SÁÁ blaðið - apr. 1984, Síða 14

Starf SAA virðist
hafa skilað árangri
eftir Ólaf Ólafsson landlœkni
Áfengismálastefna
Hér á landi hefur lengi verið rekin
meiri aðhaldsstefna í áfengismálum
en víðast hvar í heiminum.
1. Ríkiseinkasala
2. Tiltölulega há álagning
3. Fáir útsölustaðir
4. Lágmarksaldur kaupenda
5. Sala á sterkum bjór bönnuð
6. Vissartakmarkanirásölu áfeng-
is í veitingahúsum
7. Bann við áfengisauglýsingum.
Þessari stefnu hefur verið haldið
við m.a. fyrir tilstilli Áfengisvarnar-
ráðs og Stórstúkunnar, en mörgum
finnst hún einstrengingsleg. Afleið-
ingar þessarar stefnu eru að minna
er selt af áfengi á íslandi en meðal
annarra þjóða og að sjúkdómar af
völdum áfengis eru hlutfallslega
færri hér en í öðrum löndum.
Það er athyglisvert að Alþjóða-
heilbrigðisstofnunin hefur á síð-
ustu árum lagt til að svipaðri áfeng-
ismálastefnu skuli fylgt og sýnist
mér því að ísland breyti ekki um
stefnu frá því sem nú er.
En við setjum markið hærra en
aðrir. Á síðustu árum hefur með-
ferðarstefnan tekið nokkrum breyt-
ingum. Ekki er lengur litið svo á, að
meðferð áfengismisnotenda og
sjúklinga eigi að vera í höndum
lækna einna, heldur hafa fleiri aðil-
ar haslað sér völl á meðferðarsvið-
inu eins og t.d. SÁÁ. Ég tel, að þessi
breyting sé til góðs því að vanda-
málið er margþætt og snertir all-
flesta í þjóðfélaginu.
Meðferð áfengissjúklinga
Um árangur meðferðar áfengis-
sjúkra hefur mjög verið deilt. í
Quarterly Journal of Studies og
Alcohol 1975 birtust niðurstöður
384 sjúkrastofnana um árangur
meðferðar við áfengissýki. í 72
þessara rannsókna var stuðst við
samanburðarhópa, þar sem annar
hópurinn fékk læknismeðferð en
hinn ekki. í fáum tiifellum reyndist
meðferð vera árangursríkari en eng-
in meðferð. Samskonar niðurstöð-
ur voru birtar frá 8 stórum sjúkar-
húsum í Bandaríkjunum 1976. í
sumum tilfellum höfðu viðtöl við
aðstandendur svipuð áhrif til úr-
bóta og viðtöl sérfræðinga við
sjúklinga. Þrátt fyrir þessar niður-
stöður vilja menn ekki gefast upp
og telja rétt að reyna til þrautar við
hvern sjúkling og misnotanda. Á
íslandi eru 2 meðferðarstefnur ráð-
andi, þ.e.:
1. Vistun á geðsjúkrahúsi eða hæli
fyrir áfengissjúka, þ.e. læknis-
meðferð sem stjórnað er af geð-
Iækni.
2. SÁÁ- og AA meðferðin. Síðari
meðferðin byggist aðallega á
leiðbeiningastarfi leikmanna
sem eru „óvirkir alkóhólistar".
Meðferðarstefna SÁÁ byggist m.a.
á eftirfarandi:
1. Að breyta persónuleika, viðhorfi
og hegðan áfengissjúklings/
misnotanda. Fá menn til að
hverfa frá sjálfsblekkingum.
Meðferðin beinist því að per-
sónuleikanum — og þá aðal-
Iega að óraunhæfri sjálfs-
mynd sjúklings.
Að virkja sjúklinga — sjúklingur er
virkjaður daginn út og daginn inn
og tekur sjálfur þátt í meðferðinni.
Sjúklingur er miðpunktur og allt
starfsfólkið vinnur að sama marki,
að byggja sjúkling upp andlega,
líkamlega og félagslega. Sumar
geðdeildir hafa tekið upp sömu
tækni og er það gott. í raun og veru
er sama hvaðan gott kemur ef unnt
er að losa fólk úr viðjum áfengis-
misnotkunarinnar.
Svo virðist sem mestur hluti
„nýrra áfengissjúklinga og áfengis-
misnotenda“ (yfir 80%) hafi á
undanförnum árum leitað til SÁÁ
meðferðarstofnunar. Heilbrigðis-
yfirvöld hafa unnið að bættum
tengslum lækna og SÁÁ en nú
starfa læknar á allflestum SÁÁ-
stofnana, ekki síst vegna þess að
kannabisneytendum hefur fjölgað
mjög á SÁÁ-stofnunum. Fyrir 4
árum reyndust um 11% sjúklinga
vera kannabisneytendur ennú eru
þeir um 30%. Þá er miðað við sjúkl-
inga sem hafa neytt kannabis a.m.k.
vikulega I a.m.k. hálft ár.
