SÁÁ blaðið - apr. 1984, Síða 13

13
Guðmundi á loftinu að þakka. Þegar við
fórum að leita að húsnæði undir eftirmeð-
ferð fréttum við mjög fljótlega af einhverju
húsi Náttúrulækningafélagsins fyrir austan
fjall sem rekið hafði verið sem barnaheimili.
Hilmar og ég stukkum upp í bíl og keyrðum
austur. Þegar við ókum upp afleggjarann að
Sogni í Ölfusi, blasti við okkur nýtt og
glæsilegt, tvílyft hús, uppsteypt upp í fjalls-
hlíð í fallegu, skjólríku umhverfi og í hæfi-
legri fjarlægð frá Reykjavík. Við stöðvuð-
um bílinn, mállausir.
Síðan sögðum við samtímis: „Guðmund-
ur!“ Þetta var árið 1978 og skömmu síðar
var húsið komið í gagnið"
Tveim árum síðar opnuðu samtökin ann-
að eftirmeðferðarheimili, að Staðarfelli í
Dölum. Fjöldi manna hefur unnið að ráð-
gjafaþjónustu á þessum tveimur stöðum
síðan og margir þeirra hlotið menntun og
þjálfun erlendis, sérstaklega í Bandaríkjun-
um. Þegar Binni er spurður um árangurinn
af þessu starfi svarar hann: „Ég er óskaplega
lítið fyrir statistík; sjúkdómurinn alkóhó-
lismi er einu sinni þannig að hann getur
verkað á marga vegu. En ef við höldum okk-
ur við tölfræðilegar niðurstöður getum við
litið á AA-samtökin.
Árið 1975 þegar ég hóf göngu mína í þeim
samtökum voru fimm deildir í Reykjavík.
Mín deild taldi innan við tíu manns. Alls
voru haldnir fimm fundir á viku. í dag, níu
árum síðar eru 90 fundir á viku. Starf SÁÁ
varðandi meðferðarsjúklinga beinist einmitt
að því að veita þeim inn í AA-samtökin. Hin
mikla aukning AA-deildar og AA-funda er
kannski áþreifanlegasta dæmið um árangur
okkar I dag“
Binni hefur slökkt í sígarettunni tottar
pípu sína hugsi nokkra stund, bætir síðan
við: „Svo er það fyrirbyggjandi starf, það er
ekki lítið. Við höfum verið með skóla-
fræðslu, gefið út tímarit, skapað ómetan-
lega umræðu í þjóðfélaginu og síðast en
ekki síst breytt hugarfarinu í þjóðfélaginu
þegar alkóhólismi er annars vegar. Mannstu
eftir Hafnarstrætisrónunum? Þeir eru
horfnir. Fangageymslur lögreglunar eru
ekki lengur fullar af útigangsmönnum.
Fleira hefur komið til. Nú eru starfrækt hús
auk Ránargötunnar sem vista óvirka alkó-
hólista eins og Risið, Verndarhúsið og fleiri.
Er það ekki líka fyrirbyggjandi starf þegar
ungt fólk með áfengisvandamál fer i með-
ferð I stað þess að halda áfram að drekka og
sökkva dýpra? Það má segja að botninn hafi
flust upp, sjúkdómurinn er stöðvaður miklu
fyrr en áður. Almenningsfræðslan um alkó-
hól og alkóhólisma er einnig orðin mun
meiri. Alhóhólisti er ekki lengur strætisrón-
inn; þorri manna veit nú að áfengissýkin fer
ekki í manngreinarálit. Nú, við getum hald-
ið áfram að telja upp fyrirbyggjandi þætti.
Þetta nýja blað samtakanna t.d.; gefið út í 40
þúsund eintökum. Hvenær heldur þú að
borg eða ríki hefði dottið slíkt í hug eða
framkvæmt það?“
Fyrirmynd erlendra þjóða
Þegar Binni er spurður, hvort SÁÁ hafi
ekki keyrt yfir markið stundum, farið of
geyst, látið of mikið á sér bera, neitar hann
því ekki að stundum hefðu samtökin mátt
halda að sér höndum. Hann nefnir dæmi:
„Auglýsingaherferðin fyrir gjafabréfunum
var full hávaðasöm. Hún gekk fram af sum-
um, sérstaklega að það var höfðað til sjúk-
dómshugtaksins. Menn fengu miða senda i
pósti og þegar þeir opnuðu umslagið sögðu
þeir sem svo: Nu, það er ekki nóg að þessir
menn betli, heldur segja þeir að ég sé fylli-
bytta! Hins vegar var það skrýtið að á sama
tíma var aldrei meiri eftirspurn eftir okkar
þjónustu. Við megum náttúrlega ekki
gleyma að þetta var stærsta peningasöfnun
hérlendis. Og sjáðu til, við höfum kastað
sprengju inn í áfengisumræðuna. Alkó-
hólisminn hafði verið þaggaður niður og
stimplaður á lítinn hóp manna. Það þorði
enginn að segja að mestur hluti alkóhólista
væri vinnandi menn, margir hverjir mæt-
ustu menn þjóðarinnar. Þetta var og er mjög
viðkvæmt mál. Kringum hvern alkóhólista
eru um tíu aðstandendur, fjölskyldumeð-
limir, samstarfsmenn o.s. frv. sem þjást
vegna drykkju viðkomandi. Um fjögurþús-
undíslendingar hafa farið í meðferð vegna
áfengissýki. Það verða um 40 þúsund að-
standendur. Og þá eigum við eftir allan
kunningjahópinn. Það eru því fáir íslend-
ingar sem ekki tengjast eða þekkja alkóhó-
lista og hylma yfir með þeim, skammast sín
fyrir þá eða þjást af sektarkennd vegna
þeirra. Þetta eru erfið og viðkvæm mál.
