Bændablaðið - 15.08.2024, Qupperneq 48

48 Skoðun Bændablaðið | Fimmtudagur 15. ágúst 2024
Starfsemin á Sauðfjársetrinu
á Ströndum hefur gengið mjög
vel í sumar og aðsókn verið góð.
Nú er fram undan Íslandsmót í
hrútadómum sem verður þann
18. ágúst og hefst keppnin sjálf
kl. 14, en kjötsúpuveisla og
markaðsdagur fyrr um daginn á
vegum Beint frá býli.
Í s l a n d s -
meistaramótið
í hrútadómum
hefur verið haldið
frá árinu 2003, en
féll niður tvö ár í
röð vegna Covid.
Í ár er því keppnin
haldin í 20. sinn
og hlökkum
við mikið til.
Þennan dag kemur fólk alls staðar
að af landinu, bændur og búalið, til
að taka þátt eða fylgjast með, en það
hafa verið á bilinu 300 og upp í 500
gestir á hrútaþuklinu undanfarin ár.
Á síðasta ári stóð Jón Stefánsson
frá Broddanesi á Ströndum uppi
sem sigurvegari og er núverandi
Íslandsmeistari. Strandamönnum
þykir alltaf nokkuð gott þegar
heimafólk vinnur titilinn og munu því
væntanlega reyna eins og þau geta til
að halda í þann heiður. Sigurvegarinn
í flokki vanra fær verðlaunagripinn
Horft til himins til varðveislu í eitt
ár en auk þess eru veglegir vinningar
í báðum flokkum. Að venju verður
kjötsúpa á boðstólum og kaffihlaðborð
allan liðlangan daginn.
Á þessu ári er Beint frá býli
dagurinn haldinn samhliða
hrútaþuklinu í Sævangi frá kl. 13–16,
sem er sérlega skemmtilegt. Þar munu
framleiðendur verða með kynningu og
sölu á sínum vörum. Gert er ráð fyrir
að um 10 framleiðendur taki þátt í
markaðnum og verður fjölbreytt úrval
vara til sölu. Nánari upplýsingar um
þann viðburð má finna á heimasíðunni
beintfrabyli.is.
Náttúrubarnahátíð og
skemmtiferðaskip
Sauðfjársetrið á Ströndum er
sjálfseignarstofnun og viðurkennt
safn sem sinnir öllum þáttum
safnastarfs, en er líka mikilvæg
menningarmiðstöð í héraðinu. Hér
hittist heimafólk og á saman góðar
stundir á margvíslegum viðburðum.
Sumarið hefur gengið vel og
aðsóknin verið frábær það sem af er
sumri. Gestir á Kaffi Kind, sem rekin
er í tengslum við Sauðfjársetrið, hafa
einnig verið margir. Náttúrubarnahátíð
var haldin með pomp og prakt um
miðjan júlí og gekk mjög vel en það
komu rúmlega 300 manns á hátíðina.
Markmið Náttúrubarnahátíðarinnar
er að kenna fólki að veita náttúrunni
athygli og að börn upplifi og fræðist
um náttúruna í gegnum leik úti í
náttúrunni. Sú nýbreytni er í sumar
að við fórum að fá skemmtiferðaskip
í heimsókn til okkar á setrið.
Undirbúningur hefur staðið yfir í rúmt
ár, við fengum eitt skip í fyrrasumar
til prufu og svo hafa komið skip átta
sinnum í heimsókn í sumar. Þetta eru
skemmtiferðaskip í minni kantinum
og eru öll frá norska skipafélaginu
Hurtigruten. Þetta hefur gengið
frábærlega, gestirnir koma á safnið og
skoða sýningar, fá rabarbaraköku og
kaffi, fara í fjallgöngu og fuglaskoðun,
tína rusl í fjörunni og ýmislegt fleira.
Náttúrubarnið og þjóðfræðingurinn
Dagrún Ósk Jónsdóttir fer svo jafnan
með fyrirlestur og safnaskemmtun um
íslenskar þjóðsögur og flytur farþegum
pistilinn um borð í skipinu. Við vonum
svo sannarlega að það verði framhald
á þessum heimsóknum.
