Úrval - 01.12.1978, Qupperneq 104

102
ÚRVAL
Hvers vegna skína þær?
Þýski eðlisfræðingurinn Klausius,
sem setti fram annað lögmál varma-
fræðinnar og útfærði það á alheim-
inn, komst að þeirri niðurstöðu, að
stjörnurnar myndu smám saman tapa
hita sínum í geimnum og slokkna.
Með öðrum orðum, að alheimsins
biði varmadauði.
Timirjazef, Stoletof, Vernadskl og
margir aðrir vísindamenn andmæltu
þessari niðurstöðu. Tsjólkofskí meira
að segja kallaði kenningu Klausíusar
um varmadauða andvísindalega. Það
mun verða ljóst, hvort alheimurinn
ferst eða lifir af, þegar uppgötvast
hefur hvers vegna stjörnurnar skína.
Sú kenning, að stjörnurnar séu
kjarnakljúfar, vekur nú alvarlegar efa-
semdir. Tilraunir og útreikningar
hafa leitt í ljós, að hitastig í iðrum
sólar er miklu lægra heldur en þarf til
þess að framkalla kjarnaklofnun.
Dr. Kozjrev tók að íhuga ráðningu
á lögmálum alheimsins. Arið 1953
komst hann að þeirri niðurstöðu, að
stjörnurnar byggju ekki yfir eigin
orkuuppsprettu, að þær einfaldlega
geisluðu hita og ljósi á kostnað orku
er komi utanað. En hvaðan kemur
hún?
Augsýnilega kemur hún úr
geimnum umhverfis þær. En geimur-
inn sjálfur getur ekki verið orkuupp-
spretta: Hann er hlutlaus. En geim-
urinn er óaðskiljanlegur frá tímanum
. . . Það var þetta, sem fyrst leiddi dr.
Kozjrev út á þá braut að fara að velta
því fyrir sér, hvað tíminn er.
Fyrsta svarið við þessari spurningu
kom frá tvístirni — stjörnum af
ólíkum flokki, sem tengdar voru með
alheims þyngdarlögmálinu. En það
furðulega var, að þegar stjörnurnar,
sem voru af ólíkum flokki, væru
frábrugðnar hvor annarri, skoðaðar
hver út af fyrir sig, öðluðust þær til
samans samskonar einkenni, svo sem
birtu, ljósbrotseinkenni og svo
framvegis. Þetta benti til þess, að
aðalstjarnan hefði áhrif á nábúa sinn í
geimnum og breytti smám saman
svipmóti hans. Samt eru þessir tví-
burar svo langt hvor frá öðrum, að
venjuleg áhrif, sem berast með afl-
sviði, eru útilokuð. Kannski er
lausnin fólgin 1 tímanum? spurði dr.
Kozjrev sjálfan sig.
Vísindamaðurinn ákvað að leita
svars á okkar eigin plánetu. Jarð-
tungl kerfið er í raun tvístirni.
Máninn gæti tæpast fyrir eigin
tilverknað varðveitt innri orku sína.
Þetta hefur verið sannað með stærð-
fræðilegum útreikningum. En ef
jörðin hefur áhrif á fylgihnött sinn
fyrir tilverknað tímans ? . . .Það var á
þessari forsendu, sem tilgátan um
eldgos á tunglinu varð til, sem síðar
hlaut svo ágæta staðfestingu.
Dr. Kozjrev hélt áfram að rannsaka
geiminn 1 leit að sönnunum er styddu
tilgátu hans. Athygli hans beindist að
„svortu götunum”* eins og vísinda-
menn kalla afarþettar stjörnur með
* Sjá: Svörtu götin, dimmasta gáta
alheimsins — Urval, nóvember 1977.