Helgarpósturinn - 11.01.1980, Blaðsíða 4

Föstudagurinn 11. janúar 1980.1-hslgSrpOStuhnrL_
GÆTIÞURFT AÐ SVARA SVARTHÖFÐA
NAFN: Indriði G. Þorsteinsson STARF: Rithöfundur FÆDDUR: 18. april 1926
HEIMILI: Heiöargeröi la HEIMILISHAGIR: Eiginkona Þórunn Friðriksdóttir og eiga þau 4 syni
BIFREIÐ: Dodge '76 TRÚMÁL: Utan trúarsafnaða ÁHUGAMÁL: Hefur áhuga á öllum sköpuðum hlutum
Hver er Svarthöföi? spyrja menn þessa dagana. Fátt annaö efni dagblaöanna hefur valdiö eins
hatrömmum deiium og stóryrt skrif dálkahöfundarins (eöa höfundanna) Svarthöföa. Frétta-
menn rikisf jölmiöla hafa kærtskrif þessi til siöareglunefndar Blaöamannafélags lslands. Vmsar
tilgátur hafa veriö uppi um manninn aö baki Svarthöföa. Oft kemur upp nafn Indriöa G. Þor-
steinssonar rithöfundar.
Indriöi hefur veriö umdeildur maöur, enda. hefur hann sjaldnast skafiö af skoöunum sfnum um
menn og málefni. Þaöer Indriöi G. Þorsteinsson sem er iyfirheyrslu.
— Nú ert þú í siöareglunefnd.
Hafa fréttamenn rikisfjölmiöla
sent nefndinni kærur sinar
vegna Svarthöföagreina VIsis?
,,Já, þær hafa komiö til nefnd-
arinnar og þaö hefur nú svolitiö
brugöiö þar út af. Fréttamenn-
irnir viröast hafa sent fréttatil-
kynningar á blööin, þar sem
málsefnin og kæruatriöi eru
rakin. Þaö er ekki venjan aö
mál sem þessi séu rekin i gegn-
um fjölmiðla. 1 ööru lagi, þá búa
þeir málið þannig út, aö þaö
liggur einhver þriggja manna i
.nefndinni undir grun um þaö aö
vera sjálfur málsaöili. Siöa-
reglunefndin, sem i eru auk
min, Þorbjörn Guðmundsson og
séra Bjarni Sigurösson, sá sér
ekki annað fært, en aö óska eftir
þvi að þessi maöur yröi til-
nefndur af fréttamönnum rlkis-
fjölmiðlanna til þess aö hann
gæti hreinlega vikið úr dómn-
um. Það eru allir þrir jafnir
undir þessum grun þangaö til
hann er tilnefndur, þessi maö-
ur”.
— Nú er þetta ekki annaö en
grunur byggöur á þrálátum orö-
rómi, sem fréttamenn hafa fyrir
sér varöandi Svarthöföann i
siðareglunefndinni. Ef þaö er
ekki fullljóst hver þessi grunaöi
er I nefndinni veröur þá nefndin
ekki aö vikja frá i heild sinni?
„Við förum ekki fram á þaö,
að þeir tilnefni Svarthöfða,
heldur hvern þeir hafi grunaöan
i siðareglunefndinni um aö rita
Svarthöfðagreinar. Þeir verða
að upplýsa þessar grunsemdir
sinar, svo að maðurinn sem
liggur undir grun sitji ekki i
nefndinni i þessu tiltekna máli.
Það hefði veriö ósköp einfalt
mál, að nefna einn okkar
þriggja sem þann er væri undir
grun og hann myndi þá vikja
samstundis úr nefndinni. Þeir
tveir er eftir sætu tækju þá til
starfa.”
— En hvernig litur þú á þessar
greinar?
,,Ég get nú varla sagt um þaö,
þvi að þaö eru margar vikur
stundum sem liöa án þess aö ég
lesi Svarthöföa. Ég er honum þó
oft mjög sammála. Ég var t.d.
mikið úti á landi i sumar og sá
nú ekki mikiö af honum þá, en i
haust hef ég lesiö hann og ekki
fundið neitt athugavert við þaö
sem hann hefur skrifaö.”