Þarna kom SÁÁ inn í og bauð þjónustu
sína. Augu manna eru að opnast í auknum
mæli fyrir starfi samtakanna og menn eru
ófeimnari að koma til okkar með vandamál
sín. SÁÁ hefur haslað sér völl hérlendis, og
stendur nú á traustum grunni. Útlendingar
sem hingað koma og kynnast starfsemi okk-
ar segja að við höfum þróast á sjö árum sem
tók þá þrjátíu ár. Og meira að segja komnir
framúr. Þarna er ég aðallega að tala um
Bandaríkjamenn. Á Norðurlöndum segja
ábyrgir aðilar að þeir séu enn á steinöld. Við
erum með öðrum orðum orðnir fyrirmynd
erlendra þjóða!'
Starfsmannaþjónusta
Þótt endurminningarnar ylji er langt í frá að
starf SÁÁ sé fullmótað. Binni segir um
framtíðina: „Uppbyggingin er og hefur ver-
ið ör. Nú er kominn tími til að við stöldrum
aðeins við og fjárfestum nánar í okkar fólki.
Við höfum margt og gott starfsfólk og því
verðum við að hlúa að. Framtíðarverkefnin
eru óþrjótandi. Við verðum að endurskapa
forvarnarstarfið, skólafræðsluna, byggja
upp foreldrafræðslu um áfengis- og fíkni-
efnavandamál barna og unglinga. Ennfrem-
ur hef ég persónulega mikinn áhuga á því að
samtökin undirbúi dagskrá fyrir lækna og
hjúkrunarfólk á heilsustöðvum. Þar á ég við
greiningu alkóhólisma; við höfum reyndar
rætt við landlækni í þessu sambandi. Ég
held því að verkefnin í nánustu framtíð séu
falin í tveimur orðum: Fræðslu og fyrir-
byggjandi starfi. Ennfremur er verið að
vinna að atvinnumálaprógrammi svo-
nefndu og hefur SÁÁ verið í viðræðum við
ASÍ/VSÍ þar að lútandi. Atvinnumálapró-
gramm eða starfsmannaþjónusta byggist
ekki á því að nú verður farið að elta uppi
hverja einustu fyllibyttu í fyrirtækjum með
haglabyssu. Hér er á ferðinni aðferð sem
hjálpar atvinnurekendum og starfsmönnum
að Ieysa vandamálin þegar viðkomandi
starfsmaður sinnir ekki lengur vinnu sinni
vegna drykkju eða annarra vandamála.
Reynslan í Bandaríkjunum sýnir að pró-
gram af þessu tagi hefur ekki aðeins bjargað
mannslífum heldur sparað fyrirtækjum og
einstaklingum stórfé!1
Jafnstutt frá glasinu og
aðrir alkar
Binni er sem sagt fullur af hugmyndum og
starfsákafa varðandi verkefni SÁÁ fram-
undan. Hann er ekki einn um það. Samtökin
byggjast á þessari hugsun; mætti áhuga-
mannanna. Spurningin er hvort að allur
þessi eldmóður og linnulausa starf verði
ekki þess valdandi að menn gleymi sjálfum
sér, gleymi því að þeir eru alkóhólistar sem
stöðugt þurfa að vera á verði gagnvart fyrsta
sjússinum. Þegar Binni er spurður að þessu,
hristir hann hægt rauðgráan hausinn: „Þeg-
ar ég var búinn að vera edrú í nokkurn tíma
fékk ég smám saman löngunina til að lifa á
nýjan leik. Ég var eins og ég sagði áðan, lif-
andi dauður, en nú lifnaði ég við aftur. Þessi
nýja tilfinning skelfdi mig, ég fór að sjá
sjálfan mig í speglinum og ég sá að ég Iifnaði
með hverjum degi. Ég varð hræddum vegna
þess að ég óttaðist að glata þessari tilfinn-
ingu sem svo lengi hafði verið dauð. Egfyllt-
ist óstjórnlegri löngun til að lifa vínlaus. Ég
vissi að vandamálin biðu fyrir utan með-
ferðarstöðina, allt hafði verið skilið eftir og
ekkert breytt. Ég varð því að breyta liferni
mínu og gerði það hægt og rólega til að bæta
sjálfan mig og halda mér frá áfengi. Ég er
ofstækisfullur AA-maður. Án AA-fund-
anna er bardaginn við áfengið vonlaus fyrir
mína parta.
Starfið við SÁÁ er einnig aðhald fyrir mig
og ég framkvæmi það einmitt til að minna
mig á sjúkdóminn en ekki til að gleyma hon-
um. Þau ár, mánuði, vikur og daga sem ég
hef verið edrú hef ég aldrei sagt að ég sé
hættur að drekka. Ég er alveg jafnstutt frá
glasinu eins og aðrir alkar. En leiðir hinna
ólýsanlegu AA-samtaka og starfið í SÁÁ
hefur haldið mér við efnið. í dag er ég geysi-
lega þakklátur maður. Ég er þakklátur að fá
að lifa frá degi til dags. Og fá að lifa lífinu
lifandi og eiga mína fjölskyldu og mitt
starfþ segir Hendrik „Binni“ Berndsen.
— IM.