurmenntunin er
úrræði sem lítt hefur verið á boðstól-
um hér á landi nema sú sem fengin er
innan hins almenna hefðbundna
skólakerfís. Slík (endur-) menntun er
ekki aðalaðandi fyrir þá sem komnir
em af unglingsárum og eiga fyrir
heimili og öðmm skuldbindingum að
sjá. Hún er tímafrek og fólk hefur
ekki efni á að sinna henni. Það er
einnig kerfisskavanki að ekki skuli
vera hér á landi nein úrræði um styrki
til framfærslu þeim sem endur-
mennta sig í því augnamiði að
komast í vinnu sem þeir ráða við. Að
vísu höfum við sjúkradagpeninga og
tímabundinn örorkulífeyri, en jafnan
nægir hvomgt til framfærslu og auk
þess er þungt í vöfum að fá slíka fyrir-
greislu í þessu augnamiði. Með
breyttri iðnfræðslu sem nú er á
döfínni hér á landi verður sjúklingum
kannski auðvldara um vik í þessum
efnum og ef til vill bætir væntanleg
fullorðinsfræðsla líka úr þegar hún
kemst á laggirnar hér á landi.
Fólk sem ekki fær vinnu á almenn-
um vinnumarkaði getur leitað til
skrifstofu endurhæfingarráðs. Sú
skrifstofa hefur það á meðal verkefna
sinna að aðstoða sjuklinga við vinnu-
útvegun. Fram til þessa hefur hin