— Nú hefur einmitt verið
minnst á þann möguleika aö
þessi Svarthöföi hafi mörg höf-
uö. Finnst þér sem þrautreynd-
ur rithöfundur, aö þú sjáir þaö á
1 stilnum aö þessir dálkar séu
skrifaöir af fleirum en einum
' manni?
,,Ég get ekki sagt þaö, aö ég
hafi gert neina rannsókn á stil
Svarthöfða. Þetta hlýtur að
vera það mikið eljustarf, aö þaö
þurfi allt upp í 3-4 menn til að
annast þetta áriö um kring. Ég
veit ekkert hvernig þvi mun
| vera skipt á milli.”
— Helduröu aö þú sért sá
i maöur I siðareglunefnd sem erl
grunaöur um aðild aö Svart-
höfða?
,,Ég reikna meö þvi. Ég hef
oft verið nefndur viö þennan
þátt og það kannski stafar af þvi
þessi þáttur var skrifaöur i
Timanum undir sama dulnefni
þegar ég var þar ritstjóri og
fluttist svo yfir á Visi eftir nokk-
urt árahlé. Þaö get ég vel viöur-
kennt, að ég hef oft verið bendl-
aður við þennan þátt. Ég sé ekk-
ert athugavert viö þaö. En þetta
er mál ritstjóra Visis og þeir
verða að segja til um þaö, ef þaö
er einhver knýjandi nauðsyn að
skera úr um það hver þessi höf-
undur er hverju sinni. Hins veg-
ar get ég nefnt þaö, aö ef frétta-
menn rikisfjölmiölanna hefðu
skrifað kurteislegt bréf til siöa-
reglunefndar, þar sem þeir
segðust hafa óstaðfestan grun
um það, að ég væri Svarthöföi,
þá myndi ég hafa vikið úr
nefndinni meöan þetta mál
stæði yfir. Ekkert væri einfald-
ara.”
— Þú neitar þvi ekki aö hafa
skrifaö Svarthöföa?
„Nei, ég skrifaöi hann meðan
ég var á Tlmanum. Það vissu
allir.
— Og á Visi?
„Ja, eins og ég segi þá visa ég
aftur til ritstjóra Visis með það.
Ég held að þetta sé svona of
flókið mál til aö ég fari aö lýsa
einhverju yfir meö þaö."
— Nú hafa menn mikiö séö tii
þinna ferö viö ritstjórnarskrif-
stofur Visis. Hvernig vikur þvi
viö?
„Ég skrifa grein i Visi undir
nafni i.hverri viku.”
— En nú ert þú þar oft dag
lega.
„Það er alveg rétt. Ég hef sést
þar daglega og þaö mætti jafn-
vel taka myndir af mér þar,
sem sanna að ég er þar daglega
oft á tiðum, en ég er náttúrlega
þar ekki daglega þegar ég er
t.d. úti á landi langtimum sam-
an. Ég er þar ekki daglega þeg-
ar ég er á sjúkrahúsum. Ég get
ekki imyndað mér, aö þaö að ég
komi á Visi oft og einatt sanni
neitt um það hvort ég skrifi
Svarthöfða eöa ekki, ef menn
vilja fara út i einhverja rann--
sóknarblaðamennsku i þessu
sambandi. Ég kem t.d. dag-
lega á Hótel Borg. En þaö er
sjálfsagt aö leita til ritstjóranna
meö þetta.”
— Hvaö finnst þér almennt
um fréttamenn rikisfjölmiöl-
anna?
„Mér finnast þeir ágætir. Mér
finnast þeir alveg ljómandi góö-
ir og allt gott um þá aö segja.
Hitt er annað mál, aö mér finnst
stundum að þeir geti vel þolað
meira af tali um þá og störf
þeirra, jafn opinberir aðilar og
þeir eru. I grein eftir einhvern i
blaði um daginn, las ég þá skoð-
un, að það væri hlutverk rikis-
fjölmiðla að annast skoðana-
myndun. Ég vara mjög viö svo-
leiðis sjónarmiöum. Bæöi hjá
rikisfjölmiölum og blöðum. Þaö
er ekki eðlilegt aö fréttamenn
standi að skoðanamyndun.
Þeirra er aö segja fréttirnar
eins og þær koma fyrir.”
