Helgarpósturinn - 04.05.1979, Blaðsíða 22

Föstudagur 4. maí 1979 —he/garpástiirihn._
iÞórunn Sigurðardóttir ræðir við Kjuregej fllexöndru]
bladamadur í einn dag....
„Eins og kannski einhverjir vita þá hef ég þann háttinn á að skipta
um hlutverk jafnan vor og haust/ — vinn í leikhúsinu á veturna en
fæst við blaðamennsku á sumrin. Þótt leikarinn ríki núna þá var það
blaðamaðurinn í mér sem sagði mér að Kjuregej væri skemmtilegt
viðtalsefni/ þvi að hún á sér um margt óvenjuiega sögu," sagði Þor-
unn Sigurðardóttir leikari, þegar hún gerði okkur grein fyrir hvers
vegna hún hefði valið að taka Kjuregej Alexöndru Argunovu tali.
„Kjuregej er upprunnin úr einum afskekktasta hluta veraldar, Sí-
beríu, hefur reynt ýmislegt og fengist við ýmsar tegundir lista. En
þrátt fyrir að hún komi frá umhverfi sem er svo gjörólíkt okkar þá
hefur veriðótrúlegtað fylgjast með því hversu vel hún hefur búið um
sig í okkar samfélagi."
Hún heitir Kjuregej Alex-
andra Argunova og býr inni viö
Langholtsveg. Uppi á vegg hjá
henni er risastórt Isbjarnar-
skinn, sem frændi hennar gaf
henni, á gólfinu skógarbjarnar-
skinn og hillurnar fylla sér-
kennilegir hlutir komnir alla
leiö frá Siberlu. Hún á lika
gaupuskinn, sem bróöir hennar
gaf henni, en hann er veiöimaö-
ur hinum megin á hnettinum og
veiddi og verkaöi þe>-sa gaupu
halda systur sinni. t ’.efur
hún saumaö risastóra rn^. !
sem prýöir einn vegginn, og þaö
er lika hún sem spilar á allar
júöahörpurnar því Kjuregej er
ýmislegt til lista lagt. v
Kuregej er fædd og uppalin i
Jakútiu i noröaustur Síberfu.
Landiö er 7 sinnum stærra en
Frakkland, en Ibúarnir aöeins
um hálf milljón, þar af um 300
þúsund Jakútar, en hinir eru
aöallega Rússar, Kóreumenn og
Sigaunar. Jakútar voru veiöi-
menn og hiröingjar, sólar- og,
náttúrudýrkendur sem trúöu áv
stokka og steina þar til Rússar
kristnuöu þá á 16. öld. Núna lifa
Jakútar á landbúnaöi og búa
margir á samyrkjubúum.
Þegar fariö er héöan til Jakútiu
er aöeins 1/3 hluti leiöarinnar aö
baki I Moskvu, en þá er eftir 11
klukkustunda flug til höfuö-
borgarinnar Jakútsk. Kjuregej
fluttist til Islands fyrir 12 árum
og sumir vinir hennar segja aö
hún hafi aölagast Islenskum aö-
minningar frá þvi aö ég var
barn. Sumt er kannski ekki svo
ólikt minningum islenskra
barna fyrr á öldum. Til dæmis
flökkuðu menn um Jakútiu og
sungu söngva og sögöu fréttir á
milli byggöarlaga, likt og gert
var hér á landi. Ég man eftir
einum slikum frá þvi aö ég var
barn. Hann kom og söng I þrjár
nætur samfleytt og einn söngur-
inn fjallaöi um hreindýriö með
gullhornin. 1 febrúar áttu gull-
l-'',-nin að detta af og sá sem
id' þau átti aö veröa
tr gjusamasti maöur 1
heimi. Þessu trúöi ég og af þvi
aö þetta var í febrúar, þá
klifraöi ég upp i fjalliö fyrir ofan
húsiö okkar til aö leita aö
horninu. Þegar ég var
komin lerigst upp f fjall
iö var ég oröin dauö-
þreytt og settist
ég niöur i snjó-
um þetta leyti. Ég vissi litiö um
Island, en mundi þó aö þaö var
kallaö „solareyjan” i landa-
fræöir kkar heima og ég
vissi 1 . ’alliö Hekla var á
íslar. na kynntist ég
Magnúsi jonssyni, sem ég siöar
giftist. Ég átti Sunnu elstu dótt-
Þórunn ræöir viö Kjuregej á vinnustaö hennar, saumastofu Þjóöleikhússins.