Fjórar sýningar uppi
Starfsemin er öflug og reksturinn
hefur verið í jafnvægi síðustu ár.
Nokkrar sýningar eru jafnan á
Sauðfjársetrinu. Fastasýningin heitir
Sauðfé og sveitafólk á Ströndum og
er í aðalsalnum í Sævangi sem var
áður félagsheimili Tungusveitunga.
Auk þess eru nú uppi þrjár aðrar
sýningar. Sýning um förufólk og flakk
í gamla sveitasamfélaginu sem opnuð
var árið 2022 og svo voru tvær nýjar
sýningar opnaðar í vor. Annars vegar
Ullarfléttan sem er á listasviðinu,
Ásta Þórisdóttir, listakona á
Hólmavík, hannaði þá sýningu.
Hins vegar er málverkasýning
Hólmfríðar Ólafsdóttur í Kaffi Kind.
Fjórða sérsýningin er svo utandyra,
við göngustíginn Sjávarslóð sem
liggur frá Sauðfjársetrinu út í
Orrustutangann. Þá sýningu er hægt
að skoða allan sólarhringinn og allt
árið en fjöldi upplýsingaskilta er
við stíginn og einnig listaverk og
skúlptúrar eftir listamanninn Arngrím
Sigurðsson.
Verðlaun og viðburðir
Það gladdi okkur óskaplega
að fá tilnefningu til íslensku
safnaverðlaunanna í vor, fyrir starf
í þágu samfélagsins. Þá fékk safnið
líka Lóuna – menningarverðlaun
Strandabyggðar núna í sumar.
Sauðfjársetrið er opið daglega yfir
sumartímann, frá kl. 10–18, og yfir
veturinn í tengslum við viðburði og
heimsóknir hópa. Setrið stendur einnig
fyrir margvíslegum viðburðum, bæði
fyrir heimamenn og gesti, til dæmis
Þjóðtrúarkvöldvöku sem jafnan er
haldin í september og sviðaveislu
í október. Heimafólk kemur saman
og spilar félagsvist á safninu og þar
eru líka sögustundir yfir veturinn,
tónleikar af og til, og síðustu ár
hafa þar verið æfð og sýnd leikrit í
samvinnu við Leikfélag Hólmavíkur.
Eftir að skemmtiferðaskipin fóru
að koma í heimsókn á þessu ári er
meirihluti gesta Sauðfjársetursins
í fyrsta skipti erlendir ferðamenn,
en sýningartextar eru á íslensku,
ensku, þýsku og frönsku. Helstu
bakhjarlar Sauðfjársetursins eru
Uppbyggingarsjóður Vestfjarða og
Safnasjóður, en sá stuðningur gerir
allt þetta starf mögulegt og erum við
þeim því mjög þakklát.
Verið öll hjartanlega velkomin á
Sauðfjársetrið í sumar.
Höfundur er framkvæmdastjóri
Sauðfjárseturs á Ströndum.
Íslandsmeistaramót
í hrútadómum
Ester Sigfús-
dóttir.
Frá Íslandsmótinu í hrútadómum
árið 2015. Sverrir Guðbrandsson frá
Bassastöðum og hrúturinn Kroppur.
Það er ástæða til að fagna því að
skriður sé kominn á innviða-
uppbyggingu förgunar auka-
afurða dýra á Íslandi.
S ö f n u n
og ráðstöfun
dýraleifa í efsta
áhæ t tu f l okk i
og opinbert
eftirlit hefur í
áraraðir verið
ófullnægjandi.
Þarna liggja
m i k i l v æ g i r
hagsmunir undir
varðandi matvælaöryggi, varnir gegn
dýrasjúkdómum og umhverfisvernd.
Að baki liggja viðskiptahagsmunir
enda hefur söfnunarkerfi dýraleifa
og ráðstöfun þeirra gengið á skjön
við alþjóðlegar skuldbindingar
gagnvart EES-samningnum sem
er grundvallarstoð fyrir viðskipti
með sjávarafurðir og önnur
matvæli. Söfnunarkerfi dýrahræja
og sláturúrgangs er undirstaða þess
að uppfylla skuldbindingar Íslands
um tilhlýðilega meðhöndlun og
vinnslu aukaafurða dýra og tryggja
öryggi manna og dýra hvað varðar
smitsjúkdómavarnir.