— Verður þú sjálfur var viö
vinstri tilhneigingar i frétta-
flutningi hjá ögmundi Jónas-
syni fréttamanni sjónvarps, en
um hans störf snýst þetta mál
m.a.?
„Ja, ég skal nú ekkert segja
um það. Ég hef ekkert hlustað á
hann sérstaklega. Miðað viö það
að menn haldi aö þeir þurfi aö
vera á rikisf jölmiöli og þurfi þar
að standa að skoöanamyndun,
þá kemur óhjákvæmilega að þvi
að einhver skoðanamyndun
verður. Ekki það að ég sé að
segja ögmund hafa þessar
skoðanir á hlutverki sinu. Ég
skal hins vegar ekkert segja um
það hvort þessi tiltekni frétta-
maður hafi einhverjar vinstri
tilhneigingar. Ég er ekki maður
til að dæma um það og set mig
ekki i slikt dómarasæti.”
— Þú hefur veriö sagöur mik-
i.ll andstæöingur hinnar sænsk
menntuðu kúltúrmafiu,
sem þú hefur nefnt svo. Hver er
þessi mafía?
„Hef ég nefnt þetta svo? Ég
veit nú ekki hvar ég hef sagt
þetta beint. Ég vil nú visa þvi
frá mér að ég hafi sagt þetta, en
ég get aftur á móti sagt að
sænsk kúltúrmafia er kannski
annað orð yfir þá skoðun mina,
að Sviar hafi óeðlilega mikil á-
hrif á tslandi. Ég hef haldið þvi
fram, að Sviar væru innan
Norðurlandaþjóðanna meö til-
burði til að vera stórveldi innan
þessa litla hrings. Ég held þvi
lika fram að það sé óþarfi fyrir
okkur tslendinga að búa við
slikt. Við höfum nóg af stórveld-
um i kringum okkur þó að eitfe-
hvert smáriki i Skandinaviu taki
sér ekki eitthvert aöalhlutverk I
svona litlum „kreds”.
— Ef þaö er til einhver sænsk
kúltúrmafia er þá til einhver
hægri mafia meöal t.d. rithöf-
unda?
„Nei, hún er nú ekki til. Það
mætti segja aö hún hafi aöeins
verið til i Félagi islenskra rit-
höfunda en þaö félag er nú bara
orðið klúbbur, þar sem lesið er
úr ritum manna úr öllum flokk-
um. Sá hægri flokkur vinnur
ekki saman lengur.”
— Þú varst i þessum hægri
hópi?
„Já, ég var i þeim hópi. Ég vil
bæta þvi við, að það er engin
sérstök samstaða neins staðar
meðal hægri manna innan
menningarmála, sem ég hef
hugmynd um. SÍIk samstaða er
mér þá ókunn.”
— Skiptast gagnrýnendur
i hægri-vinstri hópa?
„Já, ég held að það verði nú
að segjast að það beri alltaf svo-
litið á þvi. Þar ber lika nokkuð á
þessu tilskipaða hatri. Sumir
menn eru dæmdir óalandi og ó-
ferjandi menn. Þeir skrifa
greinar i blöð undir dulnefni
fullar af svivirðingum, þeir eru
alltaf á móti öllum góðum mál-
um og það á hreinlega að
„dressera” þessa menn til.
Þetta er staðreynd. Ég veit ekki
af hve miklu leyti þetta er póli-
tik. Þetta er bara gangur lifs-
ins.”
— Heldurðu t.d. að þitt nýj-
asta verk — Unglingsvetur —
hafi verið dæmt hjá gagnrýn-
endum á þessum grundvelli?
„Ég skal nú ekki segja það.
Málið er mér alltof skylt. Ég hef
alltaf reynt að láta slika hluti
ekki á mig ganga. Hitt er annað
mál, að það eru dæmi um það að
Unglingsvetur hafi fengið dóm
undir öllu skynsamlegu al-
mennu mati. Einn sLikan. En
vinstri menn skrifa stundum vel
um mig. Að minnsta kosti hefur
Arni Bergmann yfirleitt skrifað
heldur þokkalega um mig. það
ber þó vott um ákveðinn dreng-
skap i þessari „glimu.”
— Áttu við að þú sért si og æ
að glima viö vinstrimenn?
