Helgarpósturinn - 05.10.1979, Qupperneq 13

13
holrjf^rpn^fl irinn Föstudagur 5. október 1979
hann um aö vera oröinn leiðin-
legri á seinni árum, en þaö var
meö ólikindum skemmtilegt aö
ræöa viö hann á Kaupmanna-
hafnarárunum.
— Hann sagöi einu sinni viö
mig, þegar viö hittumst fyrir
nokkrum árum: — „Þú hefur
aldrei ætlaö þér aö veröa neitt,
nema aö vera friáls maöur” — og
sennilega haföi hann rétt fyrir
þér.
— Finnst þér v.era oröin mikil
breyting á Kaupmannahöfn frá
£vi aö þiö voruö hér ungir menn?
— Já, blessaöur vertu, þaö er
allt oröiö breytt. Hér áöur heföi
enginn látiö sér detta í hug aö
sýna sig á götunni án hvits flibba
meö slifsi. Nú eru allir i verka-
mannagörmunum, þessi franski
hefur plataö þá laglega.
— Hvaöa franski?
— Nú þessi sem fann upp galla-
buxurnar. Þetta var ætlaö fyrir
,kúasmala og gullgrafara maöur.
— Svo var lika meira lif á göt-
unum hér i gamla daga. Mellurn-
ar settu svo stóran svip á götulif-
iö. Þá var áttundi hver maöur I
borginni meö lekanda og
þritugasti hver meö sárasótt, svo
þú getur imyndaö þér stóölifiö!
— Ég man alltaf eftir einni
blómarósinni viö Ankeriö. Þú
veist ankeriö viö Nýhöfnina en þá
var Nýhöfnin aöalgleöistaöurinn
hér i borginni.
Ég var eitthvaö aö þrasa viö
hana um sjálfstæöisbaráttu okkar
Islendinga en þá sljákkaöi nú
heldur betur i mér, þegar hún
sagöi: Vi skal ikke diskutere
politik skat, vi skal hellere hjem
til mig!
— Fórstu meö henni?
— Ja, nú er ég oröinn svo
gleyminn aö ég man þaö bara
ekki,he.he.
— Hvort ég þekkti Dunganon
tsleifur á göngu á Löngulinu.
jafnvel aö boröa dögum saman!
Þá var hann svo þungt hugsi.
Hann bjó hér i Frederiksberg i
Kaupmannahöfn, eins og þú veist
og ég var titt gestur hjá honum.
Hann var mikill listamaöur,
alltaf fint klæddur, og glæsilegur
en hann vildi aldrei láta mynda
sig. Hann kunni ótal tungumál og
orti meira aö segja kvæöi á arab-
Isku!
í fyrstu sendinefndinni
til Rússlands
A langri ævi safnar fólk gjarn-
an aö sér ókynnum af alls konar
hlutum sem hafa mismunandi
minningargildi fyrir eigandann.
ísleifur býr i De Gamles By I
möppur. í einni möppunni sé ég
myndir sem viröast vera teknar i
Rússlandi og er ekki laust viö aö
nokkur andlitanna séu kunnug-
leg.
— Já, ég fór til Sovét i fyrstu
sendinefndina sem var farin aö
heiman. Villi sálugi frá Skáholti,
kom einu sinni til min og spuröi
hvort ég vildi ekki koma meö. Ég
var reyndar ekki boöinn eins og
hinir, svo ég varö aö borga fariö
mitt sjálfur. Ég átti 500 krónur
eftir frá sumrinu, svo ég sló til.
Þetta var stórmerkileg ferö, en
ekki var nú dýröin eins mikil og
sagt haföi veriö svo margir sner-
ust nú frá trúnni i feröinni.
Þaö voru þó einstaka óöir
kommar meö, sem létu ekki á sig
og tágnættismiúH”
• Sigurjónsson, Hafnarislendingur i Helgarpóstsviðtali
fá, þótt ekki væri allt eins og þaö
ætti aö vera og merkilegt nokk,
þá var einn okkar, sem var mikill
andkommi, sem snerist i hina átt-
ina i túrnum. Eg held bara aö
hann sé kommi enn þann dag i
dag!
— Ég orti drápu fyrir Einar 01-
geirsson og fleiri I feröinni og lik-
aöi þeim þaö vel og það virtist
fleirum lika kveöskapurinn minn
þarna.
Viö vorum frá sextán þjóöum
en þó fjölmennastir frá Islandi.
Þarna á meöal voru Fransmenn.
Viö vorum á leiö inn I hóteliö okk-
ar i Moskvu, þegar ég fór aö raula
hálfgeröa klámvisu eftir mig, viö
lagiö Marseillasinn franska. Ég
vissi ekkert af Frökkunum, en
allt i einu kemur skarinn hlaup-
andi meö hamagangi og handa-
pati og þrifur mig upp I loft.
