Goðasteinn - 01.09.2008, Page 128

Goðasteinn 2008
• Mörk hélst í byggð til 1895. Þar var þó löngum heyjað á 20. öld því að
Merkurtún og Baðsheiði héldust grösug þrátt fyrir svartar sandauðnir sem
mynduðust beggja vegna.
• SANDGRÆÐSLA RÍKISINS EIGNAÐIST MÖRK Á LANDI ÁRIÐ 1936.
Þann 3. júní 1987 gerðu Þór Jakobsson og kona hans Jóhanna Jóhannesdóttir
samning við Landgræðslu ríkisins um leigu á 15 ha af landi Merkur til almennra
landgræðslustarfa og skógræktar.
Fræðslu- og rannsóknamiðstöð í Mörk var stofnuð 6. nóvember 1986 og skal
starfa á sviði náttúrufræða.
Stofnun lögbýlis á landi þessu var samþykkt af sveitarstjórn Rangárþings ytra
23. maí 2002 og lögbýlið var samþykkt af landbúnaðaiTáðuneytinu 23. september
2002.
• I opinbeiTÍ skrá um ný nöfn á býlum stendur eftirfarandi:
Skrá um nöfn á býlum sem tekin hafa verið upp eftir 1. ágúst 1998, sbr. 8.
gr. laga nr. 35/1953 um bœjanöfn o.fl, með síðari breytingum, og
reglugerð nr. 136/1999 um störf örnefnanefndar:
Mörk. Endurbyggt eyðibýli, Rangárþingi ytra.
Sandur og niðurskurður
Hér skal enn vitnað í ritgerð Guðmundar Árnasonar í Sandgræðslubókinni.
Á bls. 52-53 stendur eftirfarandi: Á árunum 1827-1859 bjó sá maður í Mörk er
Jón hét Finnbogason (frá Reynifelli). Var hann af öllum samtíðarmönnum sínum
álitinn langfjárríkasti bóndi sveitarinnar, þó eigi beri mönnum fyllilega saman um
tölu fjárins. Hafði hann Ijárhús (borgir) víðs vegar um skóginn og var talið að fé
hans lifði á útigangi einum. Þó það hafi verið eitthvað orðum aukið, er vitað að
jörðin átti lítið land utan skógarins og skorti mjög engjar og því líklegt að sauðfé
hafi verið lítið hey ætlað og er því sýnilegt að mikið hefur verið eftir af skóginum
fram um 1860. Sennilegt er þó að þá hafí sandfok verið farið að spilla allmikið
skóginum hið efra, niður frá Þjórsá, þó eigi hafi enn náð til Merkurlands.
Árið 1858 var allt sauðfé sveitarinnar skorið niður og sveitin því nærri ijárlaus
næstu árin. Hefur skóginum því ekki verið þjakað af beit þá um skeið. En þrátt
fyrir það er hver einasta hrísla horfm af öllu þessu stóra svæði (Landskógum) í
fardögum 1882, aðeins 20 árum eftir að Olafur í Húsagarði gat eigi farið ferða
sinna um skógarþykknið, nema eftir sólarmerkjum.
126