„Ég veit það ekki hvort ég er
að glima svo mikið við þá, en ég
hef orðið var við það að þeir
hafa mikið við mig að tala. Það
má vel vera að það sé út af ein-
hverjum meinungum um það að
ég standi fyrir einhverjun djöf-
ulskap á hendur þeim. Látum
svo vera.”
— Hvernig ferðu að þvi að
lifa? Hithöfundar segja það ekki
auövelt aö draga fram lifið.
„Ég sæki bara á öll þau mið i
kringum ritstörf sem einhverjar
tekjur er að hafa og kippi mér
ekki upp við það þó vinnuveit-
endurnir séu nokkuð margir yfir
árið. Það er eini möguleikinn.
Svo borgar maöur sina skatta
og ég held að ég hafi verið með
hátt i 4 milljónir i þau gjöld með
öllu og öllu siðastliðiö ár. Maður
bókstaflega berst um eins og
maður getur. Það er ekkert um
annað að gera.”
— Þaö hafa ýmsir sag t að þú
þurfir ekki að kvarta og sért vel
stæður rithöfundur. Þú værir
kominn á rikisjötuna og jafn-
vel kallað þig rikisrekið skáld.
Hvaö viltu segja um þetta?
„Rikisrekið skáld, já. Hvern-
ig ætli þeir hugsi það.”
— Aö þú sért á launum viö aö
skrifa sögu Þjóðhátiöarinnar, á
launum viö að skrifa Kjarvals-
bókina, en dundir þér siöan viö
allt annað eins og þaö aö skrifa
skáldsögur, gera kvikmynd,
skrifafblöö og fleira og fleira.”
„Þjóðhátiðarsagan er tvö stór
bindi. Ég fékk laun i eitt ár fyrir
að skrifa þessi tvö stóru bindi.
Fékk laun frá 1. rriars ’75 til 1.
mars ’76. Það voru ósköp venju-
leg laun. Ég hef aldrei verið nær
þvi að fara á hausinn heldur en
þá. Þessi bók iiggur nú i hand-
riti hjá örlygi Hálfdánarsyni og
tiefur verið tilbúin til útgáfu
nokkuð lengi. Varðandi
Kjarvalsbókina þá hef ég farið
mjög viða til að tala við fólk og
kynna mér aðstæður. Ég er bú-
inn að vera að þessu siðan sam-
ið var, fyrir nokkrum árum. Ég
neld að ég hafi fengið borgað
fyrir þetta verk hingað til um 1.8
milljónir króna og þá er allur
tilkostnaður innifalínn i þvi. Ég
get þvi ekki séð hvers konar
rikisjötukenningar þetta eru,
þvi ég hef oröið að vinna alls
staðar annars staðar til að hafa
i mig og á. Þvi er nú ver og mið-
ur.”
— Ertu búinn að gefast upp á
Framsóknarflokknum?
„Nei, ég er framsóknarmað-
ur. Hef verið það siðan ég byrj-
; aði á Timanum 1951 og þó að ég
' sé ekki alltaf ánægður með
Framsóknarflokkinn — siður en
svo — þá sé ég enga ástæðu til
að skipta um flokk. Þó hef ég
aldrei verið myrkur i máli, ef
flokkurinn er að gera hluti sem
ég er ekki . sammála. En það
breytir þvi ekkí að ég verð
áfram i lílokknum, þangað til ég
verð rekinn.”
— Að lokum. Hefur þú nokkuð
oröiö I var við það, aö sumar
Svarthöföagreinarnar líkist æöi
mikið þinum ritstil?
„Ónei, ekki segi ég það nú.
Þegar ég les hann þá likar mér
hann ágætlega. Hann er skrifað-
ur i „debatstil’l Það kallar sjálf-
sagt á andsvör. En ég get ekki
séð að það þurfi að reisa stórt
hatur á svona skrifum.”
-—En finnur þú til samkennd-
ar meö skrifum hans?
„Ég er alveg sammála sumu
sem Svarthöfði segir. Það er
ekkert launungarmál.”
— Hcfur þér aldrei dottið í hug
að svara Svarthöföa þegar eða
ef þér lika ekki skrif hans?
„Það gæti vel verið að ég
þyrfti að gera það einhvern
tima. Ef hann réðist á mig, þá
myndi ég svara honum.”
eftir Guömund Árna Stefánsson