Okkur tslendingunum varö nú
ekki um seþhéldum aö nú ætti aö
gera mig höföinu styttri, en þaö
var nú öðru nær. Kallagreyin
voru svo ánægöir yfir aö ég var aö
syngja lagiö þeirra, aö þeir báru
mig inn I hóteliö I gullstól. Þeim
likaöi vist ekkert of vel þarna,
held ég.
„Líst vel á þig laggi”
«»Ég kynntist Einari Ben. þegar
ég var aö safna áskrifendum aö
Vefaranum mikla fyrir Laxness.
Ég bjó þá i Unuhúsi ásamt Lax-
ness og Þórbergi. Þaö var
skemmtilegur timi, sérstaklega
aö heyra þá kappa rökræöa.
Ég gekk hús úr húsi i Reykjavik
meö áskrifendalistann og voru nú
undirtektirnar misjafnar. Þaö
var I einni slikri ferö, aö ég hitti
Einar, hann sat á trékassa I Eim-
skipafélagshúsinu og Gunnlaugur
Blöndal var aö mála hann.Einar
kallaði á mig inn og spuröi hvaö
ég heföi I töskunni minni. Ég
sagöi honum þaö og vildi hann þá
aö ég tæki mér fri um stund og
spjallaö viö þá.
Hann var dálitiö viö skál og
haföi flösku á bak við kassann,
sem hann dreypti á annaö slagiö.
,,Mér list nokkuö vel á þig laggi”,
vel? Já maöur lifandi, greifinn af
Sánkti Kilda og ég vorum I fóst-
bræöralagi. Hann haföi sérstakan
hátt á aö láta túrista borga fyrir
forvitnina þegar þeir komu aö
skoöa eyjuna hans. Allir fengu
frian aögang, en þurftu svo aö
borga 25 dollara til aö komast
burt af eyjunni! En hann liföi ekki
nógu hollu lifi — Hann gleymdi
Kaupmannahöfn sem eins og
nafniö gefur til kynna er elli-
heimili meö fjölda Ibúa. Þó elli-
heimiliö sé stórt, þá eru einka-
vistarverur gamlingjanna litlar
og bjóöa ekki upp á stóra búslóö.
Þess vegna losaöi Isleifur sig viö
flestar eigur sinar þegar hann
flutti inn og eftir eru aöeins smá-
hlutir og nokkrar ljósmynda-
tsleifur á leiö inn I „Nikkann” sem var vinsæll samkomustaöur kapp-
anna á árum áöur. Nikkinn er eldgömul bjórstofa sem nú er búiö aö
friöa.
sagöi hann og þetta endaöi meö
fyllerii hjá okkur alla nóttina.
Hann sagði viö Gunnlaug, aö þeir
myndu halda áfram meö mál-
verkiö seinna og tók mig meö sér
heim.
Hann varaði mig eindregiö viö
þvi aö ilendast I Kaupmannahöfn,
hann sagði aö hún heföi gleypt
margan góöan drenginn og losaö
sig svo viö hann eins og hvern
annan úrgang.
Ég taldi litlar likur á aö ég
Kvæöi sem Isleifur orti i tilefni
Þjóöverja.
Gripdeildir geröu á þér,
germanskur vigaher,
var nú litt um vörn.
Bundinn viö mat og mjöö
makráö viö sólarböö,
björguöust bailetglöö
flestöll þin börn.
Ilentist þar, en þaö fór nú ööruvisi
Þetta var svo mikill umbreyt-
ingatimi á Islandi á þessum ár-
um. Allir aö fara til Reykjavikur
eöa útlanda. Ég held bara aö
bilarnir hafi gert landann vitlaus-
an.
Eöa eins og Jón Helgason
sagöi: Gott er ef Islendingar geta
lifaö á þvi aö kaupa bila i útland-
inu og selja hvor öörumj þá deyr
þorskurinn bara eölilegum dauö-
daga — elli!
frelsunar Danmerkur undan oki
Reisir þú höfuö hátt,
aftur viö noröurátt,
Gefjunargrund.
Situr viö sumbiuborö
segir þin sætu orö,
blika um bjarta storö,
blánandi sund.
Þetta er eina eintakiö sem til er af þessum þremur heiöursmönnum
saman, þeim Halldóri Laxness (t.h.) og vinum hans Jóni Pálssyni frá
Hliö, sem þarna er i miöiö og tsleifi Sigurjónssyni. Þessi mynd prýöir
herbergi tsieifs og hann gætir hennar sem sjáaldurs augna sinna.
ISLEIFS LfSING
tir bókinni Ungur eg var eftir Halldór Laxness
Halldór Laxness segir frá ísleifi i bókinni Úngur eg var og lýsir hon-
uiú svo:
„tsleifur Sigurjónsson var annar sá vinur sem ég tók að erföum þeg-
ar samvistum okkar Siguröar Einarssonar sleit á Laugavegi 28. Isleif-
ur var hæverskur maður og gekk einlægt siöastur gegnum dyr. Hann
var hár maöur beinvaxini^rauöbirkinn og haföi eitthvaö ekki rétt sam-
setta húö og vildi stundum flagna" sólskin litaöi manninn rauöan; hann
var allra manna bláeygöastur en brúnir og brár höföu lit af hálmi.