Til geðlækna eru yfirleitt sendir
þeir áfengissjúklingar, sem þjást
jafnframt að geðtruflun, enda er
ekki aðstaða til þess að sinna slík-
um sjúklingum á SÁÁ-stofnunum.
Slíkir sjúklingar eru oftast erfiðari
í merferð, búa við verri félagslegar
aðstæður og njóta minni stuðnings
af hálfu samborgaranna en þeir
sjúklingar sem leita til SÁÁ og ÁA-
samtakanna.
Ég ætla ekki að bera saman
árangur geðlækna og SÁÁ við
meðferð áfengissjúklinga/misnot-
enda — enda er það ekki hægt. Ég
tel þó að rétt sé að kanna möguleika
á að skipta upp áfengissjúklingum
og misnotendahópum milli SÁÁ-
stofnana og geðdeilda á eftirfar-
andi hátt:
X. Að SÁÁ taki að mestu leyti við
áfengissjúklingum og misnot-
endum sem ekki þjást af geð-
sjúkdómum eða þarfnist afeitr-
unar.
2. Að gcðdeildir annist geðsjúka
áfengissjúklinga og afcitrun.
M.a. fyrir atbeina aðila eins og
SÁÁ hafa íslendingar nú byggt
mun fleiri vistunarrými fyrir
áfengissjúklinga en nágrannalönd-
in. Trúlega höfum við keyrt yfir
markið í þeim efnum sem öðrum.
Þetta er einfaldlega okkar lífsstlll.
Við áætlanagerðir I heilbrigðismál-
um sem og á öðrum sviðum í þjóð-
félaginu ræður oft tilfinningasemi
frekar en skynsemi og stjórnmála-
menn hlusta frekar á „þrýstihópa"
en sérfræðinga. Við verðum engu
að siður að fara með gát í framtíð-
inni og muna eftir, að líkt og sjúkl-
ingur kallar á sjúkrarúm, getur
rúmið krafist sjúklings. Mikil og
góð þjónusta getur því bæði skapað
þörf og eftirspurn fyrir meðferð á
þessu sviði sem öðrum. Ég tel hins
vegar að ekki verði framhjá því
gengið, að starf SÁÁ virðist hafa
skilað góðum árangri á undanförn-
um árum. Það er því eðlilegt og rétt
að opinberir aðilar styðji við bakið
á SÁÁ og samtökin sjái um veruleg-
an hluta af þjónustu við áfengis-
sjúklinga og misnotendur. Ekki
þarf að efast um að göngu- og dag-
deildir geta í ríkari mæli sinnt mis-
notendum áfengis án þess að dregið
sé úr gæðum og þjónustu. Rekstur
göngudeildar- og dagdeildarþjón-
usta er líka mun ódýrari en stofn-
anaþjónusta.
Það verður að tryggja að eðlilegt
jafnvægi ríki jafnan í þjónustu
meðferðarstofnana og göngu- og
dagdeilda. Ef við eflum eingöngu
dýrasta þátt þjónustunnar þ.e.
stofnanaþjónustu, beinum við
aðalsjúklingastraumnum þangað
og reikningurinn verður trúlega of
hár.
skaltu kynna þér
JLbyggingalánin og JL vöruúrvalið
Það sem er mikilvægast fyrir þann sem er að
byggja eru auðvitað fjármálin og byggingar-
hraðinn.
J.L. Byggingavörur gerir húsbyggjendum
kleift að byggja með fyrsta flokks vörum á
sérstökum J.L.-lánakjörum.
kolli. Einnig er hægt að semja um sérstök
J.L.-lán, sem miðast t.d. við útborgun líf-
eyrissjóðslána eða húsnæðismálastjórnar-
lána. Þannig getum við verið með frá byrj-
un.
J.L. Byggingalánin
kvæmd:
Stofnaður er viðskiptareikningur, fyrir tí-
unda hvers mánaðar er úttekt fyrri mánaðar
yfirfarin, a.m.k. 20% greidd í peningum, og
allt að 80% sett á skuldabréf til allt að sex
mánaða. Þannig er þetta framkvæmt koll af
Iðnaðarmenn sem vinna fyrir viðskiptavini
okkar þurfa ekki að leita annað í efniskaup-
eru þannig í fram- um. Um leið og búið er að grafa grunninn
geta smiðirnir komið til okkar og fengið
fyrstu spýturnar. Og í framhaldi af því fæst
allt byggingarefnið hjá okkur.
Renndu við vestur í bæ og talaðu við-okkur
ef þú ert að byggja.