Frumkvæði stjórnvalda
Aukaafurðir dýra eru sá
hluti sem ekki er nýttur til
matvælaframleiðslu. Slíkar
afurðir falla til við veiðar, slátrun,
frumframleiðslu matvæla sem
og aðra matvælaframleiðslu,
í náttúrunni, á sveitabæjum,
í sjávarútvegi, við slátrun og
vinnslu á mjólkurafurðum. Fólki
og dýrum í nánd getur stafað
áhætta af aukaafurðum, sem unnt
væri að minnka með viðeigandi
meðhöndlun.
Ríkið hefur haft frumkvæði að
einu landsbundnu söfnunarkerfi
fyrir dýrahræ og sláturúrgang,
líkt og tíðkast í nágrannalöndum.
Verkefnið fellur að hluta innan
lögbundins hlutverks sveitarfélaga
varðandi meðhöndlun úrgangs.
Sérstaklega mikilvægt er að
koma á útfærslu á söfnunarkerfi
dýraleifa á landsvísu í „áhættuflokki
eitt“, og tryggja viðeigandi
úrvinnslu eða förgun. Efninu verði
fundinn farvegur með vinnslu þess
á Dysnesi í Eyjafirði.
Verkefni líforkuvers
Félaginu Líforkuveri ehf. hefur
verið fengið það hlutverk að vinna
tillögu að útfærslu samræmds
söfnunarkerfis dýraleifa í áhættu-
flokki eitt á landsvísu. Að auki
vinnur félagið að undirbúningi
innviðauppbyggingar á Dysnesi
svo hægt sé að vinna efnið
með ábyrgum hætti. Það er
í eigu umhverfis-, orku- og
loftslagsráðuneytisins, Samtaka
sveitarfélaga og atvinnuþróunar
á Norðurlandi eystra, Akureyrar-
bæjar, Hörgársveitar og Kjarna-
fæðis/Norðlenska. Félagið hefur
leitað innlendrar og alþjóðlegrar
ráðgjafar til að meta hvaða kröfum
þyrfti að mæta hér á landi og hver
kostnaðurinn yrði.
Samvinna á Dysnesi
Það er ljóst að ríkisvaldið þarf að
tryggja fjármögnun söfnunarkerfis
dýraleifa á landsvísu í áhættuflokki
eitt. Vegna kostnaðar verður
einungis ein slík úrvinnsla reist á
Íslandi. Það skyldi vera á Dysnesi í
Eyjafirði. Að þessu verkefni verða
margir að koma eigi vel að vera.
Sveitarfélög, afurðastöðvar og
atvinnurekendur í landbúnaði þurfa
hér að taka virkan þátt.
Ástæða er að fylgjast með
uppgangi félagsins Líforkuvers
við Dysnes. Undir liggja miklir
hagsmunir matvælaiðnaðar auk
þess sem verkefnið er í anda nýrra
tíma umhverfisverndar.
Gengi verkefnið eftir yrði
það mikil lyftistöng fyrir mikla
uppbyggingu hafnarinnviða
sem stefnt er að á Dysnesi. Því
metnaðarfulla verkefni væri loks
hrint af stað. Það væri vel fyrir
athafnalíf byggðar við Eyjafjörð.
Það yrði gæfuspor fyrir Ísland.
Höfundur er oddviti Sjálfstæðis-
flokksins í Norðausturkjördæmi.
Líforkuver á Dysnesi
við Eyjafjörð
Njáll Trausti Frið-
bertsson.
Til að tryggja
matvælaöryggi,
varnir gegn dýra-
sjúkdómum og
umhverfisvernd
þarf að byggja
innviði hér á landi
fyrir söfnun.
Félaginu Líforkuveri ehf. hefur verið fengið það hlutverk að vinna tillögu að
útfærslu samræmds söfnunarkerfis dýraleifa í áhættuflokki eitt á landsvísu.
Mynd / smh