Goðasteinn - 01.09.2008, Blaðsíða 159

Goðasteinn 2008
Oddverjaannáll
Oddverjaannáli sker sig að því leyti frá hinum fornu annálunum að hann rýfur hið
knappa form með löngum frásögnum og hefur ekki sama tímatalskerfi. Árin eru
ekki merkt með bókstöfum páskareiknings (prikstöfum) og sunnudagsbókstöfum,
heldur arabískum tölum.
Oddverjaannáll hefst 3916 árum eftir sköpun veraldarinnar þegar byrjaðist
fjórða mónarkía eða einvaldsherradæmi rómverskra manna af þeim víðfræga
keisara Júlíusi (100-44 f. Kr.) en af hans nafni hafa allir rómverskir keisarar síðan
nafn sitt tekið. Hann kom eftir þann mikla og nafnkunnuga höfðingsmann
Pompeius mikla sem vann undir Rómverja vald mörg lönd og ríki. Síðasta grein
annálsins er ársett 1427 eftir Krist, réttara væri 1430 en reikningsvilla veldur
fyrrmefnda ártaiinu.
Svo sem vænta má er Oddverjaannáll miklu meiri að vöxtum en Oddaannálar
eða 146 blaðsíður í prentaðri útgáfu en Oddaannálar 41 blaðsíða svo að þarna
munar æði miklu. Oddverjaanáll er aðeins varðveittur í einu handriti, AM 417 4to,
og er ekki annað vitað en að það sé frumrit annálsins. Útdrættir úr honum eru hins
vegar í nokkrum yngri handritum og eru þeir allir runnir frá þessu. Nafnið stendur
ekki á sjálfúm annálnum en á dögum Áma Magnússonar er bókin kölluð
Oddverjaannálar, vafalítið vegna þess að þá hafí menn talið efnið mnnið frá
Oddaverjum hinum fornu, sbr. það sem áður hefur komið fram um það efni.
Nafnið kemur fyrst fyrir á umslagi sem Ámi sló utan um eitt blað sem hafði
slitnað frá 417 og færst yfir til annars handrits. Utan á þetta umslag skrifar Ámi:
„Oddverjaannálar. Frá sr. Þórði Jónssyni. Þá hefir til forna átt Ormur Fúsason í
Eyjum.“ Þórður þessi var prestur á Staðastað 1702-1720 er hann lést. Ormur var
Vigfússon og sýslumaður, bjó lengstum á Eyjum í Kjós og við þann bæ kenndur.
Ekki skal handritinu lýst hér að neinu marki en eitt blasir við þegar flett er en
það er urmull viðbótargreina sem ýmist eru skrifaðar á spássíu eða í bil á milli
annálsgreinanna sjálfra. Iðulega er þessu vísað inn í textann. Hefur þessu verið
bætt við eða skotið inn eftir að ritun annálsins var lokið, vísast af þeim sama sem
samdi og skrifaði annálinn. Mestallur annállinn er skrifaður einni hendi en fleiri
má greina og þá á spássíum. Um ritara og höfund annálsins er fátt öruggt en Guð-
rún Ása Grímsdóttir segir að álykta megi „að Oddverjaannáll hafi orðið til
einhverstaðar á svæði sem liggur vestan frá Helgafelli í Helgafellsveit og austur í
Holt undir Eyjafjöllum. Höfuðsmiður annálsins hefur áreiðanlega verið uppi á
siðskiptaöld, að öllum líkindum klerklærður og konunghollur skólamaður sem
hafði aðgang að svipuðum bókakosti sem húmanistar á Norðurlöndum sóttu í efni
til sögugerðar.“12 Þess má geta að skriftargerð eða leturgerð eins og er á Oddverja-
157