MAÐUR FINNUR MEIRA FYRIR SAM-
KEPPNI OG SUNDRUNG HÉR”
stæðum betur en flestar íslensk-
ar konur. En meira um Jakútiu:
„Pabbi var veiðimaöur og viö
bjuggum i bjálkahúsi i þorpi
skammt frá Jakútsk. Hann fór i
striöiö meöRússum og féll þegar
ég var smábarn. Mamma var
fórnarlamb striösins, missti tvo
bræöur þar auk pabba og vesl-
aöist eiginlega upp og dó svo
þegar ég var 16 ára. Tungumál
okkar Jakútanna er skylt tyrk-
nesku, en þaöan komum viö
upphaflega og höfum siöan
blandast mongólum,” segir
Kjuregej.
„Veturnir eru geysilega iíarö-
ir, allt aö 60r frost, en 40“' —
50° er algengast. Sumrin eru
aftur stutt og mjög heit. Þá er
safnað foröa fyrir veturinn og
unniö mikiö. Viö erum ekki löt
og höfum lært aö búa viö þessa
erfiöu náttúru. A sumrin rækt-
um viö hveiti og annað korn.
Ber, graslaukur og sólblóm
vaxa villt og er þaö einnig nýtt.
A veturna veiöum viö talsvert
okkur til matar. Húsunum er
haldið heitum meö stórri opinni
eldstó. Þá feröumst viö á sleö-
um meö hestum eöa hreindýr-
um fyrir, en á sumrin aöallega á
hestvögnum. Sem betur fer er-
um viö aö mestu laus viö bíla-
mengunina, en bilum fer vist
fjölgandi á seinni árum.”
„Nú er Siberla liklega ekki
beint aölaöandi staöur I augum
margra Islendinga? Hvernig
fannst þér aö búa þar?”
„Þaö er min hamingja aö
vera fædd þar og uppalin.
Jakútia er yndislegt land, fall-
egt og gjöfult, þrátt fyrir mikil
veörabrigöi. Viö vorum ekki fá-
tæk á okkar mælikvarða og yfir
fólkinu var jafnvægi, sem maö-
ur sér ekki oft hér á Vesturlönd-
um. Ég veit aö Siberia er þekkt-
ust fyrir fangabúðir hér á
Islandi, en þær hef ég aldrei séö
eöa heyrt um i Jakútiu.
Ég á margar skemmtilegar
inn. Þá var mei iitiö niöur aö
húsinu. Þar var þá enginn
svartur blettur sjáanlegur,
heldur grænn og mikill gras-
lauksskúfur viö reykháfinn. Og
mikiö var mamma hissa og glöö
þegar ég færöi henni nýjan
graslauk um háveturinn.”
„Hvernig stóö á þvi aö þú ferö
svo til Moskvu?”
ur okkar á meöan ég var I skól-
anum. Hún heitir reyndar
Kunnej á mfnu tungumáli, en
þaö merkir sól og fannst okkur
Sunnunafniö þvi sjálfvaliö á
Islandi.”
„Hvernig tóku vinir þinir og
ættingjar þvl aö þú tækir saman
viö útlending?”.
Kjuregej og Ari, sonur hennar, undir Isbjarnarskinninu.
„Eftir aö ég lauk mennta-
skólanámi fór ég aö syngja,
leika og dansa opinberlega.
Þaö var ákveöiö aö efna
til inntökuprófs i Jakútsk
fyrir leiklistarháskólann
I Moskvu, og senda nokkra
nemendur frá Jakútiu alla leiö
tii Moskvu til leiklistarnáms.
Ég sá auglýsingu um inntöku-
prófiö og var svo heppin aö vera
meöal þeirra 6 sem stóöust próf-
iö, en 400 manns reyndu viö þaö
um leið og ég. Þvinæst var
haldiö tií Moskvu. Ég innritaöist
i skólann sem tók alls fimm ár,
og var mjög strangur.”
„Þar kynnistu fyrst
Isíendingum?”
„Já, þaö voru nokkrir
Islendingar viö nám I Moskvu
„Eiginlega tóku flestir þvi
mjög vel og allir i skólanum
sýndu mér mikinn skilning.
Bróöir minn var sá eini sem tók
þessu illa og sárnaöi mér þaö
mjög, þvi viö vorum mjög sam-
rýmd. Hann haföi sent mér
peninga, en skrifaöi nú og sagö-
ist ekki lengur vera bróöir minn
og hætti þar meö aö styrkja
mig. Þetta átti þó sem betur fer
eftir að jafna sig siöar. Ég var
viö nám og haföi ekki möguleika
á aö hafa barnið hjá mér á stúd-
entagarðinum og var hún þvi á
barnaheimili frá þvi hún fædd-
ist. En ég lét þaö ekki af*'-
frá aö hafa hana á brjósti i 7
mánuöi og fór ég þrisvar á dag
meö lest hálftima leiö til aö gefa
henni. Siöan fluttumst viö til ls-
lands, eftir aö ég haföi lokiö viö
skólann.”
„Voru engin vandkvæöi á aö
fá aö flytjast úr landi?”