Þessi ljúfi maöur þjáöist ævilángt af góövild gagnvart öörum mönnum
ásamt innbornu grandleysi spekingsins. Hann dáöist öfundslaust aö
frægö annarra manna en leitaöi aungrar sjálfur, reyndi alt sem hann
gat til að komast ekki i álit, og foröaöist aö ná árangri á nokkru sviöi.
Hann haföi frá æskudögum stundaö sumarvinnu á heiöum uppi, sima-
lagningu eöa vegavinnu en var aö uppruna sveitapiltur af Suöurlandi.
Hann haföi til aö bera slika hæfileika til hrifningar af snild manna og
gáfum ásamt frægð þeirra og öörum árangri i lifinu, svo og af fögrum
konum og fjarlægum löndum og þeirri miklu rómantik sem hann trúöi
aö væri til dæmis á Spáni eöa jafnvel Suöurhafseyjum,aö segja mátti aö
hann ljómaöi allan daginn. Aldrei heyröi ég hann segja misjafnt orö um
nokkurn mann; jafnvel ekki um dauöa hluti. Ég hef sjaldan kynst
öðrum eins ööllngi og þessi maöur hefur áreiöanlega veriö fyrir guöi og
er enn. Ég var á kafi i hugmyndasmiðum minum einsog krakki sem er
að leika sér aö legg og skel; en tsleifur var reiöubúinn aö fylgja þeim
manni sem hann haföi dubbað til sénis hvert á land sem vera skyldi af
þesskonar tröllatrygð og umburðarlyndi sem hvorki misgjörðir né van-
þakklæti fékk raskaö. A feröalagi bar hann töskurnar minar, þvi hann
vissi vel aö ég var manna ósterkastur þó ég segöi ekxi frá þvi, en hann ,
sjálfur átti aöeins léttan skjatta en nóga krafta og meiri auðlegö af
mannlegri góövild en flestir menn.
Til marks um þaö meö hverjum hætti ísleifur lét sig heiminn varöa,
þegar ég kynntist honum fyrst, var óþrotlegur lestur hans á feröabók-
um þeirra manna sem hafa leitaö uppi þjóöir I fjarlendum plássum á
litt kunnum breiddargráðum. Þessar þjóöir hafa gert sér til frægðar aö
kunna ekki fótum sinum forráö I þeim stööum þar sem þær eiga heima,
en hrúgast saman þar sem fæst ópium fyrir fólkiö samkvæmt Marx.
Þar dansa ógurlegar svartar skessur og láta óekta hálsmen og ökla-
hringi skrolla og skella handskellum framaní hvlta eiturbyrlara og
þjófa. ísleifur er sá einn maöur mér kunnur sem I æsku las upp til agna,
eitt og sérhvert rit Ebba nokkurs Kornerups um slfka staöi, alís f jörutiu
bækur aö þvl mér er fortaliö. Mart úr þessum textum kunni ísleifur
utanbókar. Hann var I svipinn aö biöa eftir plássi hjá Bröndum, fræg-
um veitingastaö, þar sem hann ætlaöi aö læra diskþvott.”
Sföar segir Halldór Laxness I bók sinni: „Oöum dró aö þvi aö róman-
tiskt siöaboö tæki völdin i lifi þessa sonar sveitasælunnar. Hann mynd-
aöi sér einstakan og nýstárlegan atvinnuveg sem áreiöanlega er ekki
heiglum hent aö stunda, en skaparinn gaf þessum túrista drauma-
landsins þá kostgæfni og seiglu sem þar útheimtist. Atvinnuvegurinn
var i þvi fólginn aö uppgötva smugur sem nútíma félagslöggjöf gefur
kost á, og læra aö færa sér þær i nyt til aö koma sér undan allri vinnu
sem vernduö er i almennri vinnulöggjöf; gera siöan út á styrkjabákniö
sem henni er áfast. Hann geröist serfræðingur I öllum gloppumtmis-
gáningum og veilum kerfisins I þeim tilgángi aö gera sér mat úr þeim,
svo hann gæti stundaö frjálst einsetumannsllf i blóra viö mannlegt
félag en samkvæmt lögum þess, á sama hátt og t.d Howard Hughes
geröi I krafti milljóna sinna. Markmiöiö var persónulegt næöi; þó
vitaskuld meö þeim takmörkunum sem hugöarefni hans kunnu aö setja
honum þá og þá. 1 framkvæmd þýddi þetta aö hreyfa aldrei framar
hönd né fót sér til framdráttar nema til aö hiröa þá styrki,bætur,upp-
bætur og heilsubótarpeninga, ókeypis skemmtanir og önnur friöindi
sem þessi löggjöf veitir aögáng aö...”