„Nei, ég beiö aö visu I hálft ár
eftir leyfi, þvi fjölskylda min
þurfti aö gefa samþykki sitt.
Það var auðvitaö ætlast til aö ég
kæmi heim til Jakútiu og nýtti
menntun mina þar, þvi námiö
var mér aö kostnaöarlausu eins
og allt nám i Sovétrikjum. Ég
haföi engin afskipti haft af póli-
tik og þvi vandalaust aö fá leyfi
til aö flytjast burt, eftir að fjöl-
skyldan haföi samþykkt þaö.”
„Og hvernig var svo aö koma
til íslands?”
„Þaö var mjög gaman. Ég
skildi aö visu ekkert I málinu til
aö byrja meö og var þvi dálitið
einmana. En viö nánari kynni
komst ég aö þvi aö þaö er margt
likt meö þessum þjóöum.”
„Nú hefur þú búiö viö tvenns
konar þjóöskipulag. — Hvort
_ kanntu nú betur viö, okkar vest-
| ræna lýöræöi eöa hiö sóslal-
# iska?”.
i „Mér finnst erfitt aö bera
i[ þetta saman, hvort um sig hefur
I sina kosti og galla. Mér leiö vel I
í Sovétrikjunum og mér hefur liö-
iö vel hér. Hér er vissulega
minna um boö og bönn, en þau
eru nú samt til hér eins og ann-
ars staðar.
Maöur finnur meira fyrir
samkeppni og sundrung hér, en
ég minnist meira samhjálpar-
innar heima i Jakútiu og reynd-
ar i Moskvu lika. Hins vegar
fannst mér strax meiri almenn
umræöa hér um þjóöfélagsmál,
en pólitisk umræöa hefur þó
aukist mjög heima siöan ég bjó
þar.
Þegar ég kom til Jakútiu siö-
ast 1973 höföu oröiö miklar
breytingar og fólkiö haföi meira
umleikis. Framfarirnar eru
innski hægari en aftur á móti
er engin veröbólga og minni
samkeppni. Ég held aö þessi
samkeppni.hraöi og spenna sem
er aö ná tökum á Islendingum sé
undirrót margs ills og mér
finnst ég hafa oröiö þess áþreif-
anlega vör eftir aö ég fór siðar
aö vinna meö vistfólki á
Kleppsspitala og Vifilsstööum.
Þaö fólk sem veröur undir I
þessu þjóöskipulagi segir sina
sögu um ástandiö.”
„Hvaö hefuröu svo haft fyrir
stafni hér á Islandi?”.
„Fyrstu árin fóru að mestu i
barneignir og húsmóöurstörf,
en ég á fjögur börn. Ég á Brynju
Benediktsdóttur leikstjóra þaö
aö þakka aö ég fór að fást viö
leiklist aftur, þvi hún iét mig fá
hlutverk i söngleiknum „Hár-
inu”. Slöan fór ég smátt og
smátt aö syngja opinberlega og
hef gert þó nokkuð af því. Auk
þess hef ég kennt i ýmsum skól-
um og á námskeiðum og leikiö i
fleiri leiksýningum. Ég hef lika
unniö talsvert viö búningasaum.
Ég vann td. meö Danyu
Krupsku fyrir „Oklahoma”.
Þegar hún kom svo i vetur til aö
setja upp „Prinsessuna á baun-
inni” baö hún um mig til aö-
stoðar viö höfuöbúnaöinn og er
ég á kafi i þvi núna. Auk þess
hef ég á annað ár unniö á Kleppi
og á Vifilsstööum þar sem ég
kenni vistmönnum og starfs-
fólki leikræna tjáningu.
Mér finnst þaö mjög spenn-
andi og gefandi starf.”
„Og hvaö er svo framund-
an?”
„Mig langar til aö gefa út
plötu, ef ég fæ einhvern til aö
aöstoöa mig. Annars erum viö
fjölskyldan á leiö til Danmerk-
ur, þar sem ég ætla aö kynna
mér og læra meira i leikrænni
tjáningu og vonandi aö fylgjast
meö I leikhúsunum lika. Þaö er
óvist hvaö viö veröum lengi, llk-
lega 1 — 2 ár, en slðan gerum viö
ráö fyrir aö flytjast aftur til
Islands.”
Það er farið aö liöa á kvöldiö
og kominn timi til aö ljúka viö
jakútsku lummurnar og teiö.
Lummurnar eru oft á boröum
hjá Kjuregej, þvi krökkunum
finnst fátt matur nema þær séu
með. Þær eru býsna likar
islenskum lummum, eins og
þær voru I sveitinni, nema hvaö
engar eru rúsinurnar. Og viö
kveðjum Kjuregej og börnin og
óskum þeim gæfu og gengis i
